İkinci Dünya Savaşı’nda çingeneleri, engellileri ve Yahudileri Polonya Krakow’daki, Auschwitz kamplarında toplamışlardı. Gaz odalarına ya da yakılmaya gönderilen insanlara Nazilerin uygun gördüğü üniforma ile Vakko’nun Paris Olimpiyatları’nda, Türk sporculara uygun gördüğü kıyafetin benzerliği sosyal medyadaki en dikkat çekici eleştirilerdendi.
Çizgi var, çizgi var…
Logo tasarımcıları çizginin gücünü çok iyi kullanırlar. Çizginin temsil ettiği değeri bilirler. Kendi logomu tasarlarken anlamıştım bunu.
Bir yere, bir işi başarmak için gidiyorsanız, tüm çalışmalarınızın sonunda kazanmayı hedefliyorsanız. Bu güçlü olmanızı gerektirir. Üstünüzdeki giysinin çizgileri uykuyu, rehaveti değil, gücü çağrıştırmalıdır.
Sosyolojik: Olimpiyatlar ulusal gururun ve temsilin önemli olduğu bir platformdur. Toplumun sporculardan beklentisi yüksektir ve onların çalışmalarını en iyi şekilde temsil edecek şık kıyafetler giymeleri, toplumu da motive eder. Ancak sosyal medyada sporcuların performansları yerine kıyafetleri konuşuluyor olması, onların imajını zedeleyebilir.
Felsefi: Felsefi açıdan, bu tasarımların barındırdığı anlam neydi? Neyi ifade etti ve gönderdiği sinyal neydi?
Dili neyi anlatıyordu?
Atıfta bulunduğu bilgiler neydi?
Olimpiyatların ruhuna ve sporcuların temsil ettikleri değerlere uygun muydu?
İfade ettiği değer ve mesaj ile estetik arasındaki dengeyi kurabilmiş miydi?
Renkler, çizgiler hangi mesajı veriyordu bize?
Hazırlanan tasarımları, felsefi anlamda değerlendirmekte zorlanıyorum çünkü bu sorulara, bu tasarımlar üzerinden cevap bulabilmek güç. Tasarım sahibi veya projede çalışan ekip bu sorulara mantıklı cevaplar verebiliyorsa tasarım başarılı sayılabilir.
Vakko'nun tasarımları, sporcularımızın kendilerini özel ve güçlü hissetmelerini sağlıyor mu? Sıradan ve kimliksiz formalar, sporcularımızın performansını olumsuz etkileyebilir mi?
Kimlere tasarımcı denir?
Vakko'nun tasarıma sunmak için tek bir kişinin karar aldığını sanmıyorum. O kararı alan kişilerin hangi çağda olduğumuzu unutmuş olduğunu düşünüyorum.
Tasarımcı sadece hayal gücüyle yetinmez. Aynı zamanda yaratıcılık, estetik anlayışı, problem çözme becerisi ve teknik bilgi gibi farklı yetenekleri bir arada kullanarak hareket eder. Tasarımcı, yaptığı işin arkasında durabilmek için deneyimini zenginleştirmeli, araştırmacı olmalı, teknolojiyi takip etmeli, alanı ve alanı dışındaki bilgilerle neler yapması gerektiğini bilmelidir. Tasarımcı, çağa ayak uydurup, çağın ötesini görebilecek potansiyele sahip olmalı ve yaptığı tasarımın arkasındaki fikrin ve hikâyenin etkisini ön görebilmelidir.
Çizginin kullanımı
Bu yazıyı destekleyen örnek tasarımlar yaratmak için eski tasarımlarımı karıştırdım. Olimpiyat giysileri tasarımlarında çizgiler kullanılmış. Çizgilerle ilgili bir proje dosyası daha önce hazırlamıştım. Proje konumuzda Op art sanatını kullanarak ilerleyecektik. Op art sanatında (optik sanat) şekiller, çizgiler, renkler ve desenler kullanılarak görsel efektler yaratılır.
Hocamdan tam not alan projemi, yapay zekâ ile ortak bir çalışma yaparak olimpiyatlara katılan sporcular için dönüştürme fikri belirdi zihnimde. Çizimlerimi, yapay zekânın görselden görsel üretme modülüyle, konuya uygun olarak tekrar yapılandırdım ve geliştirdim. Tüm kontrolü yapay zekâya bırakmadım. Onu, örneklerle birlikte, belirlediğim komutlarla yapacağı iş için yönlendirdim.
Tarihi Araştırma Merkezi’ndeki görevlerimden biri de yeni yazılan programın geliştirilmesini sağlamaktı. Tüm bilgisayar programlarını çok kısa sürede çözebiliyorum. Bilgisayar programlarının çalışma mantıklarını artık içselleştirdiğim için yapay zekâya hangi komutları vereceğimi kolaylıkla bulabiliyorum. Her alanda teknolojiyi takip etmek artık bir gereklilik.
Yapay zekâ henüz tüm sektörlerde işimizi elimizden alamayacak, bir müddet daha alan uzmanlığına ihtiyaç duyulacaktır. Çünkü ona verilecek komutlarla üst düzey işler çıkarabilmek hâlâ uzmanlık gerektiriyor. Daha verimli ve doğru işler üretebilmek için alan bilgisi ve deneyim gerekir.
Örnek tasarımlarım
Moda deyip geçme!
Eğitimin ilk derslerinde hocamız, "Bir tasarımcıyı terziden ayıran özellik nedir?" diye sormuştu. Bir tasarımcıyı terziden ayıran özellik, estetik anlayışına sahip olması, araştırma tekniklerine hâkim olması, sanat akımlarını takip etmesi, dikiş üretim tekniklerini bilmesi, kalıp, baskı ve hatta fotoğraf çekim teknikleri hakkında bilgi sahibi olmasıdır. (*)
Tüm bu bilgiler, tasarımlarının bir amaca hizmet etmesini sağlar.
Vakko firması bu bilgilere sahip ve bu konularda eğitim almış bir ekiple çalışıyor olmalı. Toplu olarak böyle bir hata nasıl yapıldı? Yoksa mavi çizgili tasarımın dikilmesi için özellikle mi ısrar edildi?
Ayrıca hazırlanan koleksiyonun bir hikâyesi olmalıdır. Bu hikâye; koleksiyonun çıkış noktasını, ilham kaynağını ve yapılan araştırmaları anlatan bir hikâye panosu ile desteklenmelidir.
Giysi bir kimlik gibidir. Sporcularımızın üzerlerine giydikleri kimliklerin hikâyesini merak ettim doğrusu.
Tasarımlarımın hikâyesi için örnek bir hipnotik metin yazardım ama bu yazı çok uzun oldu, yerim kalmadı. Bir dahaki sefere. Hipnotik metin yazarlığı üzerine bir yazı hazırlıyorum, orada değinirim.
Duygularımıza rahatsızlık veren bu tasarımların neden böyle bir etki yarattığını bazı yönleriyle ele almış oldum. Liyakat sorunu her sektörde aynı şekilde devam ediyor.
Bu tür uluslararası platformlarda, ortaya çıkardığımız işlerden dolayı alay konusu oluşumuz yetmezmiş gibi şimdi de estetik anlayışımız küresel bir mizah malzemesi hâline gelmek üzere…
(*) Moda Tasarımı Programı Ders İçerikleri: Türk Dili, İngilizce, Tekstil Teknolojisi, Moda Sanat Tarihi, Temel Sanat Eğitimi, Deneysel Giysi Tasarımı, Konfeksiyon Üretim Teknolojisi, Moda Resmi ve İllüstrasyonu, Kalıp Tasarımı, Moda Pazarlama, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Giysi Tasarımı, Giysi Üretim Teknikleri, Mesleki İngilizce, Bitirme Projesi, Topluma Hizmet Uygulamaları, Bilgi ve İletişim Teknolojisi, Moda Eğilimleri, Moda Araştırma Teknikleri, Moda Stilistliği, Toplam Kalite Yönetimi, Moda İşletmeciliği, Giysi Tarihi, Konfeksiyonda Kalite Kontrol, Moda Sunum Teknikleri, Mesleki Teknik Çizim, Üretim Planlama, Süsleme Teknikleri, Üç Boyutlu Kalıp Tasarımı, Ev Tekstili Tasarımı, Çağdaş Moda Akımları, Müşteri Odaklı Giysi Tasarımı, Bilgisayar Destekli Tekstil Tasarımı, Baskı Tasarımı, Moda Aksesuar Tasarımı, Bilgisayar Destekli Kalıp Tasarımı, Bilgisayar Destekli Giysi Tasarımı, Fotoğrafçılık, İlk yardım, Meslek Etiği, İletişim.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
