Dünya genelinde rekor sıcaklıklar yaşanırken uzmanlar, insanları günün sıcak saatlerinde dışarı çıkmamaları ve bol sıvı tüketmeleri için uyarıyor.

Zira aşırı ısınma; bayılma, tehlikeli seviyede su kaybı ve hatta ani ölümlerle sonuçlanabiliyor. Örneğin Kanada'da bu yaz 800'den fazla kişinin sıcaklık nedeniyle hayatını kaybettiği belirtiliyor.

Uzmanlara göre insanların kendilerini ve sevdiklerini sıcaklığın etkilerinden korumasının en iyi yolu, vücutlarındaki aşırı ısınmanın belirtilerini ve bunları nasıl önleyebileceklerini bilmesinden geçiyor.

Yüksek sıcaklıklar insanlar için neden tehlikeli?

Bir kişi aşırı ısındığında yeterince hızlı soğuyamadığı için vücut ısısı 39,5 dereceye veya daha yükseğe çıkabiliyor.

Bebekler ve yetişkinler için normal vücut sıcaklığı ise 37 derecenin altında. Bunun üzerindeki sıcaklıklarda terleme, vücudu hızla soğutmaya yetmiyor ve ısınma hastaneye yatışla sonuçlanabiliyor.

John Hopkins Üniversitesi’nde acil servis doçenti Dr. Matthew Levy, "Vücudun yüksek sıcaklıklara uyum sağlamada kendine özgü bir yeteneği vardır" diyor. CNET’e konuşan Levy, sözlerini şöyle sürdürüyor:

Ancak yüksek risk altındaki insanlar uzun süre sıcakta kaldıklarında endişeleniriz çünkü vücutları da bunu telafi edemez.

İnsanların karantina ve tecrit önlemleri nedeniyle aylar boyunca daha serin koşullarda içeride kalmış olmaları da aşırı ısınma açısından yüksek risk altında olmalarına sebebiyet verebilir.

Daha önce de sıcaklık dalgaları yaşandığına göre uzmanlar neden bu kez endişeli?

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nde iklim değerlendirme direktörü David Easterling, sıcak hava dalgalarının giderek şiddetlendiğini ifade ediyor.

Uzmana göre bunun baş sorumlusu iklim değişikliği. Zira insanlar fosil yakıtları tükettiği için sera gazı emisyonları da artıyor.

Atmosfere salınan sera gazları Dünya’nın daha da ısınmasına neden olduğu için aşırı sıcaklık dalgaları da giderek sıklaşıyor ve şiddetleniyor.

Uzmanlar işte bu nedenle insanların, sıcaklıklardan giderek daha fazla etkilendiğini ifade ediyor.

Kimler ölüm riski altında?

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne (CDC) göre bazı insanlar aşırı sıcaklığı diğerlerinden daha iyi tolere edebilirken, bazılarıysa savunmasız kalıyor.

Bu savunmasız gruplar arasında 65 yaş üstü yetişkinler de var. Bu kişiler, ani sıcaklık değişikliklerine gençler gibi uyum sağlayamıyor.

Özellikle park halindeki otomobillerde bırakılan çocuklar ve evcil hayvanlar da yüksek risk altında.

Dışarıda çalışan, serinleme ve su içme olanağı olmayan insanlarla birlikte günün sıcak saatlerinde egzersiz yapan sporcular, sıcak çarpmasıyla karşı karşıya kalabiliyor.

Bunun yanında kronik rahatsızlıkları olan ve sokakta su veya gölge alan bulamayan hayvanların taşıdığı risk de yüksek.

Sıcaklıkla ilgili rahatsızlıkların işaretleri neler?

CDC'ye göre, aşırı sıcaklığa maruz kalan kişilerin dikkat etmesi gereken 5 rahatsızlık mevcut. O rahatsızlıklar ve belirtileri şu şekilde:

Sıcak çarpması: Belirtileri arasında vücut ısısının artması, cildin ısınması ve kızarması, nabzın hızlanması ve güçlenmesi, baş ağrısı, mide bulantısı, bilinç bulanıklığı yer alıyor.

Sıcak bitkinliği: Bu rahatsızlık da çok terleme, cildin soğuk, soluk ve nemli olması, nabzın hızlanması ve zayıflaması, mide bulantısı ya da kusma, kas krampları, yorgunluk, baş dönmesi, baş ağrısı ve bayılmayla kendini gösteriyor.

Sıcak krampları: Yoğun egzersiz sırasında ağır terlemeyle kendini gösteriyor. Kas ağrısı veya spazmları yaratabiliyor.

Güneş yanığı: Cildin ısınması ve kızarmasıyla belli oluyor. Ciltte kabarcıklar da görülüyor.

Sıcak döküntüsü: Deride kırmızı küçük kabarcık kümeleri gözlemleniyor.

Belirtileri gösteren kişilere ne yapılmalı?

Dr. Matthew Levy, sıcak çarpmasından etkilenen kişilerle karşılaşanların mutlaka uzmanları aramasını öneriyor.

Hayati tehlike arz eden bir acil durum söz konusuysa bu kişilerin en kısa sürede sıcaktan uzaklaştırılması ve serin ve gölgeli bir yere taşınması gerekiyor.

Serin bir yere taşınmaları mümkün değilse de soğutulmaları gerekli. CNET’e konuşan uzmanlara göre giysilerini suyla ıslatarak ve gereksiz giysilerden kurtulmalarını sağlayarak hastaları serinletmek mümkün.

Hastanın bilinci yerindeyse su da verilebilir. T.C. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, hastanın bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için bir çay kaşığı karbonat ve bir çay kaşığı tuz eklenmiş bir litre su ya da soda içirilmesini tavsiye ediyor.

Independent Türkçe, CNET, T.C. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü

Derleyen: Çağla Üren