"İnşaatlar duramaz. İnşaat lokomotif sektör" demişti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2015'te TOBB'un düzenlediği bir istişare toplantısında. 

Ancak son yıllarda yavaşlayan bu lokomotif, 15 gün kadar duracak. 

Zira, 40 kentte 120 bin üyesi bulunan İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) öncülüğünde inşaatların, 9-24 Eylül arası durdurulmasına karar verildi. Gerekçesi ise çimento fiyatlarındaki artışı protesto etmek. 

İMKON yetkilileri çimento fiyatlarındaki artışın yüzde 200'e vardığını söylerken, TÜRKÇİMENTO ile Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası'ndan (ÇEİS) yapılan ortak açıklamada bu oranın yanlış olduğu, Türk çimentosunun dünya fiyat ortalamalarının altında seyrettiği ifade edilmişti. 

TÜRKÇİMENTO Yönetim Kurulu Başkanı: Geçen sene 50 dolara aldığımız petrokok kömürü bu sene 180 dolar

Independent Türkçe'nin görüştüğü TÜRKÇİMENTO Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Yücelik, herhangi bir polemiğe girmek istemediklerini özellikle vurgulayarak, çimentodaki fiyat artışının ne kadar ve neden olduğu gibi teknik detaylara açıklık getirdi. 

"Bu sektörün ithal girdisi yok" algısının yanlış olduğunu belirten Yücelik, "Bizim maliyetlerimizin yüzde 80'i kömür ve elektrik. Bu ikisi de ithal" açıklamasını yaptı. 

Yücelik'in açıklamasına göre çimento üretiminde kullanılan iki yakıt türü var: Petrokok kömürü ve ithal linyit kömürü. 

"Geçen sene bu zamanlar 48-50 dolara aldığımız petrokok kömürü bu sene 180 dolar" diyen TÜRKÇİMENTO Yönetim Kurulu Başkanı, linyit kömürünün de 60 dolardan 176 dolara çıktığını, üstelik fiyatlardaki artışın her hafta devam ettiğini söylüyor. 
 

TÜRKÇİMENTO Yönetim Kurulu Başkanı ve Aşkale Çimento Sanayi T.A.Ş. İcra Kurulu Başkanı Fatih Yücelik/ Fotoğraf: cementurk.com.tr

Petrokok Kömürü Emtia Endeksi tarihin en yüksek seviyesinde 

Emtia fiyatlarının takibi ve analizini yapan, Çin merkezli SunSirs'in her hafta düzenli yayımladığı rapora göre Petrokok Kömürü Emtia Endeksi, 6 Eylül'de 220 puana kadar yükseldi. Bu, 2016'da 66,89 puan olan en düşük seviyesinden yüzde 230 artış anlamına geliyor. 

Endeks, 27 Haziran'da 168,16, 31 Temmuz'da 189,45 puandı. 

Petrokoktaki bu hızlı artışın neden ise pandemiyle birlikte üretimin, talepten çok daha fazla düşmüş olması. Dünya çapında normalleşme adımlarının başlamasıyla artan inşaat ve çimento talebinin, rekor seviyede düşmüş olan arzla karşılanması hayli güç. 

"Keşke yerli kömür kullanabilsek ama kalorisi çok düşük"

Fatih Yücelik'in açıklamasına göre çimento yapımı için başka yakıtlar kullanılamamasının nedeni ise gereken ısı seviyesine ulaşmamaları. 

"Keşke yerli kömür kullanabilsek ama kalorisi çok düşük" diyen Fatih Yücelik, ağustos verilerine göre bir ton üretimdeki maliyetlerinin 40 lira arttığını söylüyor. 

Sektörün yüzde 94'ünü temsil eden TÜRKÇİMENTO'nun verilerine göre 2021 yılının ilk dört ayında üretilen çimento 22 milyon 837 bin ton. 
 

Fotoğraf: Unsplash.com/@haneenkrimly

Çimento maliyetinin içinde neler var?

Türkiye'de toplam 65 kuruluşu temsil eden TÜRKÇİMENTO'nun Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Yücelik, çimento üreticileri için önemli olanın "bant fiyat" olduğunu aktararak şu açıklamayı yaptı: 
 

Bant fiyat nedir? Fabrikamdaki çıkış fiyatıdır. Sattığım kurum gelir benim fabrikamdan çimentoyu alır. Ondan sonra üzerine KDV, nakliye ve bayii kârı gelir. 

Bazı yerlerde çimentonun ton fiyatının 500 liraya kadar çıktığının yazıldığını, bu yanlış. 

Bant fiyat, 300 lirayı baz aldığımız ve üzerine yüzde 18 KDV koyduğumuz zaman, sadece eklenen KDV maliyeti 60 lira.

Bölgesine göre bazen 80-100 lira arasında değişen ancak şu an hâlihazırda ortalama 40 lira civarında olan nakliyeyi de eklemek lazım. Bu nakliyeler geçen sene yarı yarıya ucuzdu. 

Bugün mazot fiyatı da arttı araç fiyatı da… Piyasada 1 milyon 200 bin liradan aşağı bir mikser satın alamıyorsunuz. 

40 lira da nakliye koyduğunuz da çimento 400 liraya çıkıyor. 20 lira da bayii üstüne kârını koyuyor. 

"İnşaat maliyetlerinde çimentonun payı yüzde 3,2"

Daha önce Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ile bir çalışma yürüttüklerini hatırlatan Fatih Yücelik, bu araştırmaya göre bir inşaatın maliyetlerinin içerisinde çimentonun payının yüzde 3,2 olduğunu söyledi. 

"Bu oran yüzde 5 bile olsa kalan yüzde 95'lik maliyet kaleminden bahsedilmiyor" diyen Yücelik, "Örneğin navlun fiyatları… Bugün Ukrayna'ya 7-8 dolara gönderdiğimiz gemi şu an 25 dolar" ifadelerini kullandı. 

Drewry Dünya Konteyner Endeksi'ne göre, 40'lık bir konteynerin Şanghay'dan Los Angeles'a deniz yoluyla taşınmasının maliyeti, pandemi öncesinin sekiz katına çıkara 11 bin 569 dolara ulaştı. 

"1,5 milyon liralık dairenin içinde çimento payı 7 bin lira"

150 metrekarelik bir daire yapımında 70 metreküp beton kullanıldığını söyleyen TÜRKÇİMENTO'nun Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Yücelik, sözlerine şöyle devam etti: 
 

Bugün betonun metreküpünün 300 lira olduğunu varsayalım. 70 metreküp beton kullanıldığında maliyet, 21 bin lira olur. 

1000 liralık betonun içinde çimentonun payı üçte birdir. Geri kalanında agrega (kum ve çakıl karışımı) gibi maddeler var.

21000'i üçe böldüğünüzde 7 bin lira. Bugün İstanbul'da 150 metrekare bir daire, 1,5 milyon liradan aşağıda değil. 1,5 milyon lirada 7 bin liradan bahsediyoruz. 

Çimento iki katına çıkmış olsa, bile 1,5 milyon liranın içindeki payı 14 bin lira oluyor. 

"1,5 milyar ton üretim kapasitesine sahip Çin'de çimento 70 dolar, bizde 40 dolar"

TÜRKÇİMENTO'nun ÇEİS ile yaptığı yazılı açıklamaya paralel olarak görüşlerini aktaran Fatih Yücelik, fiyatların, iç piyasada dünya ortalamasının altında olduğunu, yakın coğrafyada ise en ucuzu olduğunu ifade etti. 
 

Fotoğraf: Unsplash

Yücelik, "Bizde fiyatlar şu an 35-40 dolar aralığında. Bize en yakın çimento fiyatları ise Çin'de. O da 70 dolar. 1,5 milyar ton üretim kapasitesine sahip ülkede çimento 70 dolar" dedi. 

Fatih Yücelik, çimentonun ithal edilmesi durumunda ise yurt dışından en az 40 dolara geleceğini, KDV ile birlikte Türkiye piyasasında 130 dolara kadar çıkacağını aktardı. 

"17 bin kişi çalıştırıyoruz, fabrikalarımızın yüzde 90'ı sendikalı, sezonluk işçimiz yok"

"Biz bu ülkenin sanayicisiyiz. İhracatıyla ayakta durmaya çalışan bir sektörden bahsediyoruz" diyen TÜRKÇİMENTO Yönetim Kurulu Başkanı şöyle devam etti: 
 

Sektörümüzde 17 bin kişi çalışıyor. 2018-2019 krizinde bile bu sektör işçi çıkarmadı. Sezonluk işçi de çalıştırmıyoruz. Fabrikalarımızın yüzde 90'ı sendikalıdır. Bir tane işlenmemiş fatura göremezsiniz. 

Ne olmuştu? 

Bir süredir çimento fiyatlarındaki artışla ilgili sıkıntıları dile getiren İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu'nun (İMKON) Başkanı Tahir Tellioğlu, 30 Ağustos'ta İnşaat Sektörü İstişare Toplantısı sonrası eylem kararı çıktığını duyurmuştu. 

 "Çimento sektörü eğer, yakın bir zaman diliminde, inşaat sektörünün, müteahhitlik sektörünün, kamunun, Ticaret Bakanlığı'nın bu konudaki telkinlerine uymaz, keyfe keder zam yapmaya devam ederse, iş bırakacaklarını" söyleyen Tellioğlu'nun açıklamasına göre geçen yıl ton fiyatı 160 lira olan çimento fiyatı 450 tona kadar çıktı. 
 

İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu Başkanı Tahir Tellioğlu/ Fotoğraf: AA

"Yüzde 200 maliyet artışları kabul edilir gibi değil" diyen Tellioğlu ayrıca, bugüne kadarki girişimlerden sonuç alınmadığı gibi 450 liralık çimentonun 500 liraya yükseltilerek yüzde 12 oranında yeni zam yapıldığını aktarmıştı. 

İMKON Başkanı'nın açıklamalarının ardından konfederasyona bağlı bazı üyeler, 9 Eylül'de inşaatlarını durdurma kararı aldı. Boykot, 24 Eylül'e kadar sürecek. 

İMKON Başkanı: 150 liralık çimentonun ulaşabileceği maksimum fiyat 300 lira

Independent Türkçe'ye de konuşan Tahir Tellioğlu, "sözleşmelerinde aciliyeti olan, cezai şartlara girmemesini arzu ettikleri" projeleri boykottan ayrı tuttuklarını, toplam 120 bin üyeden yaklaşık 60 bin üyenin eyleme katıldığını söyledi. 

Tellioğlu, "Enerjide yüzde 60 civarında maliyet artışı olduğunu kabul ediyoruz. Yüzde 20 de iyileştirme koysan yüzde 80 yapar. Enerji maliyeti yüzde 80 artmış olsa bile yüzde 20 iyileştirme ile yüzde 100 zam olması gerekiyor" dedi. 

İMKON Başkanı, "Yani 150 liralık çimentonun ulaşabileceği maksimum fiyat, 300 lira. Bu da kabul ettiğimiz bir rakam değil de anlaşılabilir, izahatı mümkün olan rakam diyebiliriz" diye konuştu. 

"Maliyetleri yansıtmaya kalksak, konut fiyatları yüzde 30 daha artar"

Çimento sektörünün petrokok kömürü dışında daha ucuz alternatifler kullanabileceğini, "ihracat olduğu için iç piyasa yetişemedikleri" iddialarını da kabul etmediklerini ifade eden Tahir Tellioğlu, tüm malzeme üreticilerinin fiyat artışlarını yurt dışındaki taleple orantılı artırdığını söyledi ve ekledi: 
 

Şu anda zaten konut fiyatları pahalı. Maliyetleri yansıtmaya kalktığımız an, fiyatlar yüzde 30 daha artacak. Bir kısmı yansıtıldı zaten. Bu sefer konuta erişimde ciddi sıkıntı olacak. 

Geçen seneki konut kredisi faiz kampanyaları sonrası piyasada konut kalmamıştı. Şu anda talepte bir yoğunluk yok, fiyatlar da yüksek.

Türkiye Müteahhitler Birliği: Çimento artışı yüzde 86, hukuken greve katılmıyoruz 

Bu süreçte konunun tarafları yalnızca İMKON ve çimento üreticileri olmadı. 

Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, 10 Eylül'de NTV'de katıldığı bir programda, hukuken greve katılamayacaklarını duyurdu. 

Çimentodaki fiyat artışının yüzde 86 olduğunu söyleyen Eren, İMKON üyesi olmadıklarını hatırlatarak şu açıklamaları yaptı: 
 

İMKON, Yap-Satçı müteahhit meslektaşlarımızın yer aldığı bir kuruluş. Biz daha çok büyük kamu projelerini, altyapı projelerini ve yap-işlet-devret projelerini üreten müteahhitlerin bir araya geldiği bir kuruluşuz. 

İnşaat maliyetlerinin artışı konusunda sıkıntılar yaşıyoruz. Bunu hem Ticaret Bakanlığı hem de çimentocularla, demircilerle konuşup çözmeye çalıştık. Kamu projelerinde boykota gitme gibi bir imkanımız hukuki olarak yok. Biz sözleşmelere bağlıyız. Bunların cezai yaptırımları var. 

Çalıştırdığımız binlerce işçinin ve tedarikçinin sorumluluğu sırtımızda. Boykota giden meslektaşlarımız kendi projelerini durdurdular. Bizim kamudan fiyatlardaki olağandışı artıştan dolayı bir fiyat farkı kararnamesi beklentimiz var. Maliye Bakanlığı'nın talimatıyla Kamu İhale Kurumu bu konuda çalışma başlattı. Kamu ile birlikte çözüm arayışındayız. 

Ticaret Bakanı: Tüm meseleleri ortak akılla ele almaya devam edeceğiz

Konuyla ilgili Twitter hesabından 2 Eylül'de bir paylaşım yapan Ticaret Bakanı Mehmet Muş, "Ülkemiz için büyük öneme sahip bu iki sektörün gündeminde olan konuya ilişkin bazı değerlendirmelerde bulunduk. Tüm meseleleri rasyonel zeminde ortak akılla ele almaya devam edeceğiz" değerlendirmesinde bulunmuştu. 
 

Rekabet Kurulu: Soruşturma nisandan beri sürüyor

Rekabet Kurulu Başkanı Birol Küle de Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada sektördeki fiyat artışları ile ilgili bir soruşturmanın olmadığı yönündeki iddiaları yalanlayarak "Çimento sektörüne gelince, maalesef bazı eksik ve yanlış bilgiler var kamuoyunda. Çimento sektöründe bu yılın dördüncü ayında başlamış kapsamlı bir soruşturma sürüyor" demişti. 

Küle, "Gerek tarafların savunma haklarının etkin kullanılması gerekse de sağlıklı analizlerin yapılması adına biliyorsunuz soruşturma süreçleri sözlü savunma toplantısı ve nihai karara kadar gizli sürüyor" ifadelerini kullanmıştı. 

Çimento üreticileri: Petrokok bir yılda yüzde 270, elektrik yüzde 64 arttı 

TÜRKÇİMENTO ile Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası'ndan (ÇEİS) 24 Ağustos'ta yapılan yazılı açıklamada Türk çimento sanayisinin, 2020 sonu itibarıyla 55'i entegre 76 tesis ve yaklaşık 115 milyon ton kapasiteyle Avrupa'nın en büyük ve dünyanın beşinci büyük üreticisi olduğu hatırlatılmıştı. 

Açıklamada "Pandemi döneminde bile ülkemiz için katma değer üretmekten hiçbir zaman geri durmayan stratejik öneme sahip sektörün dönemsel gelişmelerde hedef gösterilmesi kolaylığından vazgeçilmelidir" denilmişti.

Açıklamada fiyatı artan maliyet kalemleri şöyle sıralanmıştı:
 

Temmuz 2021'de petrokok fiyatları geçen senenin temmuz ayına göre yüzde 270, ithal kömür ve elektrik fiyatları sırasıyla yüzde 193 ve yüzde 64 oranında artmıştır.

Aynı dönemde dolar kuru ise 6,86 TL'den 8,63 TL'ye yükselmiştir. Tüm bu gelişmelere rağmen sektördeki fiyatlar, maliyet artışının çok daha altında seyretmektedir. 

Sektör, hali hazırda iç piyasada dünya fiyat ortalamalarının altında, hatta yakın coğrafyada çimentonun en ucuz satıldığı Türkiye'de çimento fiyatlarına yüzde 200 gibi olağandışı bir artış yapıldığı iddiaları gerçeği yansıtmamaktadır. 

Çimento maliyetlerinin yaklaşık yüzde 80'ini döviz bazlı yakıt, elektrik vb. oluşturduğu halde artışları tam olarak fiyatlara yansıtmayarak, ülkemizin kuruluşundan bu yana sürdürdüğümüz milli beraberlik anlayışıyla, ülke ekonomisine sunduğumuz katkıdan taviz vermemekteyiz.

Açıklamada görüşlerine yer verilen ÇEİS Genel Sekreteri Dr. H. Serdar Şardan ise "Bilhassa yeni yapı fiyatlarında yaşanan yüksek artışların nedeni olarak, yıllardır olduğu gibi bugün de çimento sektörünün ‘sebep' gösterilmesi mantıklı değil. Sektörümüzün söz konusu artışlara bahsedildiği düzeyde etki etmesi, matematiksel olarak mümkün gözükmemektedir" demişti. 

İnşaat malzemelerinde yüzde 50'nin üzerinde artış 

Türkiye İstatistik Kurumu'nun malzeme ve işçilik kalemlerindeki maliyet artışlarını hesapladığı İnşaat Maliyet Endeksi'ne göre inşaat malzemelerinde genel bir artış söz konusu. 

Endeks, temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 44,76 artarak 2015'ten bu yana tutulan veri tarihinin en yüksek seviyesine çıktı. 

İnşaat Maliyet Endeksi, Ocak 2015'te 97,13 puanken, Temmuz 2021'de 304,61 puan oldu. 

Endeksi oluşturan kalemlerden malzeme maliyetindeki bir yıllık artış ise yüzde 56,41. 

2015 yılında toplam gayrisafi yurt içi hasıla içinde 111 milyar 598 milyon 432 bin liralık hacme sahip inşaat sektörü, 2017'de 128 milyar lira seviyesini aşmış olsa da 2020'de yeniden 108 milyar 786 milyon liralık hacme geriledi. 

2011 yılında 100 puan üzerinde seyreden inşaat sektörü güven endeksi ise Ağustos 2021'de 92,4 puan olarak kaydedildi. Endeksin 100'den küçük olması sektördeki kötümserliği ifade ediyor.