5510 sayılı kanuna göre, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanır. 

Bunlar hizmet akdi kapsamında sigortalı sayılırlar.

6111 sayılı kanun ile de aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile yükseköğretim kanununa tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden; prime esas kazançları alt sınırından fazla olmayan öğrencilerden bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanların genel sağlık sigortası kapsamına alınması sağlanmıştır.

Aynı kanunla saha önce sigorta kapsamında olmayan zorunlu stajyerler 5510 sayılı kanun ile kısmen sigortalılar kapsamına alınmıştır.

Bu haftaki yazımızda, çalışma hayatına atılmak üzere almış oldukları eğitimleri yerinde uygulamalı olarak görme ve tecrübe edinmek üzere okullarından iş sahalarına gönderilen öğrencilerimizin bu süre içinde uğrayacakları bedenen ve ruhen zararın karşılanması için kendilerine yapılan sigorta türlerini ve koşullarını ele alacağız.

Çırak ve mesleki eğitim görenlerin primleri

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 25. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca; aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilerin sigorta primleri, yaşlarına uygun olarak, 4857 sayılı İş Kanununun 33. maddesi gereğince belirlen asgari ücretin yüzde 50’si üzerinden alınmaktadır. 

Buna göre, aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilerin prime esas kazançları:

16 yaşından büyük olanların 01.01.2019 ile 31.12.2019 tarihleri arasında;

• Günlük kazanç tutarı: 33,66 TL
• Aylık kazanç tutarı: 1.010 TL

 İŞKUR kursiyerlerinin genel sağlık sigortalılığı

6111 sayılı Kanun ile Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerlerden bakmakla yükümlü durumunda olmayanların, genel sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenmek suretiyle genel sağlık sigortalılığı kapsamına alınması, kursiyerlerin kendileri ile varsa bunların eş, çocuk ana ve babalarının da sağlık hizmetlerinden yararlanması imkânı sağlanmıştır.

Üniversitede öğrencilerin genel sağlık sigortalılığı

6111 sayılı kanun ile kamu idareleri, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, kamu yararına faaliyet gösteren dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından tam burs sağlanan ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından ayrılan kontenjanlar dâhilinde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler hariç olmak üzere (bu öğrencilerin sağlık giderlerinin üniversitelerin mediko merkezleri tarafından karşılanması öngörülmektedir), üniversitelerde yüksek öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilere yüksek öğrenimleri devam ettiği sürece kendileri tarafından prim ödemek suretiyle genel sağlık sigortalısı olmaları imkânının getirilmesi, bu öğrencilerin genel sağlık sigortası sağlık yardımlarından yararlanabilmeleri için öğretim dönemi başında genel sağlık sigortası primlerini peşin ödemeleri imkanı sağlanmıştır.

Çalışan çocukların sigortalılığı

Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında,

• İş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası;
• Meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı,
• Günlük prime esas kazanç alt sınırının (asgari ücretin brüt günlük tutarı) otuz katından fazla olmayanlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır.

Bu kişiler, hizmet akdi statüsünde sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.

Ayrıca;

Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışma ve kamu görevlisi statüsünde sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar 18 yaşından sonra sigortalı sayılırlar.

Bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar hakkında 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmamaktadır.

Bu durumda sigortalı olabilmek için genel kural İş Kanunu hükümlerine göre genç veya çocuk işçi olmak sosyal güvenlik anlamında hizmet akdiyle çalışmayı gerektirmektedir.

On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

Çırak, stajyer ve işletmelerde mesleki eğitim görenlerin iş kazası geçirmeleri halinde işverenin sorumluluğu

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 2. maddesi birinci fıkrasında şu hüküm yer almaktadır:

Bu kanun kamu ve özel sektöre ait bütün işyerlerinde, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dahil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.

Burada şu hususu belirtmek gerekir ki; işveren ve işveren vekillerinin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili sorumluluğu çırak, stajyerler ve mesleki eğitimi gören öğrencileri de kapsamaktadır.

Bu kapsamda yer alan öğrencilerin iş kazası veya meslek hastalığına kapılmaları halinde bildirimlerinin yasal süresi içinde yapılması işverenlere aittir.

Yasal süresi içinde yapılmayan bildirimlerden bu öğrencileri çalıştıran işverenler sorumludur.

Süresi içinde yapılmayan bildirimler için idari para cezası uygulanmaktadır.

Sorularınız için: [email protected]