4 soruda Bangladeş'teki öğrenci eylemleri: "Bu bir halk hareketi"

"Hayatı durdurma eylemlerinde" ölü sayısı 50'ye yükseldi

Eylemciler, Bangladeş devletine ait medya kuruluşu BTV'nin binasını ateşe verdi (AFP)

*Güncelleme 5 Ağustos*
 

Bangladeş'te öğrenci protestolarıyla başlayan halk hareketi 15 yıllık Şeyh Hasina Vecid iktidarını sonunu getirdi. İstifa eden Şeyh Hasina'nın ülkeyi terk ettiği bildiriliyor. Kamu kontenjanı sistemine karşı öğrenci eylemleri olarak başlayan olaylar kısa sürede bir halk ayaklanmasına dönüştü. 

Bugün Şeyh Hasina'nın Dakka'daki resmi konutuna baskın düzenlenmesinin ardından Şeyh Hasina istifasını açıkladı. Ordu, durumu kontrol altına almak için sıkıyönetim ilan etti. Ülke genelinde internet kesintileri yaşanıyor. 

Son çatışmalarla birlikte yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği Bangladeş halk ayaklanması hakkında, öğrenci protestolarının ilk günlerinde 19 Temmuz'da hazırladığımız protestoların arka planını açıklayan haberimizi yeniden paylaşıyoruz.
 

*Güncelleme 5 Ağustos*

1 - Öğrenciler neden ayaklandı? 

Güney Asya ülkesindeki eylemciler, Vecid yönetiminden "kamuda kontenjan" uygulamasını sona erdirmesini istiyor. 

Ülkede kamuda işe giriş pozisyonlarının yüzde 56'sı belirli demografik gruplar ve sınıflar için ayrılırken, bu oranın yüzde 30'u 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'na katılanların ailelerini kapsıyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Söz konusu kontenjanlar her zaman tartışma konusuydu. 2018'deki protestoların ardından uygulama sonlandırıldı. Ancak geçen ay sonlarında kontenjan sisteminin yeniden uygulanması kararıyla eylemler tekrar başladı. 

Protestocular, bu sistemin Vecid liderliğindeki Avami Birliği Partisi destekçilerine haksız avantaj sağladığını savunarak 1 Temmuz'da ayaklandı. 

Bağımsızlık Savaşı'nda önemli rol oynayan Vecid'in babası Şeyh Muciburrahman, Bangladeş'in kurucusu olarak biliniyor. Eski Pakistan lideri Muciburrahman, 1975'te suikastla öldürüldü.

Kamuda kontenjan uygulamasının liyakate dayalı bir sistemle değiştirilmesini talep eden protestocular, Dakka'nın yanı sıra Chattogram ve Rangpur şehirlerinde de sokağa indi. 

CNN'in görüştüğü 29 yaşındaki Bangladeşli öğrenci Maruf Han, kota sisteminin zorluklarını şöyle anlattı:  

Kamuda çalışmak gerçekten iyi bir fırsat. Yaklaşık 500 bin ila 600 bin kişi 600 ila 700 kamu pozisyonu için yarışıyor. Bir de bunun üstüne kota sistemi var. Hiç kolay bir iş değil.

2 - Protestoların şiddeti niye arttı?

İktidardaki Avami Birliği Partisi'nin öğrenci kolları Bangladeş Chatra Birliği'nin 15 Temmuz'da Dakka Üniversitesi kampüsündeki eylemcilere saldırması olayların kontrolden çıkmasına yol açtı. 

Protestocuların "hayatı durdurma eylemi" diye nitelediği gösterilerin büyümesi üzerine polisin müdahalesi sonucu 16 Temmuz'da 6 eylemci ölürken, yaklaşık 250 öğrenci de yaralandı. 
 

eylem.jpg
Protestocularla polis arasındaki çatışmalar sürerken bugün Dakka'da eylem yasağı getirildi (AFP)


Bunun üzerine ülkede geniş kapsamlı internet kesintileri de yaşandı. İnternet erişimini takip eden Netblocks, dün "Ulusal internet neredeyse tamamen kapandı" açıklamasını yaptı

Soyadı paylaşılmayan Bangladeşli öğrencilerden Huseyin, Dakka Üniversitesi'nde çarşamba günü düzenlenen yürüyüşe polisin çok sert müdahale ettiğini belirterek şunları söyledi: 

Birisi bize bir şey fırlattı ve bu bir anda patlayıverdi. Silah sesleri duydum. Koşmaya başladım, ellerime kıymıklar battığını fark ettim. Polis daha sonra binanın içinde bize gözyaşartıcıyla saldırdı. Arkadaşlarımdan birinin bacağına plastik mermi isabet etti. Bazı arkadaşlarımın kafaları ezildi, hastaneye kaldırıldılar.

 


3 - Hükümet ne dedi? 

Ülkedeki eylemler, Vecid'in iktidarını 4. kez uzattığı ocaktaki seçimlerden bu yana yaşanan en büyük protesto niteliğinde.

Bangladeş lideri, öğrencilerin eylemlerde öldürülmesiyle ilgili soruşturma başlatıldığını belirtirken, eylemcilere itidal çağrısı yaptı. Vecid, dünkü açıklamasında soruşturmayla ilgili Yüksek Mahkeme kararının beklenmesini istedi ve öğrenciler için "adaletin yerini bulacağını" vadetti.

CNN, Vecid'in açıklamalarının eylemlerdeki tansiyonu düşürmekte yetersiz kaldığını, protestoların kamu kontenjanı uygulamasıyla sınırlı kalmayıp iktidara karşı geniş çaplı bir harekete dönüştüğünü yazdı. 

Eylemci öğrencilerden Hüseyin şunlar söyledi: 

Bu artık sadece kota protestolarıyla ilgili değil, bundan çok daha büyük bir mesele. Bu, otoriter hükümete karşı bir halk hareketidir.

4 - Nasıl küresel tepkiler geldi?

ABD Dışişleri Bakanlığı, "İfade özgürlüğü ve barışçıl toplanma hakkı, gelişen her demokrasinin yapı taşlarıdır. Bangladeş'teki şiddet olaylarını kınıyoruz" açıklamasını yaptı.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, taraflara itidal çağrısı yaparak can kayıplarıyla ilgili detaylı inceleme başlatılmasını istedi.


Independent Türkçe, CNN, AA, AFP

DAHA FAZLA HABER OKU