Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası'nın (DTSO) üç yıl önce deneme amaçlı yaptığı fıstık üreticiliğinde verim elde edilince kentin kuzey ilçelerinde "Kuzey Fıstık Ormanları"nın kurulması kararı alındı.
DTSO'nun Tarım Bakanlığı üzerinden Dünya Tarım Örgütü'ne (FAO) sunduğu proje kabul edildi. DTSO Yönetimi, ayrıca kentte ilk kez "Diyarbakır Fıstık Üreticileri Birliği" kurulması kararı aldı.
Yılda 240 bin ton üretimle ABD ve İran'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü fıstık üreticisi olan Türkiye, geçen yıllara oranla rekoltesini artırıyor.
Verimli arazi ve iklim şartları nedeniyle en çok üretimin yapıldığı yerler Gaziantep, Şanlıurfa ve Siirt.
Deneme üretimi başarılı sonuç verdi
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO), kentin kuzey ilçelerindeki tarıma elverişli olmayan arazilerde üç yıl önce bir çalışma başlattı.
Proje kapsamında kuzeyde yer alan Kulp, Lice, Hani, Kocaköy, Eğil, Dicle, Çermik, Çüngüş ilçeleri ile Silvan, Egani, Hazro, Çınar, Bismil ve merkezde bulunan Kayapınar, Sur, Yenişehir ve Bağlar ilçelerinin dağlık alanlarında yer alan 376 köyde toplam 57 aileye 30 bin adet fıstık fidesi dağıtıldı.
FAO, Diyarbakır'da 2 milyon adet fide dağıtacak
Fideler kurumadan ağaca dönüşünce bu kez Dünya Tarım Örgütü'ne (FAO) Tarım Bakanlığı üzerinden projenin genişletilmesi için destek istendi.
DTSO'nun projesine onay veren FAO, gerekli desteğin sağlanması ve protokol prosedürlerinin tamamlanması için onay verilen dosyayı Tarım Bakanlığı'na gönderdi.
Projenin ana hedefi istihdama katkı sunmak
DTSO'nun FAO'dan onay aldığı projede şu ifadeler yer alıyor:
Diyarbakır ili gelişmişlik düzeyi ve gençler için sunduğu fırsatlar ve iş olanakları ile bağlantılı olarak negatif göç hızına sahiptir. (2020 yılı için net göç hızı binde -2,18, 2019 yılı için net göç hızı binde -4,2, 2018 yılı için net göç hızı -4,02'dir.). Kırsal bölgelerden kent merkezine doğru da göç yaşanmaktadır. Ayrıca kırsal bölgelerde genç nüfusun kent merkezine ve farklı merkezlere hareketliliği yüksektir. Projenin hedef grubunu oluşturan kentin kuzey bölgesi dağlık kırsal alanları ailelerin geçimlik üretim yaptıkları, geleneksel olarak tarım ve hayvancılık ile uğraştıkları bölgelerdir. Tarımsal ve hayvansal üretimden gelir eldesi düşüktür. Farklı geçim kaynaklarına ihtiyaç duymaktadırlar.
Özellikle gençlerin ve kadınların işgücüne katılımı ve istihdamı ile ilgili sorunlar yaşanmakta olup mevcut üretim ve hizmet alanları işsizliğin önlenmesi için yeterli istihdam kapasitesine sahip değildir. Şanlıurfa ve Diyarbakır'da tarım sektöründe istihdam yüzde 35,8, Sanayide yüzde 16,6, hizmetler sektöründe yüzde 47,6'dır. Tarım sektöründeki istihdam oranı yüzde 17,6 olan Türkiye ortalamasının oldukça üzerindedir. Proje çalışması ile kırsal bölgelerde üretimin ve istihdamın desteklenmesi hedeflenmektedir.
Ayrıca, projenin planlamasına ilişkin şu bilgilere yer verildi:
Fıstık yetiştirmek için kırsal bölgelerdeki aileler fıstık fidesi, aşılama ve üretim süreci ile ilgili bilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. Belirlenen köylerde ailelerin sahip olduğu arazi miktarları göz önünde bulundurularak her bir ailenin 10 dönüm arazide fıstık yetiştiriciliğine başlaması hedeflenmiştir.
Ailelere, özellikle üretimde aktif olan kadınlara fıstık fidesi, aşılama, eğitim ve örgütlenme desteği sunularak ek gelir oluşturmaları desteklenecektir. Her bir aileye 10 dönüm için 400 adet çöğür fıstık fidesi verilmesi planlanmaktadır.
Hali hazırda artan fıstık yetiştiriciliği ve proje kapsamında kırsal bölgelerde fıstık yetiştiriciliğinin gelişeceği ve oluşacak üretim kapasitesi esas alınarak fıstık işleme tesisinin kurulması ve yetiştiricilerin gelir eldesinin arttırılması hedeflenmektedir. Proje kapsamında 200 ton /ay fıstık işleme kapasitesine sahip bir tesisin kurulması hedeflenmektedir. Tesisin fıstık yetiştiricilerinin dayanışma içinde kuracağı birlik aracılığıyla işletilmesi, üretim yapan tüm üreticilerin ürünlerinin bu tesis bünyesinde işlenmesi hedeflenmektedir.
"Fıstıktan yılda 1 milyar dolar ihracat elde edilebilir"
Kentte fıstık üretiminin teşvik edilmesinde önemli rolü bulunan ve aynı zamanda fıstık üreticisi olan DTSO Meclis Başkanı Celalettin Birtane, deneme üretim aşamasında saha çalışmalarına da öncülük ediyor.
Ekim sürecinden aşılamaya kadar takip süreçlerini yapan Birtane, Independent Türkçe'ye şunları söyledi:
Diyarbakır, fıstık kalitesi ve verimi açısından en güçlü olmasına rağmen ekiminin en az olduğu il. Gaziantep, Adıyaman, Urfa, Siirt, Batman şu anda ekim alanı ve ağaç sayısı olarak Diyarbakır'ın önünde. 2018'de kendi tarlamda 2160 ağaç, yeğenim ise 7500 ağaç ekti. O dönemde kimse fıstık tutacağına ihtimal vermiyordu. Eğer tutarsa biz de ekeriz dediler. Daha sonra fidelerimizi ektik. Ektiğimiz gün biraz su verdik, sonra bir daha su vermedik. Şu an ağaçlarımız 3 yaşında. Bizden sonra ekim yapmaya başlayan birçok insan oldu. Bizim köyde 600 dönümün üzerinde ekili alan var.
"Diyarbakır'ın dağlık, yani kuzey dediğimiz bölgede sulama imkanı yok. Endüstriyel bitki ve tarıma elverişli değil. İki yapısıyla; toprağın mineral yapısı ve sulama yapısıyla alakalı olarak tarıma uygun değil" diye konuşan Birtane, sözlerini şöyle sürdürdü:
Diyarbakır'daki tüm barajların göl alanı o bölgededir. Dolayısıyla kırsal kesimdeki her ailenin en az 5/10 dönüm arazisi var. 5 dönümlük araziye 200 ağaç eker, 7 yılın sonunda o aile yıllık geçimini rahat rahat ve en iyi standartta geçirecek. 10 yıl geçtiğinde bu defa bir aileyi değil iki aileyi geçindirecek. Köylü zaten köyde, hayvanına bakıyor, tarımını yapıyor, sebze meyvesini ekiyor. Bunun yanında 5 dönümlük arazisinde 200 ağaç yetiştirince gelecek için uzun vadeli yatırım yapar.
Birtane, son olarak "Şunu iddia ediyoruz eğer bu projeyi başarırsak; on yıl sonra Diyarbakır'da sadece fıstıktan 1 milyar dolar ihracat söz konusu olacak. Bugün Diyarbakır'ın tüm sanayi ihracatı yıl içerisinde 200 milyon dolar. 2022 yılı sonbaharında Diyarbakır'da çok ciddi ekim alaları olacak. Şimdiden hazırlık yapanlar var. Diyarbakır, toprak kalitesi bakımından vereceği ürün yukarıda saydığımız illerden çok daha iyi olacak. Yani fıstığın kalitesi ve rekoltesi daha iyi bir konumda olacak" ifadelerini kullandı.
Diyarbakır Fıstık Üreticileri Birliği kurulacak
DTSO, bu gelişmeler üzerine geçen hafta "Diyarbakır Fıstık Üreticileri Birliği" kurulması için fikir birliğine vardı.
Independent Türkçe'ye konuşan DTSO Başkan Yardımcısı Erdal Avşar, kurum olarak fıstığın pazara ulaşmasında da kolaylaştırıcı rol üstleneceğini ifade ederek, "Diyarbakır Fıstık Üreticiler Birliği'nin kurulumuyla ilgili adımlar attık. Amaç burada; ekiminden ürün verene kadar mevcut çiftçilerimizin ve üreticilerimizin yanında yer alıp yarın ürün çıktığında da pazarlama konusunda destek olmaktır" diye konuştu.
© The Independentturkish
