Meydan okuyan İran, ABD baskısına ve fazladan yaptırım tehdidine cevaben, ülkelerin atom bombası elde etmesini yasaklayan uluslararası anlaşmadan çekilmekle tehdit ederek Batı'ta karşı hamlelerini tırmandırdı.

Hem İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif hem de İran Meclis Başkanı Ali Larijani pazartesi uyarıda bulunarak, Avrupa'nın Tahran'ı 2015'te Batı'yla imzalanan anlaşmayı ihlal ettiği yönündeki iddialarını Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne götürmesi durumunda ülkenin 50 yıllık Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'ndan (NPT) çekilmeyi düşündüğünü belirtti.

Hamle, İranlı yetkililerin iki Zafer gözlem uydusunun uzaya fırlatılmaya hazır olduğunu duyurmasının ardından geldi. Bu gelişme nükleer silahların yayılmasını önleme uzmanlarının, uyduları dünyanın yörüngesine yerleştirecek uydu fırlatma sistemlerinin uzun menzilli füzelerin fırlatılması içinde de kullanılabileceği yönünde endişe duymasına neden oldu.

İran Dışişleri Bakanlığı pazartesi ayrıca ABD askerlerine ev sahipliği yapan ülkelere yönelik tehdidini de yineledi. Eğer Amerika bahsi geçen ülkelerin topraklarını İran'a saldırı düzenlemek için kullanırsa, bu ülkelerin İran'ın misillemelerinin hedefinde olacağı belirtildi.

İranlı parlamenterlerin, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani hükümetinden Birleşik Krallık'la yürütülen diplomatik ilişkilerin seviyesini büyükelçilikten maslahatgüzarlığa düşürmesini talep eden öneriyi kabul etmesi iki ülke arasındaki ilişkilerin kötüleştiğinin göstergesi.  Bu hamleyi, ocakta İran hava savunma sisteminin düşürdüğü Ukrayna yolcu uçağının hayatını kaybeden yolcuları ve mürettebatı için Tahran'da gerçekleştirilen siyasi amaçlı gösteriye katılması nedeniyle İngiltere'nin İran Büyükelçisi Robert Macaire'in kısa süreli gözaltında tutulması izledi. 

Öte yandan, ABD füzeleri tarafından vurulmasından sadece haftalar sonra İran'a bağlı Iraklı milis kuvveti Hizbullah Tugayları'nın (Ketaib Hizbullah) Irak-Suriye sınırında yeni bir üs kurduğu yönünde haberler de mevcuttu.

Hepsi birlikte ele alındığında bir dizi uyarı ve tehdit, ABD Başkanı Donald Trump hükümetinin başını çektiği tahrip edici ekonomik ve askeri baskıya Tahran'ın uluslararası kaygılara dair tüm başlıklarda saldırgan tavrını artırarak karşı koyduğuna işaret ediyor: Nükleer programı, füzeleri, yurtdışındaki faaliyetleri, sınırları dahilindeki yabancı vatandaşlara ve diplomatik birimlere karşı tavrı.

İran'ın tehditlerini ve pozisyonunu sertleştirmesini, Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa'nın yasal mekanizmayı başlatarak tartışmayı BM Güvenlik Konseyi'ne götürebileceği yönündeki kararı izledi. Bu karar dönüm noktası niteliğindeki 2015 nükleer anlaşmasının fiiliyatta neredeyse tamamen çözülmesiyle sonuçlanabilir ve hatta İran'a daha sert yaptırımlar uygulanmasına neden olabilir.

ABD'nin Devrim Muhafızları komutanı Kasım Süleymani'yi 3 Ocak'ta Irak'ın başkenti Bağdat'taki uluslararası havaalanı yerleşkesinin dışında öldürmesinin ardından, Avrupalılar İran'ın Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JPCOA)  kapsamındaki nükleer yakıt zenginleştirmeye dair tüm kısıtlamaları kaldırma kararına cevap vermişti.

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Venezuelalı mevkidaşıyla Tahran'da gerçekleştireceği toplantı öncesinde toplantının yapılacağı yerde (AP)

İran, ABD'nin Irak'taki iki üssüne füze bombardımanı gerçekleştirerek cevap vermişti. Saldırı sonucu ABD'nin 8 ordu personeli yaralanmış ve Iraklı yetkililerin İran'ın Irak'ın egemenliğini ihlal ettiği yönünde rahatsızlık duymasına neden olmuştu. İranlı yetkililer özür dilemedi.

Pazartesi Tahran'da gazetecilere verdiği demeçte Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Seyid Abbas Musevi, "İran'daki güvenlik uzmanları ve askeri uzmanlar bu korkak hamleye bir ülkenin veya rejimin yardım ettiği ve (saldıryı gerçekleştirenlerle) birlikte çalıştığı sonucuna varırsa, bedelini ödeyecek" ifadelerini kullanmıştı. 

Savaş çıkarma peşinde değiliz fakat herhangi bir kötü davranışa karşı güçlü biçimde savunmaya hazırız.

ABD'nin İran Özel Temsilcisi Brian Hook geçen hafta, "azami ekonomik baskı ve askeri gücün yaratacağı inandırıcı tehdidin caydırıcılığının yenilenmesinin birleşiminin", "bölgede barışı ve istikrarı kuvvetlendireceğinde" ısrar etmişti.

Fakat uzmanlar, İran'ın NPT'den ayrılışının bölgede feci sonuçlar doğuracağı ve dünyanın en istikrarsız yerlerinden biri olan bölgede nükleer silahlanma yarışını tetikleyeceği konusunda uyarıyor.  Pakistan, Hindistan ve Kuzey Kore anlaşmadan çıkarak nükleer silahlara sahip ülkeler haline gelmişti. Açıklanmamış nükleer güç İsrail'se anlaşmayı hiçbir zaman imzalamadı.

İran anlaşmadan ayrılmadan önce tehditte bulunsa da son uyarı, ülke üzerinde daha önce görülmemiş ulusal ve uluslararası baskı gündemdeyken geldi.

Zarif'in, "Eğer Avrupalılar daha fazla siyasi oyun oynamaya devam ederse, pek çok seçeneğimiz olacak" sözleri aktarılmıştı.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 2/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 3/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 4/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 5/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 6/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 7/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 8/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 9/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 10/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 11/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 12/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 13/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 14/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 15/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 16/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 17/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 18/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 19/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 20/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 21/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 22/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 23/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 24/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 25/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 26/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 27/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 28/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 29/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 30/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

İran, nükleer silah elde etmeye çalışmama karşılığında, nükleer silaha sahip olmayan ülkelere nükleer teknoloji erişimi sunan 1970 tarihli anlaşmanın ilk imzacıları arasındaydı.

Fakat 2003'te uranyum zenginleştirmek için gizli bir program başlatan ülke olarak tanınmasıyla anlaşmaya "uymadığı" tespit edilmişti. Bu faaliyet nükleer silah elde etmenin yanı sıra nükleer enerji üretmeye yönelik izlenen yollardan biri olarak kabul ediliyordu.

İran nükleer programının, enerji ve tıbbı içeren, yalnızca barışçıl sivil amaçlarla tasarlandığını söylüyor.  Ancak Batılı istihbarat yetkilileri, İran'ın ABD'nin Irak'ı işgalinde Saddam Hüseyin'in devrildiği 2003 yılına kadar bilfiil gizli bir nükleer silah programını sürdürdüğüne inanıyor.

O zamandan bu yana pek çok bağımsız nükleer silahların yayılmasını önleme uzmanı İran'ın NPT'yi ihlal etmeden nükleer silah programına sahip olmak için çeşitli parçaların peşinde olduğu bir nükleer belirsizlik politikası izlediği kanaatinde.

2015 nükleer anlaşması ekonomik teşvikler karşılığında İran'ın nükleer programına daha katı kısıtlamalar getirmek için tasarlanmıştı. Fakat Trump'ın anlaşmayı feshi ve Avrupalıların Amerikan yaptırımlarına uyması İran'ı, nükleer programını kontrol altında tutmak için verilen teşviklerden yoksun bıraktı.

Trump ve ona İran konusunda danışmanlık yapan Washington'daki şahin politikacılardan oluşan küçük bir grup, 2030'da sona erecek nükleer anlaşmanın İran'a nükleer programını kısıtlaması karşılığında çok fazla şey verdiğini söylüyor.

Avrupalı yetkililer diplomatik mutabakatlar açısından dönüm noktası diye gördükleri anlaşmayı korumak istediklerini dile getiriyor. Yetkililer, İran'ın nükleer programını yaptırımların yenilenmesi amacıyla BM Güvenlik Konseyi'ne getirecek ihtilaf mekanizmasını İran'ın nükleer faaliyetlerini daha da genişletmesini önlemek için başlattıklarını söylüyor.

Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer geçen hafta Londra'da gazetecilere verdiği demeçte Trump yönetiminin, anlaşmadaki Avrupalı tarafların İhtilaf Çözüm Mekanizması'nı işletmemesi halinde AB'nin araba ithalatına yüzde 25 vergi uygulamakla tehdit ettiğini dile getirdi.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral