17 yaşındaki Huda Kazım, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKB) Erbil kentinde yüzyıllardır sözlü geleneğe dayanan Kürt Edebiyatı’nı canlandıracak genç yazarlara alan açmayı hedefleyen bir kitap kulübünün üyelerine sunduğu ilk romanı hakkında alacağı geri bildirimler için sabırsızlıkla bekliyor.
Tıp Fakültesi’nde okuyan Huda, AFP’ye verdiği demeçte, genç okuyucular, edebiyat yazarı ve profesörlerinden aldığı geri bildirimler sayesinde yazma konusunda çok şey öğrendiğini ve bu bildirimlerin kendisini yazma konusunda devam etmeye teşvik ettiğini söyledi.
Huda, ilk çalışmasında çocuklar için yazdığı kısa hikayeyi sunduktan sonra ‘Barani Marg (Ölüm Yağmuru)’ isimli romanı yazdı. Huda, romanında aile içi sorunlardan kaçmak nedeniyle ve kız arkadaşıyla yaşadığı ayrılığı unutabilmek için silahlı bir örgüte katılan 15 yaşındaki bir Kürt çocuğun hikayesini anlatıyor.
Bu roman, 40 yıldır çatışmaların olduğu Irak’ın kuzeyinde harap olan ve otonom bölge olan IKB’de birkaç gerçek hikayeye benziyor.
Gençlerde aidiyet duygusu yaratmak
IKB’de yeni kitaplar çıkarma sorumluluğunu üstlenen 8 kitap kulübü, sayıları artmaya başlayan bilim kurgu romanlarının yanı sıra toplumsal konuların tartışıldığı bir platforma dönüştü.
Roman yazarı Goran Sabah, Ocak ayında Erbil’deki bir kafede kurduğu kitap kulübü ile bu akımın önünü açan ilk kişi oldu.
ABD’deki Kansas Üniversitesi’nde Edebiyat alanında doktorasını tamamlayan Sabah, kitap kulüplerinin, iki ailenin siyasi ve ekonomik hayatı yönettiği ve modern fikirlere sahip nesillere alan açmadığı bir bölgede “gençler arasında fikir alışverişini sağlamak ve gençlerde aidiyet duygusu yaratmanın en iyi yol olduğunu” söyledi.
Sabah, “Bu kulüpler, gençlerin ayaklarına prangalar vuran yoksulluk, artan işsizlik ve bölgesel geleneklere rağmen kendine güvenen ve toplumu temelden değiştirecek nesilleri yetiştirecek aydınlanma okullarından ibarettir. Bazıları futbol maçı izleyerek gerçeklerden kaçıyor, bazıları da yazmayı ve okumayı tercih ederek” ifadesini kullandı.
Sınırlı tercüme
Sabah’ın meslektaşı Kürt Dili Profesörü Bahtiyar Faruk, “Kürt gençler öfkelerini ve umutlarını yazıyorlar fakat aynı zamanda bunu gerçekten kaçarak yapıyorlar” dedi.
Faruk, “Iraklılar seyahat etmek için okuyorlar. Çünkü pasaportları, birçok ülkeyi kolaylıkla ziyaret etmelerine izin vermiyor. Onlar okuyarak örneğin Paris’i hayal yoluyla ziyaret ediyorlar” ifadesini kullandı.
Halihazırda yayınlanan Kürt edebi ürünler, genellikle IKB’de kullanılan Kürtçe’nin iki ana lehçesi Sorani ve Kurmanci lehçelerinde yazılıyor ve çok nadiren tercüme edilerek IKB sınırlarının dışına çıkabiliyor.
Bazı kitaplar, bölge ülkelerde yaşayan ve genellikle aynı lehçeyi kullanan Kürt halkının faydalanması için Türkçe, Farsça ve Arapça dillerine tercüme ediliyor.
Sabah, “Kürt Edebiyatı’nı güçlendirecek siyasi irade yok. Birçok ülke edebiyatını yurtdışında yaymak için bütçelerinden ödenek ayırıyor ancak biz bunu yapmıyoruz” diye konuştu.
Kürt Edebiyatı’nı ihraç etmek
Bundan 2 yıl önce Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da kurulan Nevisyar Yayınevi, gidişatı değiştirmek ve Kürt Edebiyatı’na ışık tutmak için çabalıyor.
Yayınevi her yıl genç yazarlara ait 3 kitap yayınlıyor ve halihazırda iki romanı da Danca, İngilizce ve Farsça’ya çevirmenin yanı sıra modern Kürt şiirinden bazı alıntıları da Danca’ya çevirmek için çalışıyor. Yayınevi’nin kurucusu şair ve tercüman Alan Bari, “Kürt Edebiyatı’nı çevirmek ve ihraç etmek çok zor ve maliyetli. Ancak bu gerçekleştirmeye çalıştığım bir hayaldir” dedi.
Bari, Yayınevi’nin çevirmek için çalıştığı iki romandan ilkinin Goran Sabah tarafından kaleme alınan ve Kürtçe’de bilim kurgu alanında yazılmış ilk kitap olduğuna dikkat çekti. “Son Bulan Hayatlar” isimli romanda, Irak’ta yaygın olmasına rağmen hakkında konuşulması tabu haline gelen intihar konusu işleniyor.
Romandaki olaylar 2100 yılında gerçekleşiyor. Buna göre, dinlerin, teknolojilerin ve bilimin intihar dalgasını durdurma noktasında başarısız olmasının ardından Kürt bir genç kurtarıcı rolünde sahneye çıkıyor. Merak unsurunu korumak için romandaki ayrıntılara vermek istemeyen romanın yazarı Sabah’a göre, romandaki genç kahramanın bu soruna bulduğu çözümün kabul göreceğini söylemekle yetiniyor.
Şubat ayının sonlarında 500 adetle yapılan ilk baskının tükenmesinin ardından romanın ikinci baskısı yapılacak.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Halil Erdoğan
