Spor yapmak her zaman kilo vermenizi sağlamaz

Beslenme uzmanı Alex Johnstone The Independent’a yazdı: Egzersiz yapmak her zaman kilo verdirmediği gibi açlık hissini de artırabilir

Vücudumuz, harcanan enerji miktarındaki değişimi hemen tespit eder ve onu dengelemek için de bizi acıktırır

Alex Johnstone - The Independent

Uzmanlar, sağlıklı olmak için daha az yememizi ve daha çok egzersiz yapmamızı söylüyor. Fakat burada bir sorun var. Hareket etmek daha çok acıktırır ve daha fazla yeme riskini doğurur. Yani koltuktan hiç kalkmayarak daha az kilo almanız mümkün.

Diyetisyenler, daha hareketli olmasına rağmen daha az acıkan insanlara diyet programları hazırladıkları bir dünyanın hayalini kurar. Ancak konu çok daha karmaşık. Harcadığımız enerjiyle iştahımız arasındaki ilişkiyi yöneten mekanizmayı hala anlamaya çalışıyoruz. Ve yazının devamında göreceğiniz gibi, konunun daha da karmaşık boyutları var.

Her halükarda günde en az 2 ya da 3 kez acıkırız. Ancak vücudumuz, harcanan enerji miktarındaki değişimi hemen tespit eder ve onu dengelemek için de bizi acıktırır. Ayrıca, alıştığından daha az beslendiğinde, yemek yememiz için daha güçlü sinyaller gönderir. Bu iştah düzeni, obez insanların sürekli açlık hissetmesini ve ucuz, yoğun kalorili yiyeceklerin yaygınlığını da açıklıyor.

İştahın gizemleri

Fazla egzersiz yapmanın etkileri hakkında bilmediğimiz çok şey var. Birçoğumuzun yaktığı kalori miktarı günden güne değişir. Düzenli spor yapanlar arada gün atlar; birilerinin daha fazla dükkan gezdiği, birilerinin de daha fazla ev işi yaptığı günler olur.

Bu değişkenler ve bunların yaşandığı gün tüketilen yemek miktarı arasında net bir ilişki bulunamadı. Ama kesin bir şey söylemek de kolay değil. Çoğu araştırma aerobik egzersizleri yapan insanlara odaklandı. Bunların sonucunda zayıf kişilerin, yaktığı kalori miktarına uygun oranda yeme eğiliminde olduğu, aşırı kilolu kişilerinse gerekenden fazla yeme eğiliminde olduğu ortaya çıktı.

Peki, bu farklılığın sebebi ne olabilir?

Daha fazla egzersiz yapan insanların fizyolojik işleyişlerinin değişmesi mümkün olabilir. Örneğin, yemek yendiğinde bağırsaktaki hormonların salım yoğunluğu değişerek, ihtiyaç duyulan yemek miktarını etkileyebilir.

Metabolizmanın bu resmin neresinde durduğu, 60 yıllık bir soru. 2013’te İngiltere’nin Leeds kentinde yayımlanan bazı önemli çalışmalar, kilolu insanların zayıf insanlardan daha çok acıktığı ve daha çok kalori yaktığını gösterdi. Buna göre, aşırı kilolu insanlar daha yüksek bazal metabolizma hızına sahip. Yani dinlenirken enerji yakma oranları daha yüksek. İşte bu özelliğin yeme miktarıyla orantılı olduğu öne sürüldü. Bazal metabolizma hızının günlük egzersiz değişimlerinden bağımsız ve sabit olduğu gerçeği de insanların yaptığı egzersizin aynı gün ne kadar yediği konusunda neden hiçbir etkisinin olmadığını açıklayabilir.

Ancak bu, bazal metabolik hızın ne kadar yediğimizi belirlediği anlamına gelmez. Araştırmacılar, bir insanın vücut yapısının, özellikle kas miktarının metabolizma hızını ayarlama ihtimali olduğunu söylüyor. Bu doğruysa, metabolizma hızı, vücut yapısı hakkındaki bilgileri, iştahı kontrol ettiği düşünülen hipotalamik beyin ağına aktaran bir araç görevi üstleniyor. Ancak her halükarda, bu konu hakkında daha fazla araştırma yapılmalı.

 

 

Bizim çalışmamız

Laboratuvar ortamından ziyade gerçek hayatta olanları incelemek için, bir araştırmaya ortak yazar olarak katıldım. Çalışma, insanların planlı olmamasına rağmen daha hareketli olduğu günlerde (çocuklarıyla zaman geçirdiği ya da dişçiye gittiği günler) alınan kalori miktarını araştırıyordu. 114'ü erkek ve 128'i kadın olan 242 kişiyi üzerinde çalıştık. Sonuçlara göre, bu kişilerin yaptığı egzersiz miktarı ne kadar yemek yediğini etkiliyor. Fakat aynı zamanda, bazal metabolizma hızı da iştahı etkiliyor. Diğer bir deyişle, aşırı kilolu insanlar daha çok yemeye yatkın.

Bu bulgular, hareket etmekle tükettiğimiz kalori miktarı arasındaki ilişkiyi anlamak için yeni bir adım. Ancak herkesin aktivite ve yemek ilişkisini uygun hale getirecek sihirli bir formül bulmak söz konusu değil. Ayrıca araştırmacıların henüz hesaba katmadığı çok fazla değişken var. Örneğin, kadınların ekstra fiziksel aktiviteyi daha çok yemekle telafi etme eğiliminde olduğu ispatlanmasına rağmen, çalışmaların çoğu 20-30 yaş arası beyaz erkeklerle yapılıyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Aynı şekilde, genetik farklılıklar da önemli. Mesela, bazı insanlar daha hareketlidir. Ayrıca insanların psikolojik farklılıkları ve yemeği ödül olarak görmeleri de etkili olabilir. Bunun yanı sıra, kilo veren veya alan kişiler, kiloları stabil olan kişilerden farklı iştah sinyallerine sahip. Gün içindeki aktivite süresinin de fark yaratması muhtemel.

Bir insanın genetik yapısına bakarak ona uygun çözüm bulabileceğimiz günleri görmeye benim ömrümün yeteceğinden şüpheliyim. Çalışmamızın ortaya koyduğu şey, insanların daha hareketli olduğunda daha çok yeme eğiliminde olduğu. Yani daha fazla hareket etmek, kendiliğinden kilo vermenizi sağlamaz. İnsanların bunun farkına vararak, ne kadar yediğine dikkat etmesi gerekiyor.

Alex Johnstone, Aberdeen Üniversitesi, Rowett Enstitüsü'nde beslenme uzmanıdır. Bu makale ilk olarak The Conversation'da yayımlanmıştır.


 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.  

https://www.independent.co.uk/life-style

Independent Türkçe için çeviren: İsmail Aydın

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU