Kısa süre önce çatı şirketin adını gelecekteki planlarına uygun olarak "Meta" diye değiştirdiğini açıklayan Facebook, yeni bir eleştiri dalgasının hedefi oldu.
Eski şirket çalışanı Frances Haugen’ın sızdırdığı belgelerle bir süredir başı belada olan şirket, belgelerin incelenmeye ve yayımlanmaya devam ettiği sırada, 28 Ekim’de Facebook Connect 2021 adlı büyük bir etkinlik düzenlemişti.
Etkinlikte artırılmış ve sanal gerçekliğe odaklanan birçok yeni ürünün tanıtılmış, bunlardan en önemlisi de "tüketiciye yeni bir evren sunan" Metaverse olmuştu.
Öte yandan birçok kişi, firmanın bu kararlarına ve gelecek planlarına yönelik eleştirel görüşler açıklamaya başladı. Bu isimler arasında teknoloji uzmanları, marka stratejistleri, firmanın kendi çalışanları ve hatta ABD’li senatörler yer aldı.
Eric Schmidt: Bu kadar dijitalleşme insan toplumu için iyi değil
Metaverse’e yönelik ilk eleştirilerden biri eski Google CEO’su Eric Schmidt’ten geldi.
Mayıs 2020'ye kadar teknoloji devinin yönetim kurulu başkanı olarak görev yapan Schmidt, Metaverse’te kullanılacak teknolojinin felsefi yanına odaklandı. Eski CEO, teknolojinin yakında "her yerde olacağını" ama bunun aslında pek de iyi bir şey olmadığını ifade etti.
The New York Times’a konuşan Schmidt, "Metaverse gibi vizyonlardan bahseden tüm insanlar, mevcut dünyadan daha tatmin edici bir yer anlatıyor. O yerde daha zengin, daha yakışıklı, daha güzel, daha güçlü ve daha hızlısınız" dedi:
Yani gelecekte insanlar Metaverse'te gözlükleriyle daha fazla zaman geçirmeyi seçecek. Peki kuralları kim koyacak? Dünya fiziksel olmaktan çok dijital hale gelecek. Bu, insan toplumu için en iyisi değil.
Schmidt ayrıca Meta'nın algoritmaların çoğunu çalıştırmak için kullandığı yapay zeka teknolojisini, sağlıksız ve parasosyal ilişkiler yaratabilen "dev, sahte bir tanrı" olarak gördüğünü ekledi.
Metaverse, Facebook’un itibarını kurtarmaya yeter mi?
Facebook'un itibarını zedeleyen en önemli ifşaatlardan biri, Instagram’ın gençlerin akıl sağlığına zarar verdiğini gösteren bir araştırma yürütmesi ve bunun sonucunda hiçbir adım atmayıp, bulguları da kamuoyundan gizlemesiydi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Haugen’ın sızdırdığı bir diğer şirket içi yazışma da Facebook kullanıcıları arasında birçok kuraldan azade bir elitler tabakası oluştuğunu ortaya çıkarmıştı. Bir diğer belgede ise firmanın nefret söylemlerine yönelik uygulamalarda ülkeler arası ayrımcılık yaptığı görülmüştü.
Bu skandalların ardından Facebook, uzun süredir üzerinde çalıştığı Metaverse evreninden daha yüksek sesle bahsetmeye başladı. Zuckerberg, ilk kez temmuz ayında Facebook'un bir "metaverse şirketi" olmasını istediğini açıkladı.
Bilimkurgudan ödünç alınan metaverse terimi, insanların dizüstü bilgisayarlar ve telefonlar yerine sanal gerçeklik araçlarıyla internete eriştiği bir geleceği tasvir ediyor.
Öte yandan ifşaatların yarattığı tartışmalar devam ederken firmanın Metaverse’ü giderek daha çok vurgulaması, dikkatleri dağıtmaya çalıştığı yorumlarına neden oldu.
Marka stratejisine odaklanan danışmanlık firması Vivaldi'nin ortağı Anne Olderog, "Şirket, konuyu mevcut sorunlarından heyecan verici ve fütüristik Metaverse'e kaydırmaya çalışıyor" dedi.
Olderog, Facebook'un yeniden markalaşmasının da "mükemmel bir fikir olduğunu" ama şirketin itibarını paramparça eden algıya karşı koymada yetersiz kaldığını söyledi:
Nihayetinde, sorunları çözmek için temel görevi yerine getirmeniz gerekiyor çünkü aksi takdirde, şu anda karşı karşıya olduğunuz sorunları Metaverse düzeyinde çoğaltacaksınız.
"İsim değişikliğinden fazlası gerek"
Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg, firmaya bağlı Whatsapp ve Instagram gibi diğer tüm platformların Metaverse çevresinde şekilleneceğine dair sinyaller verirken, uzmanlar teknoloji firmasının sarsılan itibarını isim değişikliğiyle düzeltemeyeceğine inanıyor.
Toronto Üniversitesi'nde öğretim görevlisi, aynı zamanda hukuk ve teknoloji uzmanı Daniel Tsai, "En tepede yeni liderler olmalı. Algoritmaları kullanma biçimini önemli ölçüde değiştiren yeni planlar uygulamalı" diye konuştu:
Halka ve hükümete karşı şeffaf olmalılar. Ayrıca, halkın verilerini nasıl kullandıklarına dair de şeffaf davranmaları gerekiyor.
Öte yandan Tsai, Metaverse temalı isim değişikliğinin bu ihtiyaçlarla pek de ilgili olmadığını düşünüyor ve hamleyi "tam bir PR numarası" diye niteliyor.
Pazarlama danışmanı Laura Ries de Meta adını, petrol devi BP'nin çevreye zarar verdiği yönündeki eleştirilerden kaçmak için "Petrolün Ötesinde" ismiyle yeniden markalaşmasıyla kıyasladı.
Yeni bir kurumsal adla sosyal ağdan uzaklaşamaz ve gelecekteki bir metaverse hakkında konuşamazlar.
Dijital strateji uzmanı Katrina German, Facebook'taki sorunu düzeltmenin yeni bir addan çok daha fazlasını gerektireceğini vurguladı.
CBC News’e konuşan German, "Güven tahsis edecek şey yeni bir isim değil, anlamlı bir eylemdir" ifadelerini kullandı.
"Metaverse’te veri gizliliği Facebook’taki kadar sorunlu olacak"
Facebook aslında Haugen’ın ifşaatlarından önce de veri gizliliğiyle ilgili kusurlarla gündeme geliyordu. Örneğin Kişisel Verileri Koruma Kurumu, 2019’da Facebook'a 1 milyon 600 bin lira para cezası vermişti. Daha sonra da bu tür ihlallerden binlerce kullanıcının etkilendiği ortaya çıkmıştı.
Metaverse’ü değerlendiren teknoloji uzmanları, benzer ihlallerin yeni dijital evrende de yaşanabileceğini vurguladı.
Sidney Üniversitesi'nde dijital kültürler alanında kıdemli öğretim görevlisi Marcus Carter’a göre, Facebook'un sanal gerçeklik ortamında gözetleyebileceği bazı kullanıcı verileri, insanların sanal ortamlardaki hareketlerine dair bilgiler içerecek.
Fortune’a konuşan Carter, "Bu verileri bir parmak izi gibi, sizi tanımlamak için kullanabilirler" diye ekledi.
Zuckerberg, Metaverse ürünlerinin güvenlik ve gizliliğe uygun tasarlandığından emin olmak için bağımsız uzmanlarla çalıştığını söylüyor. Ancak uzmanlara göre kullanıcıların güvenebileceği taahhütler, Zuckerberg’ün sözlerinden ibaret.
Meta mühendisleri de şüphe ediyor
Yeni adıyla Meta’nın donanım mühendisleri ise Metaverse’in kurulmasının önünde zorlu engeller bulunduğunu düşünüyor.
Mark Zuckerberg, zamanlamayla ilgili bazı olası engellerden bahsetse de mühendisler bunların zaman sorunun da ötesinde olduğu görüşünde.
Webtekno’nun aktardığına göre mühendisler, fizik kurallarının gerekli donanımları elde etmede kendilerine engel olabileceğini belirtti.
New York Times’ın teknoloji muhabiri Mike Isaac’e konuşan çalışanlara göre platformun çalışacağı donanım parçalarının fizik kurallarını adeta geride bırakması gerekiyor.
Kısacası yeni adıyla Meta, paralel gerçeklik dünyasını oluştururken teknolojide çığır açmak zorunda kalacak ve bu çok uzun bir zaman alabilir.
Alexandria Ocasio-Cortez: Facebook demokrasinin kanseridir
Facebook’un skandalları ve adını değiştirme hamlesi, uzmanların yanı sıra siyasetçilerin de gündemini meşgul etti. ABD’de hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat temsilciler, Zuckerberg’ün hamlesinin ardından art arda sert açıklamalarda bulundu.
Demokrat temsilci Alexandria Ocasio-Cortez, isim değişikliğinin ardından Facebook’u, "demokrasinin kanseri" diye niteledi.
Meta, 'Otoriter rejimleri desteklemek ve sivil toplumu yok etmek için küresel bir gözetim ve propaganda makinesine metastaz yapan demokrasi kanseriyiz' demek… Hepsi kâr için!
Ocasio-Cortez, Kongre'de Facebook’a karşı sesini en çok yükselten temsilcilerden biri. Siyasetçi daha önce de şirketi demokrasiye tehdit diye nitelendirmişti.
Çocukların internet ortamında gizliliğini korumaya yönelik önlemlere öncülük eden, Demokrat Partili Senatör Richard Blumenthal, isim değişikliğini "Kaçabilirsin ama saklanamazsın, Facebook" diye yorumladı:
Yeni bir takma ad kafa karıştırabilir ve dikkati dağıtabilir, ancak yıllarca süren dolambaçlı uygulamaları ve mahremiyetle, çocukların refahıyla ilgili sorunları, nefreti yayma ve soykırımı görmezden getiremez.
Cumhuriyetçi Senatör Marsha Blackburn de, "Facebook'un adını değiştirmek, yaptıklarınızı değiştirmez Mark" ifadelerini kullandı.
Facebook’un tekelleşmesine ve Whatsapp’la Instagram gibi birden fazla uygulamanın tek bir çatı altında bulunmasına karşı çıkan Senatör Elizabeth Warren, "Facebook'un şirket adını Meta olarak değiştirmesi, temel gerçekleri değiştirmeyecek" diye konuştu:
Onlar bir tekel. Rekabeti bozuyorlar ve sitelerinde yanlış bilgilerin, zararlı içeriğin yayılmasını durdurmayı reddediyorlar. Facebook'u çatısı altındaki diğer sosyal medya platformlarından ayırmamız gerekiyor.
Independent Türkçe, Business Insider, The Verge, New York Times, Fortune, CBC News, Webtekno
Derleyen: Çağla Üren
