İş hayatında bazılarının daha başarılı olmasının nedeni ne? Bilgi sahibi olmak mı? Zeki ve vizyon sahibi olmak mı? Bunlar akla ilk gelen özellikler olsa da Harvardlı ünlü psikolog Daniel Goleman, dünyanın en başarılı liderlerini diğerlerinden ayıran özelliğin duygusal zeka ya da başka bir ifadeyle duyguları tanımlama ve gözlemleme yeteneği olduğu düşünüyor.

Günümüzde pek çok şirketin duygusal zeka merceğinden bakarak çalışanlarını işe aldığı veya terfi ettirdiği iş dünyasında yaygın düşüncelerden biri. Geniş zaman dilimlerinde gerçekleştirilen bilimsel çalışmalar da duygusal zekası yüksek kişilerin daha iyi performans ortaya koyduğuna işaret ediyor.

Dr. Daniel Goleman, 25 yıldır yürüttüğü çalışmaların ardından duygusal zekanın 4 alandan oluştuğunu saptadığını söylüyor ve bu alanlarda 12 temel yeteneğin bulunduğunu söylüyor.

Duygusal zeka alanları ve temel özellikler (CNBC)

Belirtilen 4 temel alan arasında özfarkındalık, özyönetim, toplumsal farkındalık ve ilişki yönetimi yer alıyor. CNBC'deki habere göre Dr. Goleman'ın sınıflandırması ve önerileri şu şekilde:

Özfarkındalık

Özfarkındalık kendi duygularına karşı duyarlı olma kapasitesi anlamına geliyor. Bu size ne hissettiğinizi, neden bu şekilde hissettiğinizi ve bunun size zarar verip vermeyeceğini anlamanıza olanak sağlar. 

• Duygusal özfarkındalık: Güçlü ve sınırlı olduğunuz özelliklerinizi anlarsınız ve buna göre hareket edersiniz. Ekipteki birine ne zaman güveneceğinizi bilirsiniz. Değerlerinize ve amacınıza dair de netsinizdir, bu da görev anında daha kararlı olmanızı sağlar. Özfarkındalığı geliştirmenin en büyük anahtarı zayıflıklarınızın farkında olmaktır. Başarılı olmak istiyorsanız üzerinde çalışmanız gereken beceriler konusunda dürüst olun. Hayatınızdaki durumların ve olayların farkında olun. Hayal kırıklığı durumlarında, bu duygunun kaynağına inin. Bu duyguya eşlik eden diğer işaretleri düşünün.

Özyönetim

Özyönetim, zararlı duygu ve dürtüleri kontrol altında tutma yeteneğiyle ilişkili. Özellikle kriz anlarında bu liderler için güçlü bir yetenek. 

• Duygusal kontrol: Baskı altında sakin kalırsınız ve üzüldüğünüzde çabuk toparlarsınız. Kendiniz ve diğerleri için duygularınızı nasıl kontrol edeceğinizi bilirsiniz.

• Uyum yeteneği: Bu, değişen durumlara ve belirsizliğe nasıl tepki verdiğinizle ilişkili. Hızla değişen zorluklarla başa çıkmanın yeni yollarını bulabilir ve aynı anda birden fazla talebi dengeleyebilirsiniz.
• Başarı yönelimi: Belli bir başarı standardını yakalamaya ya da onu aşmaya çalışırsınız. Performansınıza dair geri bildirimleri takdir edip, sürekli daha iyi şeyler yapmanın yollarını ararsınız. 
• Hayata olumlu bakış: Kişilerin, durumların ve olayların iyi yönlerini görürsünüz. Bu psikolojik açıdan önemli bir dirençlilik sağlar. Stres ve panik anında derin bir nefes alıp duygularınızı kontrol altına alırsınız. 

Toplumsal farkındalık

Toplumsal farkındalık, başkalarının duygularının dilsel olmayan ipuçları üzerinden yorumlayabilmeye işaret eder. Sosyal farkındalığı kuvvetli kişiler, çok farklı özelliklere sahip kişilerle bağ kurabilir, iyi bir dinleyicidir ve etkili biçimde iletişim kurar. 

• Empati: Diğer insanlara dikkatinizi verirsiniz, ne dediklerine ve nasıl hissettiklerine zaman ayırırsınız. Kendisini sürekli diğerlerinin yerine koyarak değerlendirme yaparsınız.
• Organizasyonel farkındalık: Grup içindeki eğilimleri ve dinamikleri kolayca okursunuz. Bazen, diğerlerinin belli durumlarda nasıl hareket edeceğini tahmin edersiniz. Bu da olaylara stratejik açıdan yaklaşmanıza olanak sağlar.

İlişki yönetimi

İlişki yönetimi, kişinin önemli ilişkileri sürdürürken motive edici, ilham veren ve başkalarıyla uyum içinde hareket etmesini sağlayan kişiler arası beceri setidir. 

• Etkilemek: Görevleri yerine getirmeye hazır bir grup oluşturma konusunda kolaylıkla başkalarından destek alır. 
• Rehberlik: Geri dönüşler yaparak ve destek vererek uzun vadeli öğrenmeyi desteklersiniz. Öncelikleri açık ve ikna edici biçimde ortaya koyarsınız böylece ekipteki diğer kişilerde motive olur ve beklentiler konusunda soru işareti oluşmaz.
• Çatışma yönetimi: Farklı taraflar arasında çıkan anlaşmazlıkları yönetme konusunda rahatsınızdır ve her iki taraf için de en iyi yolu bulursunuz.
• Ekip çalışması: Ekibinizdekilerle iyi anlaşırsınız, başarıları ve hataları aktif biçime paylaşırsınız. Ekibin kapasitesine katkı yaparsınız. 
• İlham verici liderlik: Ekibinize ilham verip onları bir vizyon doğrultusunda yönlendirirsiniz. Bu şekilde ekibinizden alabileceğiniz en iyi performansı elde edersiniz. Eğer sürekli olumsuz düşüncelere sahip biriyseniz, uzun vadeli ilişkileri yönetme konusunda epey problem yaşarsınız. Olayların kötü tarafına yoğunlaşmaktansa, olumlu değişiklikler yapmaya çalışın.

Independent Türkçe, CNBC