Mısır’ın Luksor şehrinde gezilecek birçok turistik tarihi mekan bulunuyor. Bu tarihi mekanlardan ve cazibe merkezi olan Ebu Haccac Cami ise mihrabı ve sütunlarıyla ön plana çıkıyor.
Bir turist rehberi olan Vail İbrahim, caminin Eyyubiler döneminde miladi 1286 yılında Irak’tan gelen Sünni tasavvuf önderlerinden ve soyu Hz. Hüseyin'e dayanan Ebu Haccac adına inşa edildiğini söylüyor.
Luksor ve Eyyubiler
İbrahim, İbn Battuta’nın bu camiye hayran kaldığını "Tuhfetü'n - Nuzzar Fi Garaibi'l-Emsar ve Acaibi'l Esfar" adlı seyahatnamesinde "Sonra küçük ve güzel bir şehir olan Luksor’u ziyaret ettim. Burada Ebu Haccac’ın cami ve zaviyesi vardı" yazdığını söylüyor.
Caminin imamı Haccac Muhammed, Sufi Ebu Haccac’ın Bağdat’ta Abbasi devletinde Muktefî’nin hükümdar olduğu sırada doğduğunu belirtiyor. Sünni bir yaklaşımı izleyen şeriat alimlerinden olduğunu, düşüşünün ardından Fâtımî devletinden kalan kalıntı fikirlerle mücadele edip, İslam’ı doğru bir şekilde tebliğ etmek için Mısır’a geldiğini de ifade ediyor.
Muhammed, Eyyubi devletinin güvenini kazanan Ebu Haccac’ın devlette resmi görevlerde bulunduğunu, vefatına kadar kendisini Luksor’da tebliğ ve tedrise adadığını söylüyor. O zamanlar tüm Mısır şehirlerinden birçok öğrencinin dini ilimler için Haccac’a geldiği biliniyor.
Caminin imamı, bu mescidin halkın kalbinde özel bir yere sahip olduğunu, çoğu Ebu Haccac’ın doğum ayı olan Şaban (Üç ayların başlangıç ayı çn.) ayında gerçekleşecek şekilde yılda 6 milyon ziyaretçisinin olduğunu da ekliyor.
Tarih uzmanı, aynı zamanda bir rehber olan Tayyip Abdullah, cami hakkında şunları söylüyor:
"Camiye girdiğiniz sırada kendinize acaba bir camide miyim tapınakta mı? sorusunu soracaksınız. Zirâ her yerde Mısır hiyeroglifleri bulunuyor. Mihrapta bile. Bunun sebebi, caminin Luksor Tapınağı’na ait kuzeyde bulunan kalıntıların üzerine inşa edilmiş olmasıdır. Tapınak, uzun süre kumdan dağlarla kaplı ve yalnızca üst sütunları görünür halde kalmıştı. Ebu Haccac da kendi mescidini yapmak için bu sütunları seçti. Kendisi de vefatının ardından birkaç akrabasıyla birlikte buraya defnedildi."
Mimari bir şaheser
Arkeolog Talat el-İsnavi, caminin Şii düşüncesine karşı çıkmak için Sünni Eyyubi düşüncesiyle inşa edilmiş olmasına rağmen Fâtımî çizgiler taşıdığını söylüyor.İsnavi, caminin Ebu Haccac zamanında inşa edilen minaresinin Yukarı Mısır’daki en güzel minarelerden biri olduğunu, daha sonradan bir minarenin daha eklendiğini dile getiriyor. İsnavi’nin belirttiğine göre, büyük bir yangında zarar görmesinin ardından 2009 yılında iki yıl süren restorasyonla genişletilen Ebu Haccac Cami, en son ise 2018’de restore edilmiş.
Medeniyetlerin birleştiği nokta
Bir kültür araştırmacısı olan Ahmed el-Bedri, Independent Arabia’ya caminin İslam, Firavun ve Kıpti olmak üzere üç medeniyetin buluştuğu nokta olduğunu dile getiriyor. Zirâ Ebu Haccac Cami’nin hem Firavun Kralı 2. Ramses tarafından yaptırılan Luksor Tapınağı sütunları ve duvarları üzerine inşa edildiğini, hem de hemen aşağısında bir Kıpti Kilisesi’nin bulunduğunu söylüyor.
Rahibe Teresa ve Luksor’daki tasavvuf
Caminin hemen yakınında Kıpti Rahibe Teresa’nın türbesi bulunuyor.
Bir Mısır üniversitesinde tarih Profesörü Abdurrahman el-Asyuti, Teresa ve Haccac hakkında şöyle söylüyor:
"Rahibe Teresa ve Ebu Haccac hakkında birçok efsane ve rivayet bulunuyor. Bunlardan birinde, aslında Kıpti bir prenses olan Teresa’nın ilk başta Ebu Haccac’ın Luksor’a gelmesinden rahatsız olduğunu, ardından ona ve sofuluğuna hayran kalarak onunla evlenmek istediği anlatılıyor. Ardından Müslüman olduğu söylense de bu zayıf bir efsane. Bir diğer anlatıda ise, Teresa’nın cami yakınlarındaki bir kilisenin Kıpti rahibesi olduğu, öğrencilerinin ihtiyaçlarını karşılamada Ebu Haccac’a yardım ettiği söyleniyor. Haccac’ın ise vefatının ardından Teresa’nın bir teşekkür mahiyetinde kendi yanına gömülmesini istediği ifade ediliyor."
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Elif Turan
