Büyük Okyanus'taki su altı yanardağı Hunga Tonga-Hunga Ha'apai'nin 2022'de gerçekleşen rekor seviyedeki patlamasından önce gizemli bir sinyal geldiği tespit edildi.

15 Ocak 2022'de Hunga Tonga'da bugüne kadar kayıtlara geçen en şiddetli patlama yaşanmıştı. 

Geniş çapta hissedilen olayda 5 patlama gerçekleştiği tahmin edilirken, bunların sonuncusu 1945'te Hiroşima'ya atılan atom bombasından yaklaşık bin kat daha güçlü bir enerji açığa çıkarmıştı. 

Su altı yanardağındaki olay tsunamiye yol açarak Tonga'da 4 ve Peru'da 2 olmak üzere en az 6 kişinin ölümüne neden olmuştu.

Geophysical Research Letters adlı hakemli dergide 4 Kasım'da yayımlanan çalışmaya göre patlamadan yaklaşık 15 dakika önce şiddetli olayı haber veren bir sinyal gelmiş olabilir.

Tokyo Üniversitesi'nden araştırmacılar, yerin yüzeyinde ilerleyen bir tür sismik dalga olan Rayleigh dalgasını kaydeden iki istasyonun verilerini analiz etti.

Rayleigh dalgalarının genellikle volkanik patlamalar ve depremlerle tetiklendiğini söyleyen bilim insanları, 2022'deki dalganın farklı olduğunu söylüyor. 

Araştırmacılar yanardağdan 750 kilometre kadar uzakta saptanan dalganın patlamanın habercisi olabileceğini düşünüyor. 

Ekip, sismik dalganın volkanın kaldera duvarının altındaki okyanus kabuğunun zayıf bir bölgesindeki kırılmadan kaynaklandığını öne sürüyor. Kaldera, volkanik patlama sonucu çöken yer şekillerini ifade ediyor.

Sözkonusu çatlak muhtemelen deniz suyu ve magmanın yanardağın yeraltındaki magma odasına akmasına yol açarak büyük patlamayı tetikledi.

Araştırmacılar çoğu yanardağ patlamasının öncesinde sismik hareketlenme olduğunu ancak bunların sadece birkaç kilometre öteye gittiğini belirtiyor. 

2022'deki patlamadan önceki dalganın çok daha uzaktan saptanması, daha büyük bir olayın yaşanacağına işaret ediyor. 

Ekip yine de Rayleigh dalgasını doğrudan patlamaya bağlayacak yeterli veri olmadığını da ekliyor. 

Ancak bulgular, büyük patlamaların önceden tespit edilmesine katkı sağlayabilir. Makalenin ortak yazarı Mie Ichihara, "Erken uyarılar felaketlerin azaltılması açısından çok önemli. Volkanik adalar tsunami yaratabilir ki bu ciddi bir tehlike" diyerek ekliyor: 

Patlama sırasında bu tür bir analizi gerçek zamanlı kullanmayı düşünmemiştik. Ama belki bir dahaki sefere su altında büyük bir patlama olduğunda bu, yerel gözlemevi verilerinden anlaşılabilir.

Independent Türkçe, Science Alert, India Today, Guardian, Geophysical Research Letters

Derleyen: Büşra Ağaç