NASA'nın Chandra X-ray Gözlemevi'nden yararlanan araştırmacılar, Samanyolu Galaksisi'nin merkezine yakın nadir bir yıldız patlamasının kalıntılarını keşfetti.
Süpernova ismi verilen yıldız patlamaları, yaşam için son derece önemli maddelerin galaksiler içinde dağılmasını sağlıyor. Doğu Sagittarius A isimli patlama, Samanyolu'nun merkezindeki süper kütleli kara delik Sagittarius A*'nın yakınında tespit edilen o süpernova kalıntılarından biriydi.
Ancak yeni araştırmada bu patlamanın son derece nadir bir örnek olduğu ortaya çıktı. Chandra X-ışını Gözlemevi'nin internet sitesinde yapılan açıklamada bu kalıntının, Samanyolu Galaksisi'nde "Tip lax (seyrek tipte) süpernova" diye nitelenen sıradışı türdeki bir beyaz cüce patlamasının bilinen ilk örneği olduğu duyuruldu.
Çin'deki Nanjing Üniversitesi'nden, araştırmanın başyazarı Ping Zhou, "Diğer galaksilerde bu tipte süpernova bulabilmiştik ama Samanyolu'nda şimdiye dek hiç kanıt bulamamıştık" dedi.
Bu keşif, beyaz cücelerin sayısız patlama şeklini anlamlandırmamız için önemli.
Beyaz cüce ismi verilen, yaşamının son evresindeki soğuk yıldızların patlamaları, genellikle "Tip Ia süpernova" olarak sınıflandırılıyor. Bu patlama türü, evrendeki krom, demir ve nikel açısından önemli bir kaynak.
Öte yandan Chandra gözlemlerini kullanan gökbilimciler, Samanyolu'nda gözlemledikleri patlamanın farklı miktarlarda temel element ürettiğini ve Tip Ia süpernova kadar güçlü olmadığını keşfetti.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Araştırmacılara göre yıldız patlamalarını tetikleyen termonükleer reaksiyonlar, seyrek süpernovalar yaratan beyaz cücelerde, diğer tipe göre daha yavaş hareket ediyor.
Daha yavaş reaksiyonlar da daha zayıf patlamalara neden oluyor ve dolayısıyla patlamada ortaya çıkan elementlerin miktarını da değiştiriyor.
Hatta araştırmacılar, beyaz cücenin bir kısmının bu süpernovalar sırasında sağlam kalabileceğini düşünüyor.
Araştırmanın arkasındaki bilim insanları, Chandra'dan gelen verilere ek olarak, beyaz cücelerdeki yavaş reaksiyonları simüle etmek için bilgisayar modellemesine başvurdu.
Oluşturulan modeller, gözlemevinin verilerini destekledi ve bu kalıntıların seyrek bir süpernovaya ait olduğunu gösterdi.
The Astrophysical Journal isimli hakemli dergide yayımlanan araştırmanın ortak yazarı, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden Shing-Chi Leung, bulguları şöyle yorumladı:
Bu sonuç beyaz cüce patlamalarının nedenlerini ve çeşitliliğini gözler önüne seriyor. Aynı zamanda evrendeki temel elementlerin ortaya çıkabileceği birçok yol olduğunu gösteriyor.
Independent Türkçe, Space, Chandra X-ışını Gözlemevi
Derleyen: Çağla Üren