NASA’nın yenilikçi James Webb Uzay Teleskobu’nun inceleyeceği ilk gezegenler belirlendi.

Uzay ajansından 26 Mayıs’ta gelen açıklamaya göre 10 milyar dolarlık teleskop, 50 ışık yılı uzaklıktaki iki "süper Dünya"nın jeolojisini inceleyecek.

Kütlesi Dünya'nınkinden daha fazla ama Uranüs ve Neptün’den daha az olan gezegenler "süper Dünya" diye sınıflanıdırlıyor. Güneş Sisteminin buz devleri Uranüs ve Neptün'ün kütlesinin Dünya'dan sırasıyla 14,5 ve 17 kat daha fazla olduğu biliniyor.

Öte yandan parlaklık seviyeleri ve nispeten küçük boyutları nedeniyle kayalık gezegenlerin mevcut teleskop teknolojisiyle incelenmesi daha zor.

James Webb'in güçlü gözlem yeteneği ve Dünya’dan görece daha uzak olması bu tür kayalık gezegenlerin incelenmesine olanak tanıyabilir.

Teleskobun operasyonlarını yöneten ekip, aşırı sıcak, lavlarla kaplı iki gezegene odaklanacaklarını açıkladı: 55 Cancri e ve LHS 3844 b.

55 Cancri e, etrafında döndüğü yıldızın çok yakınında yer alıyor. Gezegenin yıldıza uzaklığı sadece 2,4 milyon kilometre. Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’ün yıldıza uzaklığının yaklaşık 57 milyon kilometre olduğu düşünüldüğünde bu süper Dünya’nın sıradışı konumu önem kazanıyor.

Yıldızının çevresindeki dönüşünü 18 saatte bir tamamlayan gezegenin yüzeyindeki sıcaklıklar erime noktasının üzerinde.

Gökbilimciler, gezegenin bir yüzünün devamlı yıldıza baktığını düşünüyor. Bu da 55 Cancri e üzerindeki en sıcak noktanın, yıldızın ışığına  en doğrudan maruz kalan bölge olması gerektiğini düşünüyor.

Ancak daha önce NASA'nın Spitzer Uzay Teleskobu'ndan yapılan gözlemler durumun böyle olmadığını gösteriyor.

Jet İtki Laboratuvarı'ndan Renyu Hu, "55 Cancri e, oksijen veya azotun yoğun olduğu kalın bir atmosfere sahip olabilir" diye konuştu.

Ancak bazı NASA araştırmacıları, gezegende lav yağmurlarının yağdığını ve sıcaklıktaki kayma üzerinde bunun da etkili olabileceğini düşünüyor.

Araştırmacılar James Webb teleskobundan gelecek yeni veriler ışığında bilmeceyi çözebileceklerini umuyor.

Teleskobun inceleyeceği diğer gezegen LHS 3844 b de yıldızına çok yakın. Öye yandan yörünge turunu 11 saatte tamamlayan gezegenin yıldızı nispeten küçük ve sıcak. Bu nedenle uzmanlar, yüzeyin eriyik durumda olmadığını düşünüyor.

LHS 3844 b ayrıca, onu örtecek bir atmosfere de sahip değil. Bu da teleskobun gezegeni incelemesini kolaylaştıracak.

Bulguların, Dünya benzeri gezegenlere dair yeni bakış açıları oluşturması ve Dünya'nın ilk dönemlerinde nasıl bir yer olduğunu anlamamızı sağlaması bekleniyor.

Bu yaz teleskobun ilk gözlemlerin açıklanması bekleniyor. Daha sonra James Webb'in derinlemesine incelemelere başlayacak.

James Webb, evrenin derinliklerine bakacak

25 Aralık 2021’de Avrupa Uzay Ajansı'nın Ariane 5 adlı kargo roketiyle fırlatılan gözlem aracı, "Dünya benzersiz mi?", "Ona benzer başka gezegen sistemleri var mı?" ve "Evrende yalnız mıyız?" gibi çok temel sayılan ama henüz tam olarak yanıtlanamamış soruların peşinden gidecek.

Gözlem aracı, birbirinden epey farklı ötegezegenleri inceleyecek, yaşamın yapı taşlarını bulma umuduyla, Dünya'nınkine benzer atmosferleri araştıracak ve başka gezegenlerde organik moleküller saptamaya çalışacak.

Teleskobun bir diğer amacı da yıldızların evriminin daha iyi anlaşılmasını sağlamak. Kızılötesi ışıkta gözlem yapan araç, bir zaman makinesi görevi görecek.

Güçlü teleskopları kullanarak çok uzaktaki gök cisimlerini inceleyen bilim insanları, ilgili gök cisminden gelen ışığın Dünya'ya ulaşma süresi uzadığı için "zamanda geriye bakma" imkanı yakalıyor.

NASA yetkililerine göre James Webb Uzay Teleskobu 13,5 milyar yıl öncesini, yani evrenin yeni oluştuğu zamanı gözlemleyebilecek kadar güçlü.

Independent Türkçe, Space, Metro

Derleyen: Çağla Üren