Pakistan hükümeti Belucistan'da devam eden isyanı sona erdirmek için askeri güç kullanmış olsa da bu strateji henüz sonuç vermedi. Belucistan'daki isyan, onlarca yıllık siyasi, ekonomik ve kültürel etkileşimlere dayanan karmaşık bir yapıya sahip. Bu noktada sürdürülebilir bir çözüm için temel nedenlerin ele alınması gerekiyor.
Dr. Ferzana Şeyh, Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (Chatham House) tarafından yayınlanan bir raporda 25 ve 26 Ağustos tarihlerinde Pakistan'ın güneybatısındaki Belucistan eyaletini hedef alan bir dizi saldırıda 23'ü sivil olmak üzere 70'ten fazla kişinin öldüğünü ve önemli altyapı noktalarında büyük hasar meydana geldiğini söyledi. Saldırıların sorumluluğunu ayrılıkçı silahlı örgüt Belucistan Kurtuluş Ordusu üstlendi.
Belucistan Kurtuluş Ordusu
2000'li yılların başında kurulan Belucistan Kurtuluş Ordusu, diğer silahlı örgütlerle birlikte Belucistan'ın zengin gaz ve maden rezervlerine haksız yere el koymakla suçlanan Pakistan hükümetine karşı uzun soluklu bir kampanya yürüttü.
Aşırı yoksulluk
Bölgede yaşanan sıkıntılar aşırı yoksulluk nedeniyle daha da şiddetlendi. Belucistan, Pakistan'ın en seyrek nüfuslu ve en yoksul eyaleti olmasının yanı sıra nüfusunun yaklaşık yüzde 70'i çok boyutlu yoksul olarak sınıflandırılıyor.
Son saldırılardan istihbarat hataları sorumlu tutuldu. Pakistan hükümeti, Beluçi isyanının ve liderliğinin önemli ölçüde zayıfladığı yönünde iddialarda bulunmuştu. Bu iddialar hakkında da ciddi soru işaretleri doğdu. Ferzana Şeyh ise mevcut saldırıların ölçeğinin ve yakın koordinasyonunun iddiaların tam aksini gösterdiğini söyledi.
Şeyh'e göre söz konusu saldırılar sona ermiş gibi görünmeyen bir isyandan ziyade Beluçi milliyetçi duygularından faydalanarak cazibesini arttırmak isteyen, halen güçlü ve sofistike bir militan örgüte işaret ediyor. Belucistan Kurtuluş Ordusu saldırıları, nüfuzlu Beluçi aşiret lideri Ekber Han Bugti'nin ölüm yıldönümüne denk getirildi. Bugti, 26 Ağustos 2006 tarihinde Pakistan güvenlik güçleriyle girdiği bir çatışmada öldürülmüştü.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Altyapı projelerine yönelik tehdit
Son saldırılar, Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru'nun bir parçası olan Hint Okyanusu'ndaki Gwadar Limanı’nın geliştirilmesi ve Chagai kentinin Reko Dik bölgesinde planlanan madencilik faaliyetleri de dahil olmak üzere Belucistan'daki büyük altyapı projelerine yönelik riskler konusunda endişeleri artırdı. Söz konusu projeler Beluçilerin öfkesinin asıl hedefidir. Son yıllarda yaklaşık bir düzine Çin vatandaşı Belucistan'da ve Pakistan'ın başka yerlerinde Beluçi militanlar tarafından öldürüldü.
Yeni gerilim endişeleri
Bu endişelere Pakistan ile bölgesel komşuları arasında yeni gerginlikler yaşanması korkusu da eklendi. Pakistan hükümeti, Belucistan Kurtuluş Ordusu’na bağlı militanların İran'daki askeri üsleri Pakistan'a karşı saldırılar düzenlemek için kullandıkları yönünde iddialarda bulundu. Bu iddialar, İran ve Pakistan'ı neredeyse savaşın eşiğine getiren sınır ötesi füze ve hava saldırılarına yol açtı. Pakistan, bölgedeki komşularını, özellikle de Hindistan'ı, Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru’nu istikrarsızlaştırmak ve diğer yabancı yatırımcıları korkutmak amacıyla son saldırıları desteklemekle suçladı.
Taliban'a yönelik suçlamalar
Pakistan hükümeti, Afganistan'daki Taliban hükümetini Pakistan Talibanı'na ve Belucistan Kurtuluş Ordusu da dahil olmak üzere müttefiklerine verdiği destek yoluyla silahlı şiddeti körüklemekle suçladı.
Beluçi isyanının mevcut aşamasının yapısında ve modelinde değişim olduğuna dair kanıtlar artıyor. Bu da isyanın gidişatını tahmin etmeyi zorlaştırıyor.
Meydana gelen en önemli değişiklik, isyanı geleneksel aşiret liderlerinin hâkim olduğu bir hareketten daha popüler bir harekete dönüştüren, giderek artan sayıda eğitimli orta sınıf profesyonelin örgüte katılımıdır. Belucistan Kurtuluş Ordusu'nun ‘modern ve geleneksel olmayan’ düşünceyi destekleyen bu tür gruplar için bir mıknatıs haline geldiği söyleniyor. Pakistan'ın sosyal açıdan en muhafazakâr bölgelerinden birinde radikal bir hareket olan Belucistan Kurtuluş Ordusu’na kadınların katılımında da bir artış var. Belucistan Kurtuluş Ordusu, 26 Ağustos'ta Lasbela'daki bir askeri üsse yapılan saldırılardan sorumlu intihar bombacısı olduğunu söylediği Gwadarlı bir kız hukuk öğrencisinin görüntülerini yayınladı. Ayrıca Nisan 2022'de Karaçi Üniversitesi'nde üç Çin vatandaşını öldüren intihar bombacısının yüksek lisans derecesine sahip bir Beluçi kadın olduğu tespit edildi.
Öte yandan Beluçi Birlik Komitesi olarak bilinen, çoğunlukla kadın aktivistlerden oluşan ve karizmatik genç Doktor Mahrang Beluç tarafından yönetilen oluşum, şiddetsizliğe kendini adamış, etnik Beluçileri kapsayan yargısız infazlar ve zorla kaybetmeler konusunda ulusal farkındalık yaratmayı amaçlıyor. Son zamanlarda söz konusu Beluçi hakları hareketi revaçta. 2000 yılından bu yana ise tahminen 5 bin Beluçi'nin kaybolduğundan bahsediliyor.
Mevcut isyandaki bir diğer eğilim de, birçoğu ekonomik fırsatlar nedeniyle Pakistan'ın başka yerlerinden Belucistan'a gelen ve yerel işletmelerde çalışan Beluçi olmayan etnik gruplara karşı artan nefret ve düşmanlıktır.
Başbakan Şahbaz Şerif saldırıları Pakistan düşmanları tarafından düzenlenen uğursuz bir komplo diyerek kınadı. Şerif, Belucistan Kurtuluş Ordusu'nu Hariciler olarak tanımladı. Şerif, Pakistan hükümeti adına sert önlemler alma sözü verdi ve saldırılardan saatler sonra ordunun Belucistan'daki militan gruplarla mücadelesine yardımcı olması için 72 milyon dolarlık bütçeyi onayladı. Ancak şu ana kadar, hükümetin siyasi kızgınlığı körükleyen Beluçi şikayetlerini ele almaya hazır olduğuna dair çok az işaret var. Bu da Pakistan'ın güçlü askeri kurumunun, yaygın olarak siyasi bir kriz olarak görülen bu duruma karşı sert bir güvenlik tepkisi vereceğine dair endişeleri arttırdı.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
