Sözde İslam Devleti’nde doğan en az 45 bin Iraklı çocuk, devletsiz kalma tehlikesiyle karşı karşıya. İnsan hakları örgütleri endişe yaratan bu durumu “insani saatli bomba” olarak adlandırıyor.

Norveç Mülteci Konseyi (NRC), salı günü yayımladığı yeni bir raporda, her 5’inden 1’i Irak’taki kamplarda yaşayan onbinlerce küçük çocuğun resmi olarak tanınmadıkları sürece tıbbi bakım, eğitim ve yiyecek karnesi almaktan mahrum kalacağı uyarısında bulundu.

IŞİD en güçlü olduğu dönemde Irak’ın neredeyse 3’te 1’ini kontrol ediyordu ve bu yönetim altında doğan çocuklar şimdilerde doğum belgeleri gibi hayati belgelerden yoksun. IŞİD tarafından verilen hiçbir belge Irak devleti tarafından tanınmıyor. Diğer çocukların da ya belgeleri kaybolmuş ya da evlerini terk ettiklerinde belgelerine el konmuş. 

NRC’nin Doğuştan Bariyerler (Barriers from Birth) raporu, bu çocukların belgelerini almalarının birkaç yıl sürebileceğini ortaya koydu.

Aileleri IŞİD üyesi görülen çocuklar içinse belge almanın “neredeyse imkansız” olduğu uyarısında bulunan NRC, bunun binlerce masum çocuğun kolektif cezalandırılmasıyla sonuçlanacağını söyledi.

NRC Genel Sekreteri Jan Egeland konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Çocuklar akrabalarının işlediği suçlardan dolayı sorumlu tutulamaz. Ancak yine de birçoğunun Irak vatandaşı olarak temel hakları yok sayılıyor. Olası bir insani saatli bomba ile karşı karşıyayız. Bu çocukların tıbbi hizmetlerden yararlanmasına ve eğitim almasına izin vermek, kısacası var olma haklarını sağlamak, onların ve ülkenin geleceği için sürdürülebilir bir gelecek yaratmanın anahtarı. Eğer bir toplum, içinde devletsiz çocuklardan müteşekkil bir nesle izin veriyorsa huzura eremez” dedi.

IŞİD yönetimdeyken, doğumların, evliliklerin ve ölümlerin kayıt altına alınmasını da içeren kendi devlet bürokrasisini kurdu. ABD destekli güçlerin IŞİD’i ve ‘halifeliği’ yenmesinin ardından grupla bağlantılı birçok aile ve sivil kamplara yerleştirildi. Halen 225 bin çocuğun Irak’ta bu gibi kamplarda yaşadığı tahmin ediliyor.

Kerkük’teki bir kampta yaşayan 7 çocuk annesi Hana, en büyük oğlunu alıp Bağdat’ın kuzeyindeki Hawija’da IŞİD’e katılan kocasının hayatını “yerle bir ettiğini” anlattı. Hana, Irak hükümetinin şehri IŞİD’den geri alıp yetkililerin aile belgelerine el koymasından sonra şehri terk ettiğini belirtti.

“Kocam yanlış yola girdi. En büyük oğlumu da aldı ve İslam Devleti’nin safında savaşmak için bizi terk etti. Şimdi 2'si de öldü ve ben diğer çocuklarımla bu kampta yalnızım,” diyen kadın çocuklarından 3'ünün kimlik belgeleri olmadığının altını çizdi. Hana, “Kocam yaşamlarımızı yerle bir etti; ben ve çocuklarım acı çekiyoruz” diye konuştu.

Hawija’ya dönersek bir başka aile, 2014’te IŞİD’in şehri ele geçirmesinden 4 gün sonra doğan engelli oğulları Mithak’ın geçerli belgelere erişmesinin yasak olduğunu söyledi. Mithak, tıbbi tedaviden de mahrum.  

Hawija'da Ahmet ve tıbbi yardım verilmeyen engelli oğlu Mithak / Fotoğraf: Tom Peyre-Costa, NRC

NRC raporu, önümüzdeki haftalarda Suriye’den ülkelerine dönmesi beklenen 30 binden fazla Iraklıyla beraber kayıt dışı çocukların sayısında ciddi bir artış yaşanabileceği uyarısında da bulundu.

Dönüş yapacakların yüzde 90’ının IŞİD’le bağlantısından şüphelenilen eş ve çocuklar olduğu düşünülüyor.

NRC’ye göre, Irak’taki 80 bin hanede en az bir kimlik belgesinden yoksun aile üyesi var. Egeland kayıt dışı çocukların tıpkı diğer Irak vatandaşları gibi var olma haklarının sağlanması gerektiğine dikkati çekerek, “Bu sorun derhal çözülmezse, kayıt dışı çocukların toplumun kıyısında kalma riski var. Bu, gelecekteki uzlaşma şansı çabalarını ciddi şekilde baltalıyor” diye konuştu.  

Öte yandan, Irak’taki IŞİD bağlantılı yabancı çocuklar da risk altında ve birçok ülke onları geri almaya yanaşmadığından burada ne kadar kalacakları belirsiz.

Reuters’a göre, en az 700 IŞİD savaşçısı çocuğu Bağdat’taki bir merkezi kadın hapishanesinde sıkışmış halde. Bunların 200’den fazlası cezaevinde doğdu.

IŞİD'lilerin aileleri, Suriye'nin kuzeyine kamyonlarla taşınmıştı

Hepsini göster 8

IŞİD'lilerin aileleri, Suriye'nin kuzeyine kamyonlarla taşınmıştı

• 1/8

  Suriye'nin Deyrizor kentinde IŞİD'den alınan bölgelerden kaçan kadınlar ve çocuklar, ABD'nin öncülüğünü yaptığı Koalisyon Güçleri destekli Suriye Demokratik Güçleri tarafından kamyonlarla ülkenin kuzeyine götürülüyor - AFP

• 2/8

  Deyrizor'daki IŞİD militanlarının aileleri, kamyonlarla Suriye'nin kuzeyindeki kamplara götürülüyor. AFP / Fadel SENNA

• 3/8

  Fotoğraf: AFP / Fadel SENNA

• 4/8

  Fotoğraf: AFP / Fadel SENNA

• 5/8

  Fotoğraf: AFP / Delil Souleiman

• 6/8

  Fotoğraf: AFP / Delil Souleiman

• 7/8

  Fotoğraf: AFP / Fadel Senna

• 8/8

  Fotoğraf: AFP / Fadel Senna

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east

Independent Türkçe için çeviren: Onur Bayrakçeken