Biyolüminesan denen ışık saçan böcekler, bilim insanlarını uzun süredir büyülüyor. 3500'den fazla türü tanımlanmış söz konusu böceklerin, en çeşitli kara hayvanları olduğu düşünülüyor. Buna rağmen böceklerin ışık saçma becerisinin evrimi hakkında çok az şey biliniyor.
Çin Bilimler Akademisi'nden bilim insanları, yaptıkları araştırmayla bu konuda bir adım attı. Myanmar'da yakın zamanda keşfedilen 99 milyon yıllık fosili inceleyen bilim insanları, ışık saçan böceklerin nasıl oluştuğuna dair önemli ipuçları elde etti.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Fosildeki kınkanatlı böceğin Latince adı Cretophengodes. Araştırmanın yazarlarından, Çin Bilimler Akademisi Nanjing Jeoloji ve Paleontoloji Enstitüsü'nde doçent Chenyang Cai, ışık saçan böceklerin çoğunun gövdesinin yumuşak ve boyutlarının epey küçük olduğunu, bu yüzden fosillerin yetersiz kaldığını belirtti. Cai, söz konusu fosile dair şöyle konuştu:
… Bu yeni fosil son derece iyi korunmuş. Karnındaki ışık organı bile sağlam.
CNN International'ın haberine göre, Cretophengodes, keşfedilebilecek en eski biyolüminesan böceklerden biri. Bu yüzden bilim insanlarına ışık saçmanın evriminin erken dönemleri hakkında önemli bilgiler sağlıyor. Zira söz konusu organının varlığı, Cretophengodes yetişkinlerinin 99 milyon yıl önce ışık üretebildiğinin doğrudan kanıtı.
Ateşböceği gibi ışık saçan günümüz böceklerinin çoğu, Cretophengodes'in de ait olduğu Elateroidea'nın parçası. Elateroidea'da bilinen 24 bin türün yanında binlerce bilinmeyenin bulunduğu düşünülüyor. Bilim insanları, fosilin keşfiyle, Elateroidea'ya ait yaşayan aileler arasındaki eksik fosil bağlantısı kurulduğunu söyledi.
Kınkanatlı böceklerin neden ışık saçtığı bilinmiyor. Fakat Cai, böceğin akrabalarına dayanarak bunun savunma mekanizması olarak kullanıldığını tahmin ediyor. Günümüzde Elateroidea bazı türlerin genç böcek larvaları, ışığı kullanarak avcılardan korunuyor. Yetişkinlerinse eşini cezbedebilmek için ışıklarından yararlandığı biliniyor.
Araştırma ekibinden, Çekya'daki Palacky Üniversitesi'nden Elateroid Böcekler Uzmanı Robin Kundrata da şöyle konuştu:
Işık üretiminin, ilkin böceğin yumuşak ve savunmasız larvalarında yırtıcıları savuşturmak için savunma mekanizması olarak geliştiğini düşünüyoruz. Yetişkinler bunu daha sonra alıp eş bulma gibi diğer işlevler için geliştirdi.
Araştırma makalesinde imzası bulunan, Birleşik Krallık'taki Bristol Üniversitesi'nden paleobiyoloji öğrencisi Erik Tihelka, böceklerin ışık saçma evrimine hangi yırtıcıların sebebiyet verdiğini araştırmak istediğini, tahminleri arasında kuş benzeri dinozorlar ve orman tabanında beslenen kazıcı hayvanlar bulunduğunu söyledi.
Independent Türkçe, CNN International, EurekAlert
