ABD Başkanı Donald Trump’ın, 2016’da başkanlık seçimleri kampanyası boyunca önce çıkan “Meksika sınırına duvar öreceğim” vaadi nedeniyle hükümet iki haftadır kepenk kapatmış durumda.
Sınıra duvar örülmeye başlandı. Ancak bu duvar için ayrılacak ödeneğin Demokratlar karşı çıktığı için bütçe tasarısında yer almaması, Trump’ın mensubu olduğu Cumhuriyetçi Parti’nin duvar hakkındaki ısrarlarının devam etmesi nedeniyle 21 Aralık’ta başlayan çözümsüzlük son Kongre toplantısında da bir neticeye ulaşamadı.
Shutdown today if Democrats do not vote for Border Security!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 21 Aralık 2018
Trump toplantı sonrası yaptığı açıklamada duvar için fon sağlanmadığı sürece bütçe krizinin süreceğini ve ABD federal hükümetinin aylarca kapalı kalabileceğini söyledi.
New York Senatörü Demokrat Chuck Schumer'in "Başkan hükümetin aylarca hatta yıllarca kapalı kalabileceğini söyledi" açıklaması hatırlatılan Trump, "Evet bunu söyledim. O kadar uzun kalacağını zannetmiyorum ama buna hazırım" ifadelerini kullandı.
Kongre üyelerine bir de mektup yollayan ABD Başkanı, İsrail'in Filistin'de ördüğü duvarı örnek göstererek, "Duvarlar işe yarıyor. Onun için zengin, güçlü ve başarılı insanlar evlerinin etrafına duvar örerler” dedi.
Bu noktaya nasıl gelindi?
Yıllık bütçe görüşmeleri kapsamında hazırlanan geçici bir bütçe, Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi ile Demokratların daha fazla sandalye sayısına sahip olduğu Senato'dan oluşan Amerikan Kongresi’nden 19 Aralık 2018 tarihinde geçmişti.
Ancak bu geçici bütçede Trump’ın istediği duvar ödeneği yer almıyordu. Bunun üzerine ABD Başkanı, bütçeyi imzalamayacağını açıkladı.
OUR GREAT COUNTRY MUST HAVE BORDER SECURITY! pic.twitter.com/ZGcYygMf3a
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 22 Aralık 2018
Temsilciler Meclisi salt çoğunlukla 5,6 milyar dolarlık ödeneği onayladı. Ancak tasarı, üst kanat Senato’da tıkandı. Çünkü Senato onayı için en az 60 oy olması gerekiyor. Cumhuriyetçilerin Senato'daki sandalye sayısı 51.
Bu iki alt kanattan Temsilciler Meclisi’nin sandalye dağılımı ocaktan itibaren değişecek. Çünkü kasımda gerçekleşen ara seçimlerde Temsilciler Meclisi'nde çoğunluk Demokratlara geçmişti. Yani yeni Kongre üyelerinin göreve başlamasıyla bu ay içerisinde Demokratlar, Temsilciler Meclisi'nde daha fazla söz sahibi olacak.
Yeni bütçe yürürlüğe girene kadar kapalı kalacak federal kurumlarda çalışan yüz binlerce Amerikalı, bu süreçte ya ücret almadan çalışacak ya da zorunlu izne çıkarılacak.
Hükümet kapanması nedir?
ABD kanunlarına göre Kongre, 1 Ekim'de başlayıp, 30 Eylül'de sona eren mali yıl için kalıcı bütçeyi onaylayamazsa geçici bütçelerle aranın kapatılması gerekiyor. Geçici bütçenin de onaylanamadığı dönemlerde harcama yetkisini kaybeden federal kurumlar geçici olarak faaliyetlerini durduruyor.
Mevcut hükümet kapatma bir hafta daha sürerse ABD tarihinde görülen en uzun kapanma, İngilizce adıyla “Shutdown” olacak.
Hükümetin kapanması hangi kurumları etkiliyor?
Kapanma kararından yaklaşık 800 bin kamu çalışanı etkileniyor. The New York Times’ın haberine göre bu kişilerden yarısından fazlası ücret almadan çalışıyor. Kalanlar ise ücretsiz izinde. Çalışmaya devam edenler, bütçe krizi çözüldükten sonra tazminat isteyebiliyor. İzindekiler için böyle bir şeyin garantisi yok.
Bu süreçte posta servisi, sosyal güvenlik ve sağlık hizmetleri, emniyet güçleri gibi kurumlar faaliyetteyken, ABD Ulusal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Çevre Koruma Ajansı, NASA, park ve müzeler gibi kurumlar kapalı.
1. Ulaştırma Güvenliği İdaresi
Hükümet kapanması başladığından bu yana havaalanlarının bağlı bulunduğu Ulaştırma Güvenliği İdaresi’nde çalışan, çoğu X-ray ve bagaj kontrolünde görevli kişi hastalık izni almaya başladı.
The New York Times’ın bir sendika yetkilisine dayandırdığı haberine göre Kennedy Havalimanı’nda çalışan 150 kişi cuma günü hastalık izni aldı. Dallas-Fort Worth Havalimanı’nda “hastalananların” sayısı ise bu rakamın üç katı.
2. Parklar ve müzeler
Ülkede bazı ulusal parklar ziyaretçilere kapanırken bazıları sınırlı personelle açık. Bu durum parklarda temizliğin aksamasına, giriş güvenliğinin riske girmesine neden oluyor.
1937’de kurulan Ulusal Sanat Galerisi, aralarında Doğa Tarihi Müzesi, Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nin de olduğu 19 müze ve Ulusal Hayvanat Bahçesi de kapalı. Hayvanların bakımı için belli kişiler çalıştırılıyor.
3. Güvenlik ve adalet
ABD Temsilciler Meclisi Üyesi Steny Hoyer’in açıklamasına göre aralarında FBI, Uyuşturucu ile Mücadele Dairesi, Cezaevi Bürosu, Gümrük ve Sınır Güvenliği, Sahil Güvenlik ve Gizli Servis gibi kurumlarda çalışan on binlerce insan herhangi bir maaş almıyor.
Ulusal Güvenlik Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı’nda çalışanların oranı yüzde 85. İmar ve İskan Bakanlığı’nın istihdam kaybı ise 7 bin 500 kişi.
4. ABD Vergi Dairesi
Hükümetin kapanmasının ardından ABD Vergi Daire’sinin (IRS) birçok operasyonu durdu. Kurumun yüzde 12’sine tekabül eden 80 bin çalışanı görevde. Vergi iadesi dönemine girilmesi nedeniyle vergi yükümlülerinin ciddi aksaklıklarla karşı karşıya kalacağı tahmin ediliyor.
5. Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Sözleşmesi
İlk kez 1994’te imzalanan, fiziksel, psikolojik ve cinsel saldırı mağdurlarını desteklemeyi hedefleyen Adalet Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı’nın bütçe ayırdığı “Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Sözleşmesi”nin süresi geçen ay doldu. Sözleşmenin yenilenememesi nedeniyle ayrılan fonlar gecikmeye uğrayacak.
Sayılarla “Hükümet Kapatmak”
The New York Times, zorunlu izne çıkan ya da ücretsiz mesaide olan yaklaşık 800 bin kişinin ne anlama geldiğini somutlaştırmak adına bu sayıyı büyük şirketler ile karşılaştırdı. Buna göre
- ABD’de madencilik ve petrol sondaj endüstrilerinde çalışanların toplam sayısı 748 bin. Bu, kömür madenciliğinde çalışanların 16 katı.
- Ülkede tekstil ve kıyafet üretim endüstrisinde görev yapanların tamamı ise 640 bin kişiye ulaşıyor.
- Kapatmadan etkilenen 800 bin çalışan sayısı, dünyanın en büyük otomobil üreticisi General Motors’ta görev yapanların dört katı.
- Hazine Bakanlığı, 72 bin 400 kişiyi zorunlu ücretsiz izne çıkardı. Bu, dünyanın en büyük sosyal ağ Facebook’un istihdamının yaklaşık üç katına denk geliyor.
- Tarım Bakanlığı’nda izin yapanlar ise 44 bin kişi. Bu sayı, ABD’nin en büyük beşinci büyük bankası Goldman Sachs’ta çalışanlardan fazla.
