ABD merkezli ilaç firması Merck’ün geliştirdiği Molnupiravir adlı koronavirüs ilacı Avrupa ve ABD’den onay beklerken, firma hap şeklindeki ilacın patentini de düşük gelirli ülkelerin faydalanması için Birleşmiş Milletler destekli İlaç Patent Havuzu'yla paylaştığını duyurdu.

Bu haberler, sonunda Kovid-19’un dünya genelinde yaygın biçimde tedavi edilebileceği ve ölümlerin engellenebileceğine dair umutları tazeledi.

İlacın Kovid-19'un ilk belirtilerini gösteren vakalarda hastaneye yatış ve ölüm oranlarını yarı yarıya azalttığı açıklanmıştı.

Hastalığın ilk evrelerinde evde kolaylıkla alınabilecek bir hapın belirtileri azaltmada ve iyileşmeyi hızlandırmada etkili olması, salgınla mücadelede yeni bir eşik atlanmasını sağlayabilir.

Bu nedenle tıp dünyasının gözü ilaç kurumlarından gelecek yanıta çevrilmiş durumda.

İşte Molnupiravir’e dair tüm bilinenler…

Ne zaman piyasaya çıkacak?

The New York Times'a göre hap, ilaç kurumlarından onay alırken herhangi bir sorunla karşılaşmazsa 2021'in sonuna kadar erişilebilir hale gelecek.

Firma 11 Ekim'de acil kullanım izni için ABD Gıda ve İlaç İdaresi’ne (FDA), birkaç gün önce de Avrupa İlaç Ajansı’na (EMA) başvurdu. Ayrıca 2021 sonuna kadar 10 milyon kutu üretmeyi hedefliyor.

FDA danışma komitesi, acil kullanım yetkisini değerlendirmek için 30 Kasım'da toplanacak.

Nasıl kullanılacak?

Kovid-19 belirtileri ortaya çıkıp da test sonucunun pozitif gelmesinin ardından ilacın, 5 gün boyunca günde iki kez alınması gerekecek.

Zira ilaç, virüsün hızla çoğaldığı ve bağışıklık sisteminin henüz bir savunma kuramadığı evrede, yani belirtiler ortaya çıktıktan sonra mümkün olan en kısa sürede alınması için tasarlandı.

Klinik denemelerde gönüllülerin son 5 gün içinde semptom göstermiş olması gerekiyordu. Yine de bazı araştırmacılar, hapların daha etkili olması için daha erken alınması gerektiğini düşünüyor.

İlacın varlığı aşıya ihtiyaç kalmadığı anlamına mı geliyor?

Uzmanlar aşılar ve antiviral ilaçların farklı amaçlara hizmet ettiğini belirtiyor. Aşı, hastalıktan korumayı amaçlarken ilaç, enfekte olan vücudun virüsle savaşmasına yardımcı olmayı hedefliyor.

Yale Tıp Fakültesi’nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Jaimie Meyer, "Aşı, hastaneye kaldırılmayı önlemek için birinci basamak aracımızdır" ifadelerini kullandı:

Birinin yerine ötekini koyamazsınız.

Hapı kimler kullanmalı?

Firmanın denemelerinde ilaç, aşılanmamış ve hafif ila orta dereceli Kovid vakalarında test edildi. Bu kişiler henüz hastaneye kaldırılmamıştı.

The New York Times'a göre, Faz 3 klinik çalışmasına yalnızca yaşlılar ya da diyabet veya kalp hastalığı gibi tıbbi rahatsızlıkları olanlar, yani yüksek riskli kabul edilen aşılanmamış kişiler dahil edildi. Başlangıçta, ilaç yalnızca bu grup için kullanılabilir. Ancak uzmanlar kullanımın giderek yaygınlaşmasını bekliyor.

Son sözüyse firmanın kullanım izni için başvurduğu ilaç ajansları söyleyecek.

İlaç ne kadar etkili?

Merck, ilacın hastaneye yatış veya ölüm riskini yarıya düşürdüğünü açıklamıştı.

Faz 3 denemesinde ilacı alan gruptaki gönüllülerin yüzde 7'si hastaneye kaldırılmış ve hiçbiri ölmemişti.

İlaç yerine plasebo verilen grupta hastaneye kaldırılanların veya ölenlerin oranı ise yüzde 14 olarak belirlenmişti.

Yüzde 50 etkinlik oranı, aslında monoklonal antikor kokteyli adı verilen koronavirüs tedavisinin etkinliğinden daha az. Araştırmalar, bu antikorların hastaneye yatışları ve ölümleri yüzde 85'e kadar azalttığını göstermişti.

Ancak uzmanlar yeni antiviral hapları evde almanın mümkün olduğunu, dolayısıyla ulusal ve küresel düzeyde daha fazla insana ulaşabileceğini vurguluyor. Bu nedenle pandemi üzerindeki genel etkisi antikor tedavisinden daha büyük olabilir.

Yan etkilerine dair neler biliniyor?

Merck, antiviral ilacın denemelerinden elde edilen verilerin ciddi bir yan etkiye işaret etmediğini söylüyor.

Yan etkiler Molnupiravir alanlar ve plasebo verilen kontrol gruplarının karşılaştırılmasıyla gözlemlendi.

Baş ağrısı gibi olası hafif yan etkilerin de hastada zaten mevcut olan Kovid-19 belirtilerinden ayırt edilemediği vurgulandı.

Antiviral haplar nasıl çalışır?

Antiviral haplar, virüsün vücuda girdikten sonra çoğalmasını engelleyecek şekilde tasarlanıyor.

Molnupiravir, koronavirüsü kendi genetik malzemesini kopyalarken ilaçtan yararlanması için "kandırıyor". Bu süreç başladığında ilaç, virüsün genetik koduna hatalar ekliyor ve çoğalmasını önlüyor.

Merck'ün yetkili virologlarından Daria Hazuda, "Yeterli sayıda hata oluşturursanız veya virüsün kritik bölümlerine hatalar eklerseniz çoğalamazlar" diye konuştu.

Başka antiviral haplar gelecek mi?

Pfizer, Atea Pharmaceuticals ve Roche gibi ilaç devleri de benzer bir tedavi geliştirmeye çalışıyor.

Bu firmaların klinik deneylerinden elde edilen sonuçların birkaç ay içinde gelmesi bekleniyor. Yine de bunların çoğunun 2021 sonuna kadar hazır olması beklenmiyor.

Kısacası Molnupiravir’in hastaların evde kendi başlarına kullanabileceği ilk antiviral ilaç olması bekleniyor.

Independent Türkçe, CNET, The New York Times, Euronews

Derleyen: Çağla Üren