Avrupa sol popülizmi, yeniden yönelim hareketinin bir sonucu olarak doğdu. Occupy gibi hareketlerin geçici doğasının kavranmasıyla amaç, nihayetinde parti biçimine dönüp devleti ele geçirmekti. Parti siyasetine yönelik bu hamleyi genişleyen bir akademik literatür takip etti. "Popülizm" sadece uzmanların tercih ettiği yaygın bir söz olmakla kalmadı, aynı zamanda siyasetçilerin memleketlerindeki popülist gelgitlere nasıl set çekebileceklerine dair akademisyenlerin tavsiyesine başvurduğu bir danışmanlık sektörünü de besledi.

Ama barikatların öte tarafında Arjantinli teorisyen Ernesto Laclau; Syriza, Podemos ve France Insoumise (Boyun Eğmeyen Fransa) içindeki isimler açısından en önde gelen evangelist oldu. Laclau 2014'te, hareketin zirveye ulaşmasından kısa bir süre önce vefat etmiş olsa da, popülist sicili kusursuzdu: Hugo Chávez'e yakındı ve 2000'lerin başında Kirchner hükümetinin bir kısmını açıkça desteklemişti. Laclau, 1980'lerde post-Marksizme dönüşünden bu yana, Avrupa solunu "sınıfa" yönelik modası geçmiş çağrıları geride bırakmaya ve "halk" ile "elitler" arasındaki yeni eksende taarruza geçmeye çağırıyordu.

Laclau'nun sol-popülist yükselişi için şartlar müsaitti. Avrupa parti demokrasisi, Yunan sosyal-demokrat partisi PASOK'un (Panhelenik Sosyalist Hareket) Euro-diktelerine karşı bir alternatif üretmekte bütünüyle başarısız olmasıyla örneklenen tarihi bir krizle karşı karşıyaydı. "Posoklaşma" genel eğilim için çarçabuk bir mecaz-ı mürsel halini aldı. Krize giden yıllarda, Avrupa partileri kendilerini sürekli olarak sosyal temellerinden ayırıyor, reklam ve pazarlama tekniklerine her zamankinden daha fazla dayanıyordu. Sonuç artan istikrarsızlık, teknokratların daha çok güç kazanması ve tamamıyla dağınık bir işçi sınıfı oldu.

Vatandaşların 2011 kemer sıkma önlemlerine ilk olarak spontane biçimde sokaklara çıkarak tepki vermesi, repertuvarlarının kıtlığına işaret ediyordu. Önlerindeki seçenekler ya referandum ya isyan ya da öfkeli Facebook yorumlarından ibaretti.

Sosyoloji ve kader

Kitle partisi döneminden farklı olarak, yeni sol popülizm kendisini bir gruplar karmaşasına yayılmış halde buldu. Bir tarafta, Güney Avrupa ülkelerindeki resesyonun ağır darbesini yemiş ve genelde ulusal refah devletlerine bağlı yaşlı mavi yakalı işçiler vardı. Komünist partilerin tahribatından sonra ya oy vermekten vazgeçtiler ya da UKIP, Ulusal Cephe, Vlaams Belang ve Lega Nord gibi milliyetçi yeni oluşumlara kapıldılar.

Jean-Luc Mélenchon ve Pablo Iglesias gibi figürler, bu seçmenlerin sola dönme arzusunu her zaman açıkça gösterdi. Mélenchon'un “fâchés mais pas fachos” (öfkeli ama faşist değil) ve Íñigo Errejón ile Iglesias'ın “sol ve sağdan öteye git” gibi sloganları buna işaretti. Burada popülist teorisyenler de başı çekmeye meyilliydi. Laclau'yla birlikte hareket eden Chantal Mouffe, sağ popülistlerin “rasyonel çekirdeğini” tanıma ihtiyacı konusunda her zaman sertti. Bu seçmenleri terapiye ihtiyaç duyan “üzücü özneler” olarak gözardı etmek yerine, bir geri kazanım stratejisi önerdi: Sol bu seçmenleri tekrar çatısı altında toplayamazsa kazanamazdı.

Böyle bir mesajın alıcı bulması her zaman kolay olmadı. Şüphecilerin başında diğer sol-popülist seçmen grupları, yani genç profesyoneller bulunuyordu. Yüksek eğitimli, bağlantılı ve internet meraklısı, çoğu üniversiteden mezun olur olmaz doğrudan 2010'ların sıkı işgücü piyasasına dahil olmuş kimselerdi. Birçoğu hizmet sektöründe istihdam ediliyordu. İnternet sayesinde "eski medyanın" prangalarından kurtulmuş kamusal alanla birleştiğinde, çoğu radikalleşmeye hazırdı. Çipras 2015'te seçildiğinde, destekçileri arasında Yunan gençliğinin en az yüzde 30'u yer alıyordu.

Ancak kültürel görünümleri, sol popülistlerin hedef aldığı daha yaşlı, işçi sınıfı tabanıyla her zaman örtüşmüyordu. Bu, Brexit oylaması üzerinden Kuzeyli mavi yakalı işçilerle Güneyli kozmopolit y kuşağı arasındaki koalisyonun çözülmeye başladığı Corbyn'in İşçi Partisi'nde görünür bir hal aldı. Benzer bölünmeler Kıta Avrupası'nın çoğunda yaşandı. Kıtada,Adam Tooze'nin belirttiği gibi, Avrupa Birliği "eğitimli orta sınıf ve profesyonel Avrupalıların önemli bir grubuyla onların öfkeli ve hayal kırıklığına uğramış genç kardeşlerine" ses vermişti. Parti altyapısındaki eksiklikle beraber, yaşlı işçi sınıfı seçmenlerin çoğuyla bağlantının kopması, çoğunlukçu bir seçim bölgesi kurmanın neredeyse imkansız olduğu anlamını taşıyordu.

Öyleyse, bir tür siyasi canlılık kazanmayı başaran sol popülistlerin bunu geleneksel sol partilerin içinde sıklıkla gerçekleştirmesi şaşırtıcı değildir. Örneğin Corbyn'in İşçi Partisi, ılımlıları ve Blair'cileri kenara iten dahili bir popülist dinamiğe dayanıyordu. Aynı şey, ülkedeki işçi sınıfı sendika politikasının kitlesel bir temsilcisine dönüşen Belçika İşçi Partisi için de geçerli.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  24 Aralık 2024 - Panama'nın başkenti Panama'da polis ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestoda göstericiler tarafından yerleştirilen seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump'ın resminin önünde nöbet tutuyor. Panama Cumhurbaşkanı Jose Raul Mulino, Donald Trump'ın insan yapımı su yolunu geri alma tehdidinin ardından 23 Aralık'ta ülkenin eski liderleriyle birlikte imzaladığı bir bildiride Panama Kanalı'nın statüsünün müzakere edilemez olduğunu söyledi. Trump, "Donanmamız ve ticaretimiz çok haksız ve adaletsiz bir şekilde muamele görüyor. Her yerde olduğu gibi Panama Kanalı'nda da kazıklanıyoruz" demiş ve kanalın ABD'ye iade edilebileceğini öne sürmüştü (Arnulfo Franco/AFP)

• 2/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 3/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 4/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 5/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 6/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 7/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 8/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 9/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 10/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 11/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 12/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 13/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 14/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 15/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 16/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 17/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 18/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 19/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 20/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 21/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 22/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 23/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 24/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 25/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 26/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 27/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 28/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 29/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 30/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

Kitleden arı sürüsüne

2002'den beri yorumcular, siyasi çağımızı oldukça eski analitik prizmalar yoluyla okuma eğiliminde. Ama artık 1930'larda değiliz. Gündemde ne devrim de dünya savaşı var. Mobilize yurttaşların yokluğu muhtemelen en önemli faktörü teşkil ediyor. Hem 1930'larda hem de 1790'larda kitleler hareket halindeydi, savaşıyor, seçimlerde yarışıyor, kamusal alanı dolduruyordu.

Bu “kitlelerin” bugün hala var olup olmadığı ciddi bir sorudur. İnternet, yeni birlik biçimlerini mümkün kılarken geleneksel sosyal alanı un ufak etti. Fakat aynı zamanda kitlesel seferberlik ihtimalini azalttı ve siyaseti şaşırtıcı bir şekilde istikrarsız kıldı. 2019 Martında Paul Mason Twitter'da yaptığı bir yorumda o dönem bir diğer parlamento reddiyle sarsılan Brexit sürecinin artık "kitlelerin elinde olduğunu" yazmıştı.

Bu ifadenin garip doğası, bugünün popülist hareketine dair çok şey anlatıyor. Boris Johnson, Salvini ve Orbán gibi çağdaş "popülistlerin" de takipçileri, sempatizanları, beğenenleri ve paylaşımcıları olabilir. Ama kitleleri pek yok. Kitleler hareket edebilir, yürür, bağırır, kavga verir. 2019'da bunların hiçbiri yok.

Yeni popülizm kitlesel bir olgu değil. Aksine, bir arı sürüsü siyasetidir. Arı sürüleri sadece monoton vızıltılarla son bulacak biçimde dolanır, öfkelenir ve çığlık atar. Hareketlerinin öncülüğünü parti liderleri değil, Paolo Gerbaudo'nun "hiperliderler" diye adlandırdığı, medyadaki varlıkları (normalde var olmayacak) koalisyonları kurmalarına imkan tanıyan isimler yapar. Trump olmadan Trump'çılık olmaz.

Yeni bir patates çuvalı

Belki de bu durum için en güçlü emsal Karl Marx'ın 1848 devrimini okumalarında bulunabilir. O yılın başlangıcında, kentli işçilerin gelirini azaltan bir gıda krizinin tetiklediği ayaklanmalar Paris'e yayılmıştı. Ancak III. Napolyon gerginliğe boyun eğmek yerine duyarsız çiftçi nüfusunu harekete geçirerek isyanı bastırmalarını emretti.

Marx, unutulmaz biçimde, Fransız köylülerini "patates çuvalları" diye tanımlamıştı: "çıkar benzerliğinin hiçbir topluluk, ulusal bağlılık ve siyasi örgütlenme üretmediği... basit yığın." Ve bu çiftçilerin “kendilerini temsil edemedikleri için” temsil edilmeleri gerekiyordu. Bu örnekte bir kral tarafından...

Bu, tepeden tırnağa öyle kusursuz bir baskıydı ki, bazı sol popülistler çağımız için de temin etmeye çalışmıştır. Dağınık bir toplumun basit biçimde yukarıdan başlayan örgütsel bir harekete ihtiyacı olabilir. Bu seçenek hala masada: Avrupa'nın sol popülist deneylerinin hepsi boşa çıkmadı.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.jacobinmag.com/2019 (linkteki makaleden özetlenerek çevrilmiştir)

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik