Gine'de alet kullanma konusundaki esrarengiz yetenekleriyle dünya çapında ün kazanan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan şempanze topluluğundan iyi haber geldi. Topluluktaki son doğurgan dişinin yeni bir yavru dünyaya getirdiği bildirildi.

Küçük kuyruksuz maymun topluluğu ülkenin güneydoğusunda yer alan Bossou isimli köyün yakınlarındaki bir ormanda yaşıyor.

Bilim insanları yıllardır bu sapa bölgeye zorluklarla ulaşıp şempanzelerin dikkat çekici alet kullanım biçimlerini inceliyor. İnsanlığın genetik anlamda en yakın akrabası olan türün bu karmaşık alet kullanımları arasında bir taşı çekiç ve bir kayayı zemin olarak kullanıp yemişleri kırmak gibi davranışlar yer alıyor.

Ne yazık ki, Bossou'daki şempanzelerin sayısı tek haneye düştü ve komşu şempanze toplulukları orman tahribinin Bossou topluluğunu tecrit etmesi nedeniyle eksikliği kapatamıyor.

Ancak üzücü haberlerle yılların ardından Bossou Çevre Araştırma Enstitüsü'nün yöneticisi Aly Gaspard Soumah iyi bir haber verdi.

AFP'ye telefonla bilgi veren Soumah, rehberlerin geçen hafta, karnında minik bir bebek taşıyan, grubun son doğurgan üyesi Fanle'yi gördüklerini ifade etti:

Bu konuda şüphe yok. Üç gün önce dürbün kullanarak (bebeğin) cinsiyetini doğrulayabildik çünkü o zaman ağaçlardaydılar. Bebek, bir dişi.

Bossou'daki kuyruksuz maymunların köy sakinleriyle kendine has bir ilişkileri var. Hayvanlar yabani doğada yaşasa da büyüklerinin reenkarnasyonla bu canlılarda yeniden vücut bulduğuna inanan yerel halkla aynı bölgeyi ve kaynakları paylaşıyor.

Samuah, köylülerin doğum haberini aldıklarında sevindiklerini belirterek şunları söyledi:

Genci ve yaşlısıyla, erkeği ve kadınıyla herkes sevinç patlaması yaşadı. Atmosfer inanılmazdı.

Bossou, Nimba Dağı Doğal Sit Alanı'nda yer alıyor. UNESCO'nun listesinde bulunan tabiat koruma alanı Fildişi Sahili ve Liberya ülkeleri arasındaki savana boyunca uzanıyor.

320 hektarlık ormanlık alana sıkışan ünlü şempanze topluluğunun, Nimba Dağı'nın eteklerinde yaşayan diğer şempanzelerle bağlantıları orman açımı nedeniyle kesilmiş durumda. Yerel halkın tarım alanı açmak için ağaçları yakması, orman örtüsünün bölünmesine yol açıyor.

Soumah bu durumu, "Bu coğrafi ve genetik bir yalıtımdır" diye anlatıyor. Soumah'a göre 2003'e kadar Bossou şempanzelerinin sayısı görece istikrarlıydı ve 21 kadar birey bulunuyordu.

Ancak 2003'te grip nedeniyle 7'si öldü ve kalanların da takip eden yıllarda hayatını kaybetmesiyle geriye sadece üç yetişkin erkek ve dört yetişkin dişi kalmıştı.

30'lu yaşlarındaki Fanle, grubun geriye kalan son doğurgan dişisiydi.

Bebeğin babasının ikisi de 40'lı yaşlardaki Fouaf veya Jeje isimli şempanzelerden biri olduğu düşünülüyor.

Soumah, 8'le 12 yaşlarındaki dişilerin diğer gruplara katılmak üzere Bossou'yu terk ettiğinin kaydedildiğini ifade etti. Şempanzeler genellikle ağaçsız alanlara çıkmayı sevmemesine ve bu zorlu yolculuk açık savandan geçmeyi gerektirmesine rağmen "bu göç tek taraflı" gerçekleşiyor.

Öte yandan Samuah dişi şempanzelerin her 4 ya da 5 sene de bir yavrulayabildiğini hatırlattı ve Fanle'nin sayı veya genetik çeşitlilik açısından "kendi başına grubun sosyal dinamiklerini yeniden üretmesinin mümkün olmayacağına" dair uyardı.

Bu nedenle tabiat koruma alanı yönetimi, yalıtılmış grupla tepelerdeki kuzenleri arasında çift yönlü bir ulaşımı mümkün kılacak bir "göç koridoru" oluşturmanın yollarını arıyor.

Bu amaçla 2020'de 11 hektar ormanlık alan için ağaç ekimi yapıldı ve 2021'de buna 26 hektar daha eklenmesi planlanıyor.

Soumah, başka bir olasılığın da bu gruba yeni genç dişiler katmak olabileceğini belirtti ancak bu fikre karşı çıkanlar var. Fikre muhalefet edenler, grubun "yabanda yaşayan bir topluluk olarak kendi doğal kaderiyle yine kendisinin başa çıkması gerektiğini" ileri sürüyor.

Kısa vadeli en büyük soruysa yeni bebeğe ne isim verileceği. Soumah konuyla ilgili şunları ifade ediyor:

Önde gelen isimleri, yerel yöneticileri, beraber çalıştığımız ortaklarımızı bebeğe bir isim bulmak için davet edeceğiz.

AFP

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız