Elektronik sigara (e-sigara), son 10 yılda tüm dünyaya yayıldı. Ancak ABD’de e-sigaraya bağlı ölüm ve hastalıkların artması, bazı ülkelerde zaten yasaklanmış olan ürüne karşı soru işaretlerini artırıyor.

İşte e-sigaraya dair bilmeniz gereken 5 şey. 

1. 20 yıldır piyasada

İlk tasarımları 1960’larda ABD’de yapılmış olsa da e-sigaranın uygulanabilir, ticari halini 2000’lerin başında Çinli eczacı Hon Lik icat etti. Günde bir paket sigara içme alışkanlığından kurtulmaya çalışan Lik, 2003 ile 2005 arasında icadının patentlerini aldı.

2. Nasıl çalışıyor?

Bir adet pil, bobine enerji sağlıyor ve o bobin de değişik miktarlarda nikotin, propilen glikol ve bitkisel gliserin içeren likidi ısıtıyor. Bu likit ısındığında tütün dumanını taklit ediyor. İşte elektronik sigaranın mekanizması böyle işliyor.

Likit, çeşitli tatlandırıcıların yanında, psikoaktif tetrahidrakanabinol (THC) gibi başka maddeler de içerebiliyor.

E-sigaralar ayrıca, tütünün aksine, kansere ve kardiyovasküler rahatsızlıklara yol açan karbonu ve karbonmonoksiti üretmiyor.

3. Sağlığa zararlı mı?

E-sigara, her yıl 8 milyondan fazla kişinin ölümüne sebep olan tütünden daha az zararlı olarak pazarlandı. 2015’te İngiliz kamu sağlığı yetkilileri, en iyi tahminlere göre e-sigaranın tütüne göre yüzde 95 daha az zararlı olduğunu söyledi. Aynı yıl Fransa Tıp Akademisi de “Elektronik sigaraların uzun vadeli toksisitesini kesin olarak ölçmek zor olsa bile, geleneksel sigaralardan önemli ölçüde düşük olduğuna dair kanıtlar var” açıklamasını yaptı.

Ancak son günlerde, artan bir endişe söz konusu. 3 Ekim 2019’da ABD’li sağlık yetkilileri, marttan beri e-sigarayla ilişkili 18 ölüm ve nedeni saptanamamış binden fazla zarar vakası tespit ettiklerini bildirdi.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, 2019 Eylül’ünde, vakaların birçoğunun karaborsada satılan esrar ürünlerinden kaynaklandığını söyledi.

Temmuz 2019’daysa Dünya Sağlık Örgütü (WHO), e-sigara cihazlarının “şüphesiz zararlı olduğunu ve bu yüzden (e-sigara satışına) düzenleme getirilmesi gerektiğini” belirtti. 

E-sigarayla ilgili bir başka endişeyse özellikle aromalı likitlerin gençlere çekici gelmesi ve bağımlılık yaratma ihtimalini yükseltmesi oldu.

4. Üstel büyüme

Dünya genelinde e-sigara kullanıcılarının sayısı 2018 itibariyle 41 milyona ulaştı. Bu sayı, 2011’de 7 milyondu.

Dünyadaki en büyük e-sigara pazarını, ABD oluşturuyor. ABD’yi Britanya, Fransa, Almanya ve Çin izliyor.

E-sigara kullanımındaki artış, özellikle gençler arasında dikkat çekici boyutlarda.

5. Düzenlemeye doğru

E-sigara ithalatını, satışını, üretimini ve tanıtımını yasaklayan son ülke, Eylül 2019’da aldığı kararla Hindistan oldu.

Cihazlar halihazırda Brezilya, Singapur, Tayland gibi ülkelerde ve ABD’nin Massachusetts eyaletinde yasaklı.

Haziran 2019’da San Francisco, e-sigara satışını ve üretimini etkili biçimde yasaklayan ilk ABD şehri oldu. Eylül’de de önce Michigan, ardından da New York aromalı e-sigaraları yasaklama kararı aldı. 

Independent Türkçe için derleyen: Onur Bayrakçeken