İdlib, 2015 yılında Suriye'deki silahlı muhaliflerin askeri koalisyonu olan Fetih Ordusu tarafından rejim kontrolünden çıkarıldı.

Neredeyse bütün silahlı grupların birleşerek kazandığı ve muhalifleri umutlandıran İdlib, aynı zamanda muhaliflerin "son büyük zaferi". 

Burası aynı zamanda Suriye iç savaşının geride kalan 10 yılında muhaliflerin elinde kalan son şehir merkezi.

Suriye'de muhaliflerin "başarabiliriz" umutlarını yeşerten İdlib, sonrasında Suriye silahlı kuvvetlerinin tek tek aldığı şehir, ilçe ve köylerden göç eden sivillerin son sığınağı ve güçlerini buraya çeken örgütlerin son savaşçı ve silah deposu haline geldi.

Şehrin çeperlerindeki derme-çatma mülteci kamplarındakilerle beraber nüfusu milyonlara dayanan bu şehir şimdi adım adım yaklaşan bir büyük savaşı bekliyor.

Silahlı muhalifler, 2019 ve 2020'de Rusya ve Suriye hükümetinin İdlib güneyine yaptığı askeri harekatın ardından İdlib'in güneyindeki stratejik ilçeleri kaybetmişti.

Suriye'deki yerel kaynaklar, İdlib merkezine yakın alanlarda bir süreden beri hareketlilik olduğunu, hem Suriye hükümetinin hem de muhaliflerin hazırlıklarını hızlandırdığını söylüyor.

İdlib içinde neler oluyor?

İdlib'de, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) örgütünün ağırlığı hissedilse de Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu'nun da on binlerce savaşçısı var. Kent merkezindeki otorite ise HTŞ'nin kurduğu İnkaz (Kurtuluş) Hükümeti tarafından sağlanıyor. Şehirdeki askeri kontrol noktalarının dışında silahlı savaşçılar pek görülmüyor. Kent çevresindeki temas hatlarına yakın alanlarda bekleyen silahlı savaşçılar aralarındaki ihtilafları da dondurmuş durumda. Kentte yapımı devam eden bir sanayi bölgesi de bulunuyor. Gündelik hayatın devam ettiği şehrin nüfusu da bir hayli artmış durumda. 

Kent çevresinde durum ne?

Temas hattına yakın yerleşim bölgeleri sık sık Suriye ve Rusya uçakları tarafından hedef alınıyor. Bu saldırılarda sivil kayıpları da yaşanıyor. Muhalifler siperlerini genişletmiş ve güçlendirmiş durumda. Tam karşı tarafta ise Rusya'ya bağlı özel askeri güvenlik şirketlerinin savaşçıları, Panter Kuvvetleri ile milis örgütler yoğunluğu artmış durumda. Olası bir savaşta Suriyeli grupların ortak hareket edeceğine yönelik sinyaller var. Halep'in kuzeyindeki grupların olası bir saldırı durumunda İdlib'deki gruplara destek göndereceği yerel kaynaklarca belirtiliyor. 

Rusya ve Şam yönetimi ne yapmak istiyor?

Rusya ve Şam'ın öncelikli amacı M5 karayolundaki kontrolü sağlayıp M4 bağlantısını güvene almak olarak gösteriliyor. Askeri hedeflerini aşama-aşama gerçekleştiren Şam-Moskova koalisyonunun bu yollardaki kontrolü tam olarak sağlamasının ardından İdlib'i de almak için hamle yapacağından bahsediliyor. M5 Karayolu Şam ile Halep'i birbirine bağlayan önemli bir nokta. Bu yolun güzergahında Humus ve Hama gibi önemli kentler de var. İdlib'in güneyini merkezden ayıran bu yol ülke ticareti açısından çok önemli. Bölgede, rejimin kalesi sayılan Lazkiye'yi Suriye'nin diğer kentlerine bağlayan M4 Karayolunun bir kesişimi de bulunuyor. 

Türkiye'nin tutumu ne?

Türkiye, İdlib'in farklı noktalarındaki gözlem noktalarında binlerce asker bulunduruyor. Komando, özel kuvvetler ve topçu birliklerinin görev yaptığı bu noktalarda son aylarda güçlendirme çalışmaları yapıldı. Daha önceki saldırıların ardından gözlem noktalarının yerini değiştiren TSK'nın bu hazırlıkları, Türkiye'nin artık geri çekilmeyeceğinin bir işareti olarak yorumlanıyor. İdlib bölgesinde savaş uçaklarıyla hava operasyonu yapmayan TSK'yı en zorlayan husus ise havadan gelen tehlikeler. Geçen yıl yapılan bir saldırıda 33 askerin şehit olmasına neden olan saldırıların bir benzerinin yaşanma ihtimaline karşın elektronik harp enstrümanları da devreye sokulmuş durumda.