ABD'nin en uzun süren ve on binlerce kişinin hayatına mal olan savaşı, yıllardır süren asker çekme tartışmalarının ardından nihayet sona yaklaşıyor.
ABD'nin ardından Britanya da, Afganistan'daki askerlerini geri çekeceğini açıkladı. Britanya Dışişleri Bakanı Dominic Raab, Afganistan'da görev yapan Britanya askerlerinin ülkeden düzenli olarak ayrılmasını destekleyeceklerini bildirdi.
Brityanya Savunma Bakanı Ben Wallece da yaptığı yazılı açıklamada, "Geri çekilirken, Afganistan'da hizmet veren insanlarımın güvenliği önceliğimiz olmayı sürdürüyor. Müttefik ülkelere yönelik saldırıların güçlü bir yanıtla karşılanacağı konusunda netiz" ifadelerine yer verdi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
ABD Başkanı Joe Biden, dün Beyaz Saray'da yaptığı konuşmada, Afganistan'da kalan 2 bin 500 ABD askerinin tamamen ülkeden çıkması için hazırlanan takvimi açıklamıştı.
"Şu an Afganistan'da ABD askerlerinin varlığı döneminde başkanlık yapan 4. kişiyim. 2 Cumhuriyetçi, 2 Demokrat başkan oldu. Ben bu sorumluluğu 5. bir başkana daha aktarmayacağım" diyen Biden, 11 Eylül saldırılarının 20. yıldönümünde Afganistan'daki ABD askerlerinin tamamen geri çekilmiş olacağını belirtti.
ABD askerleriyle beraber NATO askerlerinin de Afganistan'dan ayrılacağını kaydeden Biden, "Amerika'nın en uzun savaşını bitirme zamanı geldi. Amerikan askerlerinin eve dönme zamanı geldi" dedi.
2 bin 500 ABD ve 7 bine yakın NATO askerinin bir kısmının, geri çekilme tamamlandıktan sonra da bazı operasyonel görevler kapsamında ülkede kalması bekleniyor.
"Bitmeyen savaşta" ABD'nin beklediği zafer asla gelmedi
ABD, 11 Eylül 2001'de New York'taki Dünya Ticaret Merkezi'ne ve ABD Savunma Bakanlığı'na düzenlenen tarihinin en büyük terör saldırısıyla sarsılmıştı. Saldırıyı üstlenen El Kaide ise aslında ABD'nin eski bir müttefikinin uzantısıydı. Soğuk Savaş'ın son yıllarında, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgali üzerine ülkede mücahit direnişi başlamış ve ABD de mücahitlerin selefi ağırlıklı kesimlerine eğitim, para, silah da dahil olmak üzere açık destek vermişti. İşte 1988'de kurulup 2001'de 11 Eylül saldırılarını düzenleyen El Kaide de 1994'te kurulup 1996'da iktidara gelen Taliban da ABD'nin desteklediği bu kesimler içinden çıkmıştı
2001'de dönemin ABD Başkanı George W. Bush, 7 Ekim'de El Kaide ve Taliban'a karşı Sonsuz Özgürlük Operasyonu'nu ilan etti.
Uluslararası koalisyonun ve NATO'nun da destek verdiği Afganistan işgalinin ilk birkaç ayında Taliban iktidardan uzaklaştırıldı, örgütün ve El Kaide'nin birçok lideri öldürüldü ya da ülkeden kaçtı.
Ancak ABD ve müttefikleri asker çekmek yerine güçlü bir demokratik hükümet kurulmasını sağlama gerekçesiyle ülkedeki askeri varlığını sürdürdü. Yeniden güçlenen Taliban saldırılarını yoğunlaştırırken, ABD öncülüğündeki işgal tartışmalara rağmen yıllarca devam etti.
El Kaide lideri Usame bin Ladin'in 2011'de Pakistan'da düzenlenen bir operasyonla öldürülmesi de Afganistan'daki işgali sona erdirmedi. Bush dönemi sona ermeden ABD'li yetkililerin "Savaşı kazanıyoruz" açıklamaları yerini endişeli yorumlara bıraktı.
Savaşta 50 bin sivil öldü
Bush'un halefi Obama, görevden ayrılmadan önce Afganistan'daki askerleri geri çekme sözü verdi ancak daha sonra Afganistan'ın askeri kapasitesinin yetersizliğini öne sürerek 8 binden fazla askerin kalması kararı aldı. Donald Trump ise yeniden zafer sözü vererek asker sayısını tekrar artırdı. ABD'nin Afganistan'da kazanacağını umduğu zaferse hiçbir zaman gelmedi.
Savaşın başından bu yana ABD ve Türkiye dahil diğer ülkelerden yaklaşık 800 bin asker Afganistan'da görev yaptı, 2 bin 300'ü aşkın asker öldü ve 20 bine yakını da yaralandı.
Savaşta yaklaşık 50 bin Afgan sivil hayatını kaybetti. Son üç yılda ülkede öldürülen gazetecilerin ve insan hakları yetkililerin sayısı 65'i buldu.
Kabil hükümeti ve Taliban bir süredir Katar'ın başkenti Doğa'da barış görüşmelerini sürdürüyor, ancak Taliban'ın Türkiye'de düzenlenecek barış görüşmelerine katılmayacağını açıklaması, ülkenin geleceğine ilişkin soru işaretlerini artırdı.
Taliban: Savaşı biz kazandık
BBC'ye konuşan Taliban liderlerinden Hacı Hikmet, "Savaşı biz kazandık ve Amerika kaybetti" dedi. Biden'ın asker çekme tarihini ilk açıklanan zamandan ileriye almasına tepki gösteren Taliban yetkilisi, "Her şeye hazırız. Barışa da cihada da tamamen hazır durumdayız" diye konuştu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, 10 bine yakın NATO askerinin Afganistan'dan çekilmesi konusunda üye ülkelerin birlik içinde olduğunu söyledi. Stoltenberg, "Çekilmemiz düzenli, koordineli ve itinalı olacak. Bu sürede Taliban'ın askerlerimize yönelik herhangi bir saldırısına güçle karşılık verilecek" dedi.
Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani ise, Afganistan'a barışın gelmesi için çabalarını sürdüren ülkelere ve özellikle Türkiye'ye teşekkür etti. Barış ümidini kaybetmediklerini kaydeden Gani, "Afganistan hükümeti ve müttefiklerimiz, barışa erişmek için çözüm yolu arıyor" diye konuştu.
Afganistan Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah da, yabancı güçlerin ülkeden çekilmesinin, "Afganistan'ın iflası anlamına gelmeyeceğini" ifade etti.
Independent Türkçe, Washington Post, BBC, Guardian, Anadolu Ajansı
