Çin’in Vuhan kentinde tespit edildikten sonra dünya çapında yayılan yeni koronavirüs salgınını kontrol altına alma çabaları sürüyor. Çin, Avustralya ve İspanya gibi ülkeler koronavirüs önlemlerini yavaş yavaş gevşetirken Hindistan, Fas ve Japonya’da ise tecrit önlemlerinin süresi uzatılıyor. Ayrıca Türkiye de dahil pek çok ülkedeki yurttaşlar evde kalmaya ve gönüllü tecridi belirli aralıklarla uygulamaya devam ediyor.
Bu nedenle uzmanlar, tecrit sırasında zihinsel ve fiziksel sağlığın korunması için bireylere çeşitli egzersiz tavsiyeleri verirken, yayın platformları ise video oyunları, filmler ve dizilerden oluşan öneriler yayımlıyor. Dünyanın önde gelen bilim yayıncılarından New Scientist de doğa belgeselleri meraklıları için 10 maddelik bir öneri listesi hazırladı. “Hemen izlenmesi” önerilen listede iklim değişikliğinden uzaya, salgınlardan katil balinalara kadar uzanan pek çok konuyu irdeleyen yapımlar yer aldı. İşte tecritte izlenebilecek en iyi 10 doğa belgeseli:
Dünya Gezegeni II, Mavi Gezegen II, Gezegenimiz ve Yedi Dünya Bir Gezegen
David Attenborough’un anlatıcılığını üstlendiği son birkaç yılın doğa belgesellerinde önemli bir dönüşüm görmek mümkün. Herkesin sevdiği doğa belgeselleri nihayet gezegenin durumuyla ve insanın bundaki rolüyle ilgili agresifleşmeye başladı.
Son birkaç dakikasını gezegenin “problemlerine” dair konuşmalara ayıran Dünya Gezegeni (Planet Earth) II, gezegenin durumuyla ilgili nispeten bilgilendirici bir içeriğe sahip.
2017 yapımı Mavi Gezegen (Blue Planet) II ise 7 bölüm boyunca denizlerdeki plastik kirliliğine odaklandı.
Bundan iki yıl sonra Yedi Dünya Bir Gezegen (Seven Worlds, One Planet), dünyanın ve üzerinde yaşayanların iklim değişikliği yüzünden bozulan dengesini gözler önüne serdi. Nihayet BBC’nin Doğa Tarihi Birimi iklim aciliyeti konusunda “denge” aramaktan vazgeçmiş ve yapımcıların gezegenden geriye kalanlara dair üzücü gerçekleri anlatmasına izin vermişti.
Ancak geç kalmışlardı.
Netflix, ses getiren Gezegenimiz (Our Planet) belgeseli için aynı yapım ekibini ve doğa bilimcileri toplamıştı bile. Bu, BBC’nin yıllar önce yapması gereken bir şeydi. Bu zengin yapım, dünyanın nereye gittiğini analiz etmede cömert davrandı ve görsel açıdan da büyüleyici bir anlatım sundu.
Mercury 13
Netflix'in 2018 yapımı belgesel filmi, 1961'de ABD’de, astronot olmak için sıkı testlerden geçen yetenekli kadın pilotları konu alıyor.
Amelia Earhart'tan Tiny Broadwick'e kadınlar, havacılık tarihinin öncüleri arasında göze çarpıyor. William Randolph Lovelace 1960'lı yılların başlarında özel olarak finanse edilen araştırma projesine kadın pilotları davet ettiğinde yapabileceği en iyi şeyi yapmıştı.
Lovelace, uzaya gidecek kişileri seçmek için kullanılan fiziksel ve psikolojik testleri geliştiren doktordu. Kadınların uzay uçuşu yapabileceğinden şüphe etmedi ve yalnız da değildi. Rusya ilk kadın kozmonotu, Valentina Tereşkova'yı 1963'te uzaya gönderdi.
Ancak ABD'de NASA, Apollo programı için tamemen erkeklerden oluşan askeri test pilotlarını seçmişti. Ve 1962'de Lovelace’ın ekibindeki kadınlarından bazıları cinsiyet ayrımcılığı gerekçesiyle katılımlarının engellendiğini ileri sürmüştü.
Mercury 13 kadınları uçmak için her şeye sahipti. Fırsatlardan en iyi şekilde yararlanmaları ve kararlılıkları hala ilham verici.
Icarus
Netflix belgeselinin yönetmeni Bryan Fogel amatör bir bisikletçi. Sporda doping etkisini araştırmaya başlayan yönetmen dopingi kendi üzerinde uygulayıp deneyimlerini kaydetmeye başladı.
Ancak Fogel’in bunun için yardım alması gerekti. Bunun için de Rusya’nın dopingle mücadele programından bilim insanı Dr. Grigory Rodchenkov’la birlikte çalışmaya başladı.
Bunun ardından Rusya’nın devlet destekli doping programına ulaşan ikili, bir doping skandalının ortasına düştü.
Sundance Film Festivali’nde Orwell Ödülü’nü alan yapımın kahramanı Rodchenkov’un tanık koruma programına alındığı bildirilmişti.
Netflix, 2017 yapımı ve 2 saatlik belgesel filmi şu cümlelerle anlatıyor:
Bu Oscarlı filmin yapımcısı Amerikalı bisikletçi, Putin'in yakalamayı en çok istediği muhbir olan Rus bilim insanının karıştığı dev doping skandalının ortasına dalıyor.
The Planets
BBC’nin 5 bölümden oluşan göz kamaştırıcı yapımı, Prof. Brian Cox rehberliğinde Güneş Sistemi’nin 4,5 milyar yıllık çarpışma geçmişine ışık tutuyor.
Yapımın ardında güçlü bilimsel veriler kullanılırken, görsel efektlerinin de dikkatlice düşünüldüğü anlaşılıyor.
Pandemi: Bir Salgın Nasıl Önlenir (Pandemic: How To Prevent An Outbreak)
Netflixte yayımlanan yapımın zamanlaması gerçekten de çok ilginç. 22 Ocak 2020’de başlayan ve 6 bölüm süren dizi, bir virüs salgınının nasıl başladığını ve dünyaya nasıl yayıldığını konu alıyor.
Ebola ve 1918 İspanyol Gribi dahil, daha önce yaşanan pandemilerden bahseden belgeselde yeni bir hastalığın üç ay ya da daha kısa süre içinde insanlığı vuracağı varsayımına odaklanılıyor.
Koronavirüs salgınının başlamasının ardından belgesel, Netflix'in en popüler içeriklerinden biri haline geldi.
Apollo 11
Todd Douglas Miller’ın yönettiği belgesel film, Neil Armstrong komutasındaki pilotlar Buzz Aldrin ve Michael Collins'in önderlik ettiği Apollo 11 görevine ışık tutuyor.
24 Ocak 2019’da Sundance’de gösterilen belgesel, daha önce halka açılmayan bir kayıt da dahil olmak üzere sadece arşiv görüntülerinden oluşuyor. Herhangi bir tanıklık ve canlandırma içermeyen yapımı Netflix'ten izlemek mümkün.
Fil Dişi Oyunu (The Ivory Game)
4 Kasım 2016’da yayımlanan 1 saat 52 dk'lık Netflix belgeseli, Tanzanya, Kenya ve Zambiya'dan Hong Kong, Vietnam ve Çin'e kadar uzanan fil dişi ticaretini gözler önüne seriyor.
Belgeselim yayımlanmasından bu yana bazı iyi haberler geldi. Çin, 2017 sonunda fil dişi ticaretini yasakladı ve anketler, Çinli yurttaşların hem geleneksel tıp hem de lüks ürünü olarak fil dişine ilgisini kaybettiğini gösterdi. Yine de filler güvende olmaktan hala uzak ve yapım hala güncel.
Bebekler (Babies)
Netflix’in Thomas Balmès tarafından yönetilen sürükleyici ve keyifli belgeseli, dünyanın dört bir yanındaki bebekleri ve ailelerini doğumdan sonraki bir yıl boyunca takip ediyor.
2020 yapımı belgesel dizisinin her bölümü bir bebeğin gelişim sürecinin bağlanma, yemek, uyku ve konuşma gibi farklı aşamalarına odaklanıyor.
Yayın platformu yapımı şu cümlelerle tanıtıyor:
Bu belgesel dizisi, çığır açan bilimin ışığında doğadan yetiştirme tarzına kadar bebeklerin ilk yıllarında yaşamı nasıl keşfettiklerini inceliyor.
Take Your Pills
Netflix’te izlenebilecek 2018 yapımı belgesel, Adderall gibi uyarıcı ilaçların kullanımını çeşitli yönleriyle irdeliyor.
Alison Klayman’in yönettiği 1 saat 27 dk'lık film, ilaçların kendisine değil, başarının giderek daha zor elde edildiği ve ilaçların bir kariyer seçimi haline geldiği topluma odaklanıyor.
Yayın platformu, yapımı şu sözlerle niteliyor:
Son derece rekabetçi bir dünyada Adderall gibi ilaçlar öğrencilere, sporculara ve diğerlerine daha iyi ve daha hızlı olma fırsatı sunar. Peki ama bunun bedeli nedir?
Blackfish
19 Temmuz 2013’te yayımlanan 1 saat 30 dk'lık filmi Netflix’te izlemek mümkün. Yapım, henüz iki yaşındayken, 1983'te İzlanda açıklarında yakalanan daha sonra uluslararası Sea World Denizcilik firması tarafından teslim alınan katil balina Tilkium’a odaklanıyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Vahşi doğada katil balinaların insan öldürdüğü görülmedi. Ancak doğasından ayrılan 5 bin 500 kiloluk Tilkium, üç kişiyi öldürdü. Bunlardan biri de su parkındaki eğitmeni Dawn Brancheau'ydu.
60 milyondan fazla kez izlenen belgesel, bu hayvanların kesinlikle hapsedilmemesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Independent Türkçe, New Scientist
