Cezayir’in Libya krizi hususunda daha büyük bir rol oynamaya çalıştığını açıklamasından bu yana Cezayirli gözlemciler, Cezayir, Tunus ve Mısır’ın 5 yıl önce diyaloğun ilk turlarını yönettiği aynı şekilde, bölgesel düzeydeki arabuluculuk rolünü ‘yeniden canlandırmayı’ amaçladığını söylüyor. Bu durum ise Cezayir’in, en başında, meseleyi uluslararası çatışmalardan uzaklaştırarak bölgesel soruna indirgeme umuduyla Berlin zirvesine müdahil karar verdiği anlamına geliyor.
Cezayir, Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said’in Cezayir ziyareti öncesinde Tunus’taki mevcut siyasi atmosferin ‘durulmasını’ bekledi. Bu çerçevede Ouargla Üniversitesi’nde eski siyaset bilimi profesörü olan Dr. Havad el-Arabi, "Tunus, Cezayir’in benimsediği bölgesel planın anahtarını oluşturuyor. Bu nedenle ziyaret, doğu komşusunda hükümetin kurulmadan önce bile iki taraf arasında onaylanmıştı" dedi.
Yeşil ışık
Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun ve Tunuslu mevkidaşı Kays Said arasındaki ortak basın toplantısı sırasında, Cezayir ve Tunus’un Libya girişimi ilan edildi. Tebbun, yaptığı açıklamada, "Libya krizine ilişkin çözümün Libyalı taraflar arasındaki diyalogla sağlanacağı hususunda anlaşma sağlandı. Silah akışı engellenerek Libya’yı, her türlü yabancı müdahaleden uzak tutmak gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Bu önerinin Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kabul edilmesi şartıyla, genel seçimlere uzanan yeni kurumlar ve demokratik bir Libya devleti yolunda yeni esaslar inşa ederek yeni bir sürecin başlatılması gerektiğini söyleyen Tebbun, ülkesinin ve Tunus’un Cezayir ve Tunus’taki tüm Libyalı taraflarla toplantılar düzenleyerek, Libya çözümünün başlangıcı olması gerektiğini vurguladı.
Dr. Havad el-Arabi, Cezayir’in Mısır da dahil, BM’nin Libya Özel Temsilcisi Gassan Selame’nin gözetiminde üçlü rolünü yeniden kazanmak istediğine dikkati çekti. Arabi, Cezayir’in, ‘Cezayir ev sahipliğindeki ve Libya’nın komşularını da içeren son toplantıya Dışişleri Bakanı ile katılım gösteren Almanya’nın güvenine sahip olduğuna’ inandığını belirtti. Dr. Havad el-Arabi’ye göre Cezayir, en başından bu yana üç komşu ülkeye arabulucu rolü oynama fırsatı vermeye çalışıyor.
Aynı şekilde Said’in ziyaretine ilişkin açıklama yapan Cezayirli kaynaklar, Tunus Cumhurbaşkanının, ‘komşu ülkeler tarafından sıfırdan başlatılacak ikili veya üçlü bir girişimin üzerinde’ ısrar ettiğini söyledi. Aktarılana göre Tunus Cumhurbaşkanı, "İki ülke arasında, farklı uluslararası meselelere ilişkin vizyonlarda büyük bir fikir birliği mevcut" dedi.
Tunus, ittifakı Türkiye ile mi telafi ediyor?
Tebbun’un iki ay önce cumhurbaşkanı olarak seçilmesi sonrasındaki süreçte Cezayir-Türkiye yakınlaşması, ‘Cezayir’in, başta Libya meselesi olmak üzere Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a açık çek vermesi hususunda içeride gündeme gelen soruların odak noktası oldu. Ancak Cezayir Dışişleri Bakanlığı tarafından daha sonra yayınlanan bir açıklamada, Tebbun’un Cezayir’in, uzaktan da olsa Cezayir ile ortak öneme sahip olan birçok konuda Türkiye’nin rolüne dair çekinceleri olduğu belirtildi.
Cezayir, geçen pazar akşamı, "Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’a ithafen Türkiye Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklama dolayısıyla şaşkınız. Açıklama, Cezayir ile ilgili meseleler bağlamından saptı" değerlendirmesinde bulundu. Geçtiğimiz günlerde Cezayir’e ziyarette bulunan Erdoğan, Cezayir Cumhurbaşkanının, Fransız sömürgesinin başından bağımsızlığa kadar (1830’dan 1962’e kadar) 5 milyondan fazla Cezayirlinin öldüğü ifadelerine atıfla açıklamada bulunmuş ve Tebbun’dan Cezayir’deki sömürge dönemine ait belgeleri talep etmişti.
Dışişleri Bakanlığı, "Ulusal hafızalarla ilgili karmaşık meselelerin, Cezayir halkı için özel bir kutsiyeti var. Bu nedende Erdoğan’ın açıklamaları, Cezayir ve Fransa’nın hafıza sorunlarının çözümüne katkı sağlamıyor" dedi.
Gazeteci Beşir Messiad yaptığı açıklamada, "Erdoğan’ın son iki ay içerisindeki Tunus ve Cezayir ziyaretlerinin sonuçları benzer. İki ülkenin, Türkiye Cumhurbaşkanının ifadeleri hakkında açıklama yapmaları garip" ifadelerini kullandı. Messiad, Aralık ayı sonunda Tunus cumhurbaşkanlığının ‘ülkesinin Libya’nın bağımsızlığından yana olduğu ve herhangi bir koalisyonda yer almadığı’ yönündeki açıklamasına atıfta bulundu.
Beşir Messiad, Cezayir’in, Said’in ziyareti sırasında Tunus hazinesine bir güvence olarak Tunus Merkez Bankası’na 150 milyon dolar değerinde depozito verme kararı, uluslararası hususlarda kardeşlerin kararlarının bağımsızlığını sağlamaya yardım etmeyi amaçlıyor" dedi. Gazeteci, iki ülkenin, başta Tunus, Cezayir ve Libya arasındaki üçlü sınır bölgesinde olmak üzere, güvenlik işbirliği hususunda uzlaşı sağladığını belirtti.
Genelkurmay Başkanı sınırları denetliyor
Libya meselesini komşu ülkelerle sınırlama girişimleriyle eş zamanlı olarak Cezayir Genelkurmay Başkanlığı Kara Kuvvetleri Komutanı Tümgeneral Said Şangariha, geçen pazartesi günü güney ve güneybatıdaki geniş sınır bölgelerine ziyarette bulundu. Şangariha, sınırda konuşlanan ordu üyeleriyle bir araya gelirken, onlara ‘ülkenin güvenliğini tehdit eden ve ulusal egemenliği ihlal eden olası bir girişimi geri püskürtmek için ellerinden gelen her türü çabayı sarf etme’ çağrısında bulundu.
Altıncı Askeri Bölge Komutanlığı (Tamanrasset) genel merkezinde oryantasyon toplantısına başkanlık eden Said Şangariha, "Coğrafi ortamımızın yaşadığı olaylar, gelişmeler ve ulusal sınırlarımız boyunca gerçekleşenler, tedbirli olmamızı gerektiren ana sebeplerdir" dedi.
Geçen hafta Cezayir Cumhurbaşkanı, Savunma Bakanlığı’nı ziyareti sırasında Genelkurmay Başkanlığı’na ‘ülkeyi, özellikle de sınırdaki olası güvenlik sürprizinden uzak tutma’ çağrısında bulundu. Tebbun da geçen haftalarda Silahlı Kuvvetler Komutanı ve Ulusal Savunma Bakanı olarak bakanlığa bir ziyarette bulunmuştu. Ziyaret, Cezayir’in diplomatik ve güvenlik planının bir uzantısı sayılan sınır meselesine odaklanmıştı.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Kübra Şahin
