Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, milyonlarca Afgan’ın ölümün eşiğinde olduğu konusunda uyardı.

Guterres, uluslararası toplumu ise ‘5 milyar dolarlık BM insani yardım çağrısını finanse etmeye, dondurulmuş Afgan varlıklarını serbest bırakmaya ve ekonomik ve sosyal çöküşü önlemek için bankacılık sistemini restore etmeye’ çağırdı.

Şarkul Avsat’tan Ali Berda’nın haberine göre, gazetecilere konuşan Guterres, “Dondurucu soğuklar ve donmuş varlıklar, Afganistan halkı için ölümcül bir kombinasyon” derken, “Fonların hayat kurtarmak ve ekonomiyi kurtarmak için kullanılmasını engelleyen kural ve koşullar, bu acil durumda durdurulmalıdır” şeklinde konuştu. “Afgan halkına yardım etmek için zamanla yarışıyoruz” diyen BM Genel Sekreteri, BM’nin geçmiş günlerde 5 milyar dolardan fazla para toplayarak bir ülkeye yardım etmek için şimdiye kadarki en büyük insani yardım hamlesini yaptığına dikkati çekti. Bu çağrının büyüklüğünün, ‘kardeşlerinin geri kalanı için bir çocuğunu satan’ Afganların yaşadığı çaresizliği yansıttığını söyleyen Guterres, “Sağlık tesisleri yetersiz beslenen çocuklarla dolup taşıyor. Ülkede insanlar, ısınmak için eşyalarını yakıyor. Ülke genelinde geçim kaynakları kaybedildi. Afganistan nüfusunun yarısından fazlası, artık hayatlarını kurtaracak bir yardıma muhtaç durumda” dedi. Guterres ayrıca, çöküşü önlemek için bu yardımın kesinlikle gerekli olduğunu söylerken, “Çünkü mevcut durumda Afganlar ölümün eşiğinde” şeklinde konuştu.

Aşırı yoksulluk kapıda

BM Genel Sekreteri, uluslararası toplum tarafından daha fazla ortak çaba sarf edilmeden, Afganistan’daki neredeyse her erkek, kadın ve çocuğun aşırı yoksullukla karşı karşıya kalabileceği konusunda uyardı. Bu yardımın, ‘hayat kurtaran gıda ve tarım desteğini, sağlık hizmetlerini, yetersiz beslenme tedavisini ve acil barınmayı, suyu, kanalizasyonu, korumayı ve olağanüstü hâl eğitimini’ artırmak için gerekli olduğunu açıkladı. Guterres, “İnsani yardım faaliyetleri acilen daha fazla kaynağa ve daha fazla esnekliğe ihtiyaç duyuyor” diyerek, dondurucu soğuklar ve donmuş varlıkların Afganistan halkı için ölümcül bir kombinasyon oluşturduğu konusunda uyardı. ‘Kamu sektörü çalışanlarının maaşlarının ödenmesine izin vermek ve Afgan kurumlarının sağlık, eğitim ve diğer hayati hizmetleri sağlamasına yardımcı olmak amacıyla bu acil durumda hayatları ve ekonomiyi kurtarmak için fonların kullanılmasını engelleyen kural ve koşulların askıya alınması gerektiğini’ söyleyen Guterres, sivil çalışanların ‘büyük devlet hastanelerinde çalışan cerrahlar, hastalıklarla savaşmak için çalışan temizlik işçileri ve ülke genelinde ışıkları açık tutmaya çalışan elektrik mühendisleri’ olduğuna da dikkati çekti.

Çöküşü önlemek için bankacılık sistemi çalışır durumda olmalıdır

Guterres, devletin temel imkanlarına sağlanan bu tür bir desteğin, Afganlara gelecek için umut ve ülkelerinde kalmaları için bir sebep vereceğine de dikkat çekti. Aynı şekilde Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Afganistan’a karşı BM yaptırım sisteminden, insani bir muafiyet kabul etmesini memnuniyetle karşılayan Guterres, finansal kurumlar ve ticari kuruluşlar için bu istisnanın, insani yardım çalışanları ile yaptırımları ihlal etme korkusu olmadan iş yapmak için yasal güvenceler verdiğini vurguladı. BM Genel Sekreteri, “Ekonomik çöküşü önlemek ve insani yardım faaliyetlerini mümkün kılmak için bankacılık sistemi çalışır durumda olmalıdır” diyerek, sözlerinin devamında ise “Afganistan Merkez Bankası’nın işlevi korunmalı ve desteklenmeli, Afgan döviz rezervlerinin koşullu serbest bırakılması için bir yol belirlenmelidir” ifadelerini kullandı. Kalan kaynakların (1,2 milyar dolardan daha fazla), Afgan halkının kışı atlatmasına yardımcı olmak için kullanılabilir olması umudunu dile getiren Guterres, BM’nin, ‘fonların, bunlara ihtiyaç duyan Afgan halkına ulaşmasını ve bu fonların başka yerlere yönlendirilmemesini sağlayacak hesap verebilir sistemleri devreye sokmak’ için, üye devletler ve diğerleriyle birlikte çalışmaya hazır olduğunu vurguladı.

ATM’ler faaliyete geçiyor

Ülkede ATM sistemleri, bugünden itibaren yeniden faaliyete geçecek. Afganistan merkezli ‘Khaama Press’ haber ajansı, 14 Ocak’ta, Taliban’ın 15 Ağustos 2021’de iktidarı ele geçirmesinin ardından hizmetlerin askıya alındığını ve şimdi yeniden faaliyete geçmesinin beklendiğini aktardı. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada ise kararın, ticari bankalar ve Bankalar Birliği ile yapılan bir dizi görüşmenin ardından alındığı belirtildi. Karara göre ticari bankalara bağlı olan ATM’ler belirli bölgelerdeki tüketicilere açık olacak. Merkez Bankası, bir kişinin makinelerden çekebileceği para miktarını açıklamadı. Ülkede belirli bir miktar para çekme konusundaki kısıtlamalar hala yürürlükte. Yeni politikaya göre bir kişi, haftada yalnızca 200 dolar veya 20 bin Afgan Afganisi (Afganistan para birimi) çekebiliyor

Şarkul Avsat