Norveç'teki ağaç ve çalıların gövdelerinde bulunan mavi halkalar 1800'lerin sonlarındaki tarihi bir soğuk döneme işaret ediyor. Ancak bilim insanları bu iklim olayının kesin nedeninin belirsizliğini koruduğunu söylüyor.

Araştırmacılar, Orta ve Güney Amerika'daki volkanik patlamaların 1877'yle 1902 arasında Norveç'te soğuk yazlara yol açarak İskandinav ağaç ve çalılarında tuhaf mavi halkalar yaratmış olabileceğinden şüpheleniyor.

Frontiers in Plant Science adlı akademik dergide yayımlanan yeni çalışmada, Norveç'in kuzeyindeki Iškoras Dağı'nın yüksek bir bölgesinden 25 sarıçam ağacı ve 54 ardıç çalısından alınan örnekler değerlendirildi.

Bu örnekler ve çalılar, soğuk iklim nedeniyle düzgün büyümedikleri yılları temsil eden birkaç karakteristik "mavi halka"yı ortaya çıkardı.

Ağaçlar düzgün büyüyebilmek için yıl içinde sıcak dönemlere ihtiyaç duyar ve bu dönemler olmadan hücre duvarları o yıl katılaşmaz. Belirli bir yılda büyüyen hücreler katılaşmadığında, ahşap örnekleri boyandığında "mavi halkalar" oluşturuyor.

Ağaçlar ve çalılar yüzlerce yıl yaşadığından, mavi halkalarını incelemek araştırmacıların soğuk yazları tespit etmesini sağlıyor.

Polonya'daki Adam Mickiewicz Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Agata Buchwal, "Mavi halkalar tamamlanmamış büyüme halkalarına benziyor ve büyüme mevsimindeki soğuk koşullarla ilişkilendiriliyor" dedi. Araştırmacılar, örneklenen ağaçlarda mavi halkaların 1902'yle 1877 arasında yaygın olduğunu tespit etti.
 

Norveç'in kuzeyindeki bir ağaçta 1902'de oluşan mavi halka (Pawel Matulewski ve Liliana Siekacz)

Çam ağaçlarının yaklaşık yüzde 96'sında ve ardıç çalılarının yüzde 70'inde 1902'den, ağaçların yüzde 84'ünde ve çalıların yüzde 36'sında 1877'den kalma mavi halkalar tespit edildi.

Buchwal, "Genel olarak, ağaçlarda çalılardan daha fazla mavi halka bulduk. Çalılar soğuma olaylarına ağaçlardan daha fazla uyum sağlamış gibi görünüyor, muhtemelen bu yüzden çalılar daha kuzeyde bulunuyor" dedi.

Bu tür soğuk dönemler ağaçları muhtemelen zayıflatabileceğinden araştırmacılar, bu fenomenin birkaç yıl boyunca devam etmesi halinde, onları "mekanik hasara veya hastalığa duyarlı" hale getirebileceği uyarısını yapıyor.

Önceki araştırmalar İskandinavya'da 1902'de yaşanan soğuk hava dalgasını Karayipler'deki Pelée Dağı'nın volkanik patlamasıyla ilişkilendirmişti.

Bazı çalışmalar da 1877'deki soğuk Norveç yazıyla Ekvador'daki Cotopaxi patlaması arasında bağlantılar bulmuştu. Ancak araştırmacılar, volkanik patlamayı o yıl Norveç'teki sıcaklıklarla ilişkilendirecek "başka bir kanıt olmadığını" söylüyor.

Bilim insanları, "1902'nin soğuk haziranı, mayısta Pelée Dağı'nın patlamasıyla bağlantılı olabilir. Benzer şekilde, Cotopaxi'nin haziran sonundaki patlaması 1877'nin soğuk ağustosuyla uyumlu ancak bu patlamadan sonra kuzey Norveç'te soğumayla ilgili bildirilmiş başka bir kanıt yok" diyor.

Bu mavi halka, henüz tanımlanamayan başka bir faktörden de kaynaklanıyor olabilir.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: Çağatay Koparal