Hayvanlardan insanlara sıçrayan ve zoonoz olarak bilinen virüsler yüzyıllardır varlığını sürdürüyor. Ancak uzmanlar pandemi olma potansiyeli taşıyan tehlikeli yeni salgın hastalıkların artmakta olduğunu söylüyor. Gerçekten de son yarım yüzyılda 4 kat daha sık salgın hastalık görüldü.

1970'lerden bu yana hayvanlara insan müdahalesi yüzünden SARS, MERS, Ebola, kuş gribi, domuz gribi ve Zika virüsünün de aralarında bulunduğu en az üç düzine bulaşıcı hastalığın ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Ta 2007'de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bulaşıcı hastalıkların daha önce görülmemiş bir oranda ortaya çıktığına dair uyardı.

Virüslerin yayılması, vahşi hayvan ticareti ve tüketiminin ölümcül kombinasyonunun, daha fazla kişi yoğun nüfuslu bölgelerde yaşadığı için insanların vahşi yaşam habitatlarını artan şekilde etmesinin ve patojenlerin küresel çapta tutunmasına neden olan havacılığın bir sonucu.

Üç yıl önce ABD Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi tarafından yayımlanan bir makale, şu öngörüde bulunmuştu: “AIDS ve grip pandemileri milyonlarca can aldı ve almaya devam edecek. Son SARS ve Ebola epidemileri sınırların ötesinde halkları tehdit etti. MERS'in ortaya çıkışı, yeni doğan bir pandemi tehdidinin uyarı işaretleri olabilir."

Zoonotik hastalıklar karmaşık. Bir virüsün kaybolduğunu söylemek bazen imkansız olur çünkü o virüs birçok farklı suşa sahip olabilir, mutasyona uğrayabilir ve uykuda bekleyebilir. İşte 20. yüzyılın başından beri bizi etkileyen başlıca zoonotik hastalıkların tarih cetveli:

1918 grip salgını: Bu, modern zamanlardaki en şiddetli salgındı ve iki yılda en az 50 milyon kişiyi öldürdü. Virüsün kuşlardan kaynaklandığına inanılıyor çünkü daha sonra Asya'da bulunan kuş gribi virüsüyle genetik mutasyonlar paylaşıyordu ve insanlar arasında yayılmadan önce I. Dünya Savaşı siperlerinde atlara geçmiş olabilirdi. Ancak burada bir ihtilaf var; bir çalışma bunun memelilerden geldiğini öne sürüyor.

Asya gribi, 1957: Şubat 1957'de, Doğu Asya'da H2N2 olarak bilinen yeni bir grip virüsü ortaya çıktı ve pandemiye dönüştü. H2N2, bir kuş gribi virüsünden kaynaklanmış ve dünya çapında yaklaşık 1,1 milyon ölüme neden olmuştu.

HIV: İlk olarak 1981'de tanımlanan bu hastalığın ilk olarak, Orta Afrika'da şempanze avlayan ve şempanzelerin enfekte kanıyla temas kuran kişilere bulaştığı düşünülüyor. Ancak çalışmalar, HIV'in maymunlardan insanlara geçişinin 1800'lerin sonlarına kadar dayanabileceğini ve virüsün Batı'da en azından 1970'lerin ikinci yarısından beri var olduğunu gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre HIV bugüne kadar yaklaşık 35 milyon kişiyi öldürdü.

SARS: Şiddetli akut solunum yolu sendromu, 2002-2003'teki epidemide küresel olarak en az 770 kişiyi öldüren başka bir koronavirüs türü. Kurbanların çoğu Güney Çin, Vietnam ve Singapur'dandı. Bilim insanları bunun kökenlerinden emin değil ama Kovid-19 gibi yarasalardan gelmiş ve genelde pis koşullar altında sokak pazarlarında satılan misk kedisi gibi diğer hayvanlara yayılmış olabileceği düşünülüyor. Epidemi 26 ülkede 8 binden fazla vakaya yol açtı. Bunlardan 774'ü hayatını kaybetti.

Domuz gribi: 2009-2010'da Meksika'daki domuzlarda yeni bir grip türü ortaya çıktı. H1N1 virüsü, bir yıldan kısa sürede 214 ülkeye yayılan küresel bir pandemide neredeyse on binlerce kişiyi öldürdü. Ancak bu salgın genel olarak başlangıçta tahmin edildiği kadar ciddi değildi çünkü birçok yaşlı zaten büyük ölçüde buna karşı bağışıklık sahibiydi. Ve Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS), artık H1N1'in her yıl dolaştığını ve yıllık mevsimsel grip aşısının kapsadığı normal bir mevsimsel grip türü olarak kabul edildiğini söylüyor. 2013'te yapılan bir araştırma, 2009 H1N1 pandemisi sonucunda dünya genelinde 123 bin ila 200 bin kişinin ölmüş olabileceğini ortaya koydu.

MERS: İlk olarak 2012'de Suudi Arabistan'da tanımlanan Ortadoğu solunum yolu sendromu, semptomları arasında ateş, öksürük ve nefes darlığı bulunan bir koronavirüs. DSÖ'ye göre, tahmini ölüm oranı yüzde 35 olan bu hastalık 858 kişiyi öldürdü. Bilim insanları, MERS'in de insanlara yarasalardan, bu kez develer aracılığıyla geçtiğini düşünüyor.

Ebola: Batı Afrika'daki 2014-2016 salgını, virüsün 1976'da keşfedilmesinden beri en büyük ve en karmaşık Ebola salgınıydı. 11 bin 300 kişinin ölümüne neden oldu. Bilim insanları, salgının Gine'de enfekte yarasalara temas eden bir çocukla başladığını ancak o zamandan beri maymunlar, şempanzeler, antiloplar, meyve yarasaları, kirpi ve sıçanlar da dahil olmak üzere vahşi hayvan eti kesimiyle geniş ölçüde bağlantılı olduğunu söylüyor.

Zika: İlk olarak 1947'de Uganda'da, maymunlarda tanımlanan sivrisinek kaynaklı bu virüs için 2015'te, Brezilya'daki bebeklerde görülen binlerce mikrosefali (normalden daha küçük kafa) vakasının nedeni olduğu düşünülünce alarm verildi. Kısa sürede Amerika, Afrika ve diğer bölgelerde de salgınlar ortaya çıktı. Zika'nın 29 bebeği öldürdüğü düşünülüyordu.

Kuş gribi: Avian influenza olarak da adlandırılan kuş gribi, birçok farklı suşa sahip. Ancak bunlardan biri, H7N9, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne göre 2013'ten beri dünya çapında bin 568 vakaya ve 616 ölüme neden oldu.

Virüsün bir diğer suşu H5N1, ilk olarak 1997'de tanımlandı, Doğu ve Güneydoğu Asya'ya yayıldı, Hong Kong'da 6 kişiyi öldürdü ve Hong Kong'dan Britanya'ya kadar çok sayıda tavuk ve hindinin hastalığa yakalandıktan hemen sonra telef edilmesine yol açtı. Bugüne kadar insanlarda 861 H5N1 enfeksiyonu vakası ve 455 ölüm bildirildi. En fazla enfeksiyon ve ölüm Endonezya, Vietnam ve Tayland'da gerçekleşti. DSÖ'ye göre enfekte kişiler arasında yüzde 60'lık ölüm oranına sahip H5N1 virüsünün ortadan kalkmadığı ve mutasyona uğradığı düşünülüyor.

Kuş gribi, kümes hayvanı endüstrisinin hızlı bir şekilde kuvvetlenmesiyle bağlantılı; bu endüstride binlerce kuş, zayıflamış bağışıklık sistemleriyle kapalı alanda bir araya konuyor.

The Independent, Kovid-19 salgınının özündeki vahşi hayvan ticaretine karşı kampanya yürütüyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

https://www.independent.co.uk/news

Independent Türkçe için çeviren: Onur Bayrakçeken