Düzensiz göçmen konusu Türkiye'nin bir numaralı gündem maddelerinden biri olmayı sürdürüyor.
Bunda son günlerde yaşanan birkaç adli olay ve kimi düzensiz göçmenlerce telefonla kadın ve çocuklara yönelik gizli çekim vakalarının sosyal medyada yer alması etkili oldu.
Tepkilerin de etkisiyle neredeyse bir ay öncesine kadar "Sığınmacıları geri göndermeyeceğiz" diyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bile söyleminde değişikliğe giderek "Suriyeli sığınmacıların ülkelerine onurlu ve güvenli dönüşleri için gayret gösterdiklerini" söyledi.
Kayıtlı 5,5 milyon yabancı var
Peki Türkiye'deki kimi çevrelerde "Demografimiz mi değişiyor?" endişelerine neden olan yabancı nüfus ne kadar?
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun 13 Nisan 2022 Çarşamba günü Göç İdaresi Başkanlığı'nın 9. kuruluş yıldönümünde yaptığı açıklamaya göre Türkiye'de 5,5 milyon yabancı uyruklu insan yaşıyor.
Bunun 3,7 milyonu "geçici koruma" altında olan Suriyeliler. Bu kişilerden 193 bin 293'ü Türk vatandaşlığı aldı.
Suriyeliler dışında yaklaşık 1,4 milyon da çeşitli ülkelerden ikamet izniyle kalan insan var.
318 bin kişi de uluslararası koruma kapsamında bulunuyor.
Tabii kaçak yaşayanlar 5,5 milyon yabancı sayısına dahil değil.
6 yılda 2,5 milyon düzensiz göçmen engellendi, 1,4 milyonu yakalandı
Soylu'nun açıklamasındaki bilgilere göre 2016'dan bu zamana kadar 2,5 milyon kişinin kaçak girişi engellendi.
Yine aynı sürede sınır içinde yakalanan düzensiz göçmen sayısının 1 milyon 4 bini geçti.
Afganların ardından en çok sınır dışı edilen düzensiz göçmenler Pakistanlılar
Sığınmacılarla alakalı haberlerde Suriyeliler ve Afganistanlılarla ilgili bilgilere sık sık yer verilirken son dönemlerde Pakistanlı düzensiz göçmenlere dair haberlerde de bir artış görülüyor.
Göç İdaresi Başkanlığı Düzensiz Göçle Mücadele ve Sınır Dışı İşleri Genel Müdürü Ramazan Seçilmiş, 17 Nisan 2022 Pazar günü yaptığı açıklamada sadece bu yıl içerisinde 21 bin 87 düzensiz göçmenin geri gönderildiğini belirtti.
Seçilmiş, "Bunların 9 bin 654'ünü Afgan, 4 bin 206'sını da Pakistan uyruklu düzensiz göçmenler oluşturuyor" dedi.
Türkiye artık transit değil, hedeflenen ülke mi?
Aslında Pakistanlı düzensiz göçmenler, 2011'deki Suriye krizinden önce de Türkiye güzergahını kullanıyordu.
Ancak son dönemlerde artan haberler Türkiye'nin Pakistanlı düzensiz göçmenler için transit bir ülke olmaktan çıkıp hedef yani yerleşilmek istenilen ülkeye mi dönüştüğü sorusunu akıllara getirdi.
Bir göç ülkesi olan Pakistan hem göç veriyor hem alıyor
Bu soruların cevabını aramak için ilk olarak Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Göç Uygulamaları ve Politikaları Merkezi uzmanlarından Dr. Hidayet Sıddıkoğlu'na başvurduk.
Sıddıkoğlu, Özbek kökenli Afganistanlı bir akademisyen.
Göç çalışmaları kapsamında araştırma yaptığı yerler arasında ülkesinin komşusu olan Pakistan'da bulunuyor.
Türkiye'den biraz daha büyük yüzölçümüne sahip olmasına karşın 220 milyon nüfusuyla Pakistan, dünyanın en kalabalık ülkeleri arasında.
Nüfusun çoğunluğu yoksul. Sıddıkoğlu'nun verdiği bilgiye göre Pakistan tarih boyunca bir göç ülkesi oldu.
Ülkenin hem kendisi dışarı göç verdiği gibi aynı zamanda özellikle siyasi nedenlerle Afganistan, Nepal, Orta Asya, Doğu Türkistan'dan büyük miktarlarda göç aldı.
1947'de bir yılda 20 milyon insan yer değiştirdi, bir milyonu öldü
Aslında ülke en büyük göç dalgasını kurulduğu 1947 yılında yaşadı.
Bağımsızlıklarına yeni kavuşan Hindistan ile Pakistan arasında bölünme 1947 yılında yaşanan savaş nedeniyle 20 milyona yakın insan dinlerine göre bir yıl içinde yer değiştirdi.
Sıddıkoğlu, bu hazırlıksız göç sırasında 1 milyon insanın öldüğüne dikkat çekti.
9 milyonu yurtdışında kayıtlı çalışıyor, her yıl onbinlercesi kaçak yollara düşüyor
Nüfusun çoğu için ortalama gelirin 100 dolar civarı olduğu ülke her zaman dışarı iş amaçlı göç üretti.
Sıddıkoğlu, hali hazırda 9 milyon Pakistanlının farklı ülkelerde göçmen durumunda olduğunu ve bunların yüzde 96'sının Arap ülkelerinde olduğunu kaydetti.
Tabii bu 9 milyon kişinin kayıtlı göçmenler olduğunu da eklemek gerekir.
Tabi bu dokuz milyon kişi kayıtlı olan göçmenler.
Sıddıkoğlu, kayıtdışı gidenlerin sayısının net bilinmediğini ancak her yıl onbinlerce Pakistanlı'nın kaçak yollardan ülkelerini terk ederek daha iyi bir yaşam umuduyla farklı ülkelere gitmeye çalıştığını söyledi.
Türkiye, Pakistanlıların tercihinde üçüncü sıraya oturdu
Sıddıkoğlu'nun yukarıdaki açıklamasında da belirttiği Pakistanlıların ilk güzergahı Arap ülkeleri özellikle de Suudi Arabistan.
Türkiye geçmişte son sıralarda yer alırken 2016 ve 2017'den itibaren en çok gidilen ülkeler sıralamasında üçüncü sıraya oturdu.
Tabii ki bunda Türkiye'yi batıya geçişte güzergah olarak kullanmak istemeleri de etkili oldu.
Sayılarının 150 bin civarında olduğu tahmin ediliyor
Çoğunlukla Türkiye'ye kaçak gelip kaçak barınmaya başladıkları için Pakistanlıların sayısına dair net bilgi olmasa bile Sıddıkoğlu, 2021 yılı içerisinde Türkiye'de 150 bin civarında Pakistanlının bulunduğunun tahmin edildiğini öne sürdü.
Yakalanıp iade edilenlerin sayısında artış
Sadece Pakistan verilerine göre 2020 yılında Türkiye'de yakalanıp ülkelerine iade edilen sayısı 4 bin 925.
Göç İdaresi ise yukarıda belirttiğimiz gibi sadece 2022'de yakalanıp sınır dışı edilenlerin 4 bin 206'sının Pakistanlı olduğunu açıklanmıştı.
Yani bu yılın neredeyse ilk 4,5 ayında 2020 yılının tamamındakine yakın bir iade oranına yaklaşıldığı görülüyor.
Sıddıkoğlu, 2021'de Türkiye'de yakalanan Pakistanlı düzensiz göçmen sayısının da 15 bin olduğunu ekledi.
Bu arada Türkiye'de bulunan Pakistanlı düzensiz göçmenlerin neredeyse tamamının erkek ve genç olduğunu da söylemek gerekiyor.
"Son nokta Türkiye olarak gelmiyorlar ama iş imkanı olunca duruyor"
Gelen düzensiz göçmenlere bakıldığında Sıddıkoğlu, en çok göçmenin Pencap eyaletinden olduğunu, buna karşın ülkenin her yerinden de insan bulunduğunu da kaydetti.
Pakistan'dan batıya doğru olan göçün ana hedefinin Avrupa ülkelerine ulaşmak olduğunu söyleyen Sıddıkoğlu, "Düzensiz göçün başı belli ama sonu asla belli değildir. Son nokta Türkiye olarak gelmiyor iş buldu mu kalma imkanı doğunca duruyor" dedi.
Ouetta, Türkiye'ye yolculuğun başlangıç noktası
Pakistan'ın Afganistan sınırındaki Quetta şehri batıya giden düzensiz göçün en önemli kavşağı durumunda.
Ülkenin farklı yerlerinden gelip bu şehirde toplanan düzensiz göçmenler ardından ülkenin batısından İran'ın Belucistan bölgesine kaçak yollarla geçip ardından Türkiye'ye ulaşmaya çalışıyor.
Daha az bir kısmı ülkenin güneyinden deniz yoluyla ama yine kaçak bir şekilde batıya yolculuk yapmayı deniyor.
"Biraz da kayıtdışı sektörlerde talep olduğu için düzensiz göç gelmeye devam ediyor"
Afgan göçmenlere dair saha araştırması yapan bu süre zarfında Pakistanlıları da gözlemleme şansı bulan Göç Araştırmaları Derneği kurucularından Doç. Dr. Didem Danış, Pakistanlı düzensiz göçmenlerin ağırlıklı olarak ekonomik nedenlerle ülkelerinden göç ettiklerini söyledi.
İzlenen sınır politikasının da etkisiyle doğu rotasının Bangladeşli, Pakistanlı, Sri Lankalı düzensiz göçmenlerin de kullandığı bir güzergaha dönüştüğünü belirten Danış, şöyle konuştu:
Türkiye'de kağıt toplayıcılığı, konfeksiyon atölyeleri ve inşaat gibi kayıtdışı işçi istihdam eden sektörlerde çalışıyorlar. Kayıtdışı göç biraz da bu sektörlerde talep olduğu için gelmeye devam ediyor. Bu noktada Türkiye'nin sınır politikasını da konuşabiliriz. Zaman zaman bir göz yumma politikası olduğunu söyleyebiliriz.
AB ile imzalanan Geri Kabul Anlaşması düzensiz göçmenleri görünür hale getirdi
Peki ne oldu da uzun yıllardan beri Türkiye güzergahını kullanan Afgan ve Pakistanlı düzensiz göçmenler Türkiye'de daha görünür hale geldiler.
Danış, bunda Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 16 Aralık 2013 günü imzalanan ancak 1 Haziran 2016'da yürürlüğe giren Geri Kabul Anlaşması'nın etkili olduğu görüşünde.
Avrupa'nın ve Türkiye'nin batı komşusu olan Yunanistan'ın bu tarihten sonra sınır kapılarında daha sert önlemler aldığını kaydeden Danış, sözlerine şöyle devam etti:
Düzensiz göçmenler yine gitmeye çalışıyorlar ancak sınırlarda Yunan kolluk kuvvetleri tarafından çok sert engelleniyorlar. Avrupa'ya gidemeyen düzensiz göçmenler Türkiye'de geniş bir kayıtdışı sektör olduğundan çalışmaya devam ediyorlar. Yaşanan göçlere dair kamuoyu yeterli bilgilendirilmediği, gerekli düzenlemeler yapılmadığı için ekonomik krizin ve kimi kişilerin sorumsuz açıklamalarının etkisiyle birlikte bu yabancı düşmanı bir iklimin doğmasına neden oluyor.
"Türkiye, yurtdışında yaşamak isteyen genç erkeklerin çoğu için uygun bir seçenek"
Türkiye'ye turist vizesiyle gelip İstanbul'da Anadolu yakasındaki bir semtte kalan Pakistanlı F.A adlı bir genç ile de haber kapsamında görüştük.
Ancak sorun yaşayabileceği kaygısıyla açık isminin yazılmasını ve fotoğrafının yayınlanmasını istemedi.
Kendisinin yasal yollarla geldiğini bu nedenle kaçak göç hakkında bilgisi olmadığını söyleyen genç, Pakistanlıların Türkiye'yi tercih ediş nedeniyle ilgili şöyle dedi:
Çoğunun buraya yatırım fırsatları ve bir kültür değişikliği için geldiğine inanıyorum. Türkiye, yurtdışında hayat yaşamak isteyen genç erkeklerin çoğu için uygun bir seçenek. Ben kaçak yollardan gelen Pakistanlı görmedim ancak onlara dair hikayeleri duydum. Yasal yollardan gelip Türkiye'de bir ay kalmanın bedeli 10 ile 15 bin liraya mal oluyor.
© The Independentturkish
