İşten çıkarmalarda ilk iki sırada inşaatçı ve sanatkarlar var

Kur şoklarıyla başlayan ekonomik yavaşlamanın işsizlikteki etkisi büyüyor. Mart 2019 döneminde en fazla işten çıkarmalar inşaat ve idari hizmetlerde görüldü. İstihdam inşaatta 531 bin azaldı, sanatkarların 393 bini de işini kaybetti

Fotoğraf: AA

HAMİDE HANGÜL / İSTANBUL

Ekonomide kur şoklarıyla başlayan ve konkordatolarla belirginleşen ekonomik daralma işsizliği büyütüyor. Şubat, mart, nisan aylarını kapsayan Mart 2019 dönemine ait işteki tablo Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine de yansıdı.

Bu dönemde işsizlik yüzde 14,1’lik oranla yüksek seyrine devam etti ve 1 milyon 334 bin kişi işsiz kaldı. Toplam işsiz sayısı 4 milyon 544 bin oldu. İşsiz sayısının 1 milyon 87 bini üniversite mezunu.

İnşaatta 531 bin iş kaybı

Özel sektördeki yoğun işten çıkarmalarda başı inşaat çekti. Sektörde Mart 2018’den Mart 2019’a 531 bin kişilik kayıp var. Kur ateşini düşürmek için gelen faiz adımları, demir ve çimentodan kaynaklanan maliyetler, satışların yavaşlaması ve artan konut stoku inşaatta iş kaybını tırmandırdı.

İnşaatı, idari ve destek hizmetler 375 bin kişilik kayıpla izledi. Bu sektörde sadece büro ve müşteri hizmetinde görevli 50 bin kişi işsiz kaldı. Tarımda istihdam kaybı 240 bin. Ancak bu düşüş ücretli çalışan işçi azalışından değil, kendi hesabına çalışan ve ücretsiz aile işçilerinin azalışından oluştu.

İmalat sanayinde ise 99 bin kişilik istihdam kaybı var. 

Perakendede düşüş

Her zaman ‘istihdam deposu’ olarak görülen ve bu dönemde hizmet-satışta 108 bin kişiye yeni iş kapısı açan hizmetler sektörünün bazı kollarında da işten çıkarmalar arttı. TÜİK verilerinden yapılan belirlemelere göre, toptan, perakende-ticarette 41 bin, mesleki faaliyetlerde 33 bin, kültür, sanat ve eğlencede 15 bin, ulaştırma-depolamada 9 bin ve diğer hizmetlerde 18 bin kişilik istihdam azaldı. 

Önce sanatkar kapıya kondu

İstihdam kaybına en fazla maruz kalan meslek grubu ise sanatkarlar. Sanatkarlarda 393 bin kişi işini kaybetti. Tesis, makine operatörleri ve montajcı 164 bin, nitelik gerektirmeyen işlerde 163 bin, nitelikli tarımda 159  bin, büro ve müşteri hizmetlerinde 50 bin kişi işsiz kaldı.

Yönetici 63 bini kişi de işini kaybetti. Bunun 15 bini kadın. TÜİK verileri ayrıca, istihdama katılmayıp sadece ev işleriyle uğraşan kadın sayısının 11 milyon 8 bin olduğunu da ortaya koydu.

Devlet iş kapısı

Özel sektörde iş kapısı azalırken, kamuda tam tersi istihdam arttı. Kamu yönetimi ve savunmada 328 bin kişilik artış var. Buna insan sağlığı ve sosyal hizmetlerdeki 153 bin, eğitimde 158 bin kişi eklendiğinde kamuda istihdam artışı 639 bine yükseliyor. Bu tablo kamunun iş kapısı olmaya devam ettiğini gösterdi.

İlk ve ortaokul mezunu 828 bin kişi işsiz kaldı

Yoğun işten çıkarmalara en fazla maruz kalanlar lise altı eğitimliler. İlkokul ve ortaokul mezunu tam 828 bin kişi işini kaybetti. Bunun 705 bini erkek, 122 bini kadınlardan oluştu. Meslek liseli 141 bin, okur-yazar olmayan 79 bin ve lise mezunu 39 bin kişi işsiz kaldı.

Üniversite mezunu 306 bin kişi bu dönemde yeni iş buldu. Yeni işe giren üniversite mezunlarının 204 bini kadın, 101 bini erkek. Ancak bu gelişme, 1 milyon 87 bin üniversiteli işsiz sayısını 1 milyonun altına düşürmeye yetmedi. 

Tarım, turizm aşağı çekebilir

GCM Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, yaz sezonunda tarım, turizm gibi alanlarda istihdam artışı görülebileceğini, ancak mevsimsel etkiler hariç tutulduğunda genel işsizliğin ekonomik aktiviteye bağlı olarak azalmasının mümkün olabileceğini söyledi. Erkan, “Örneğin sanayiye destek paketi açıklandı. Bunun sektöre yansımasına bakmak gerekiyor. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında işsizlikteki düşüş, yılın tamamında ekonomik faaliyetlerdeki gerçekleşmelere bağlı olacaktır” yorumunu yaptı. 

Dört gençten biri işsiz

Trakya Üniversitesi Öğretim Üyesi Ekonomist Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, tarım dışı işsizliğin yüzde 11.8’den yüzde 16’ya yükseldiğini, genç nüfusta yüzde 18.1’den yüzde 25’e çıktığına dikkat çekerek, “Bu dönemde yaklaşık 1.4 milyon işsiz ortaya çıkmış. Her dört gençten biri işsiz. Çok ciddi bir problem” dedi. Bunun 2009’u aratmayan bir durum olduğu yorumunu yapan Uzunoğlu, “Bu ekonomik aktivitenin zayıflaması, yatırımların azalmasından kaynaklanıyor” dedi. En fazla kaybın sanayi ve inşaat olduğuna dikkati çeken Uzunoğlu, “İnşaatı sadece konut olarak düşünmemeli, yol, köprü, baraj, fabrika olarak da düşünmeliyiz. O nedenle günübirlik çözümler değil, toptancı bir programa ihtiyaç var. Bu sosyal dengeleri de bozar. Türkiye bu dönemde daha güçlü olmalı” diye konuştu. 

2009’a çok yakın

TÜSİAD Baş Ekonomisti Zümrüt İmamoğlu, twitter hesabından işgücü istatistiklerini şöyle değerlendirdi: “Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı Mart ayında 2009 krizi tepe noktası olan yüzde 13.9'a çok yakın; yüzde 13,7. Ancak genç işsizliği 2009 krizinde ulaştığı yüzde 25.02'yi aşarak yüzde 25.7 oldu. Tarım dışı işsizlik ise daha düşük yüzde 16.0.”

Yakın gelecekte düşmez

Altınbaş Üniversitesi İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Berrin Ceylan Ataman, işsizlikteki artışın istihdam edilenlerin sayısındaki düşüşten kaynaklandığını ifade ederek, “Tarım sektöründe çalışan sayısı 240 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 464 bin kişi azalmış. Bu demektir ki, işyerleri kapandığı için işçi çıkarmalar oldu veya işyerleri çalışan sayısını azaltma yoluna gittiler" yorumunu yaptı. İşgücünün, bir önceki yılın aynı dönemine göre 630 bin kişi arttığına da işaret eden Ataman, “Daha fazla kişi çalışma isteği göstermesine rağmen ekonominin istihdam yaratma kapasitesinin daraldığı anlaşılıyor. Bugünkü tablodan, yakın bir gelecekte işsizlikte bir düşüş beklemek olası gözükmüyor" değerlendirmesinde bulundu. 
 

veriler.jpg
Kaynak: TÜİK

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU