5 maddede Birleşik Krallık seçimleri: Ülkeyi neler bekliyor?

Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak'ın kararıyla gidilen erken seçimde iktidar İşçi Partisi'ne geçebilir

Birleşik Krallık'taki seçimlerde Avam Kamarası'nda oluşacak genel tablonun yarın sabah netleşmesi bekleniyor (Reuters)

Birleşik Krallık'ta (BK) halk, ülkeyi 5 yıl yönetecek yeni kadroları belirlemek için sandığa gidiyor.  

Yaklaşık 50 milyon seçmenin bulunduğu ülkede, BK Parlamentosu'nun Avam Kamarası üyelerinin belirleneceği seçimler için yerel saatle 07.00'de sandıklar açıldı. 

Toplamda 4 bin 515 adayın 650 sandalyeli Avam Kamarası'na girmek için yarışacağı seçimde oy kullanma işlemi yerel saatle 22.00'de sonlanacak. 

Neden erken seçim kararı alındı?

BK'de son genel seçim Aralık 2019'da düzenlendi. Yarışı o dönem liderliğini Boris Johnson'ın yaptığı Muhafazakar Parti kazanarak, 80'i aşkın sandalye farkıyla Avam Kamarası'nda çoğunluğu elde etti.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

2010'dan beri iktidarda olan Muhafazakarlar, hem ülkenin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrıldığı Brexit sürecinin hem de Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle kötüleşen ekonomi nedeniyle tepki topluyor. 

2016'daki Brexit referandumundan bu yana 5 liderin değiştiği ülkede BK Başbakanı Rishi Sunak, 22 Mayıs'ta erken seçim kararı aldığını duyurdu.

BK'nin kamu yayıncısı BBC'nin politika editörü Chris Mason, Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi'nin anketlerde önde olduğuna dikkat çekerek, Muhafazakarların seçimi daha ileri tarihe bırakması halinde daha ağır yenilgi almaktan endişelenerek erken seçime gittiğini yazdı

Seçim sistemi nasıl işliyor?

BK seçimlerinde dar bölge sistemi kullanılıyor. Bu sistem uyarınca ülke, Parlamento'daki sandalye sayısı kadar bölgeye bölünüyor ve her bölgeden bir aday seçiliyor.

Bir partinin Avam Kamarası'nda çoğunluğu elde etmesi için en az 326 milletvekili çıkarması gerekiyor.

En çok milletvekili çıkaran partinin lideri başbakan seçiliyor ve BK Kralı tarafından hükümeti kurmakla görevlendiriliyor. İkinci sıradaki partinin genel başkanıysa ana muhalefet lideri konumuna geliyor.

Hiçbir partinin çoğunluğu elde edememesi halinde en çok oyu kazanan parti koalisyon hükümeti veya azınlık hükümeti kurabiliyor.

Hangi partiler öne çıkıyor, vaatleri ne?

Muhafazakar Parti

Muhafazakar Parti lideri olarak ilk kez seçime giren Sunak, enflasyonu düşürmeyi vaat ederken, göç sorununa ilişkin politikalarını ön plana çıkarıyor. 

Sunak, vergilerde yıllık yaklaşık 17 milyar sterlinlik (yaklaşık 705 milyar TL) indirimin yanı sıra kamu sağlık harcamalarını enflasyonun üzerinde artırma ve savunma harcamalarını 2030'a kadar GSYH'nin yüzde 2,5'ine çıkarma sözü veriyor.
 

bk1.jpg
Rishi Sunak, Ruanda planında ısrarıyla aktivistlerden tepki topluyor (AP)


Sığınmacı sayısını sınırlandırmayı hedefleyen parti, göçmenlerin BK'den Ruanda'ya gönderilmesini öngören tartışmalı planla da gündemden düşmedi.  

24 Temmuz 2019'da göreve başlayan Boris Johnson, 8 Temmuz'da Muhafazakar Parti liderliği ve başbakanlıktan istifa etti. Parti içinde yapılan seçimleri kazanan Liz Truss, 6 Eylül'de ülkenin başına geçti. Fakat ekonomik reform planları ciddi direnişle karşılaşınca baskıların ardından 50 gün sonra istifa etti.

44 yaşındaki Sunak, bunun üzerine tekrar başlayan parti içi seçimleri kazanarak 25 Ekim'de başbakan olarak göreve başladı. Sunak ülkenin Hint kökenli ilk lideri oldu. 

İşçi Partisi

Keir Starmer, İşçi Partisi'nin 2019'daki yenilgisinin ardından Nisan 2020'de partinin lideri olarak seçildi. 

Partinin eski genel başkanı Jeremy Corbyn'in antisemitist söylemlerde bulunduğu iddiasıyla ihraç edilmesinin ardından Starmer dümene geçti. 
 

bk2.jpg
Keir Starmer, İşçi Partisi'nin iktidar hedefi için yeni bir umut oldu (AP)


Daha önce Kraliyet Savcılık Kurumu Başkanı olarak görev yapan Starmer, yatırımı teşvik ederek ülkede zenginlik yaratmayı vaat ediyor.

İşçi Partisi, 10 yıllık bir stratejiyle ülkenin demiryolu altyapısını iyileştirmenin yanı sıra enerji güvenliğini artırmak için devlete ait bir temiz enerji şirketinin kurulmasını, bu firmanın da petrol ve doğalgaz devlerinden alınacak vergilerle finanse edilmesini hedefliyor.
 

corbyn.jpg
İşçi Partisi'nin eski lideri Jeremy Corbyn, seçimlerde bağımsız aday olarak yarışıyor (Reuters)


Devlet okullarındaki binlerce yeni öğretmenin masraflarının karşılanması için özel okulların vergilendirilmesi ve kamu sağlığı alanında bekleme sürelerinin kısaltılması sözü veriliyor.

Reform Partisi

Radikal sağcı Reform Partisi'nin lideri Nigel Farage'ın adaylığı, Muhafazakarlarda oyların bölünmesi endişesi yaratıyor. 

60 yaşındaki popülist siyasetçi, göçmenlik ve AB karşıtı söylemleriyle öne çıkıyor. 

2018'de Brexit Partisi'nin (Reform Partisi'nin eski adı) liderliğini de yapan Farage, göçü azaltma ve "Britanya değerlerine odaklanma" vaatleriyle hayal kırıklığına uğramış birçok Muhafazakar seçmeni yanına çekmeyi hedefliyor. 
 

bk4.jpg
Nigel Farage, kaçak göçmenlere karşı en sert politikaların uygulanması gerektiğini savunuyor (AP)


Farage daha önce 7 kez Parlamento'ya girmek için adaylığını koydu fakat hiç kazanamadı. 

Parti, "zorunlu görülmeyen" göçün durdurulmasını ve uluslararası öğrencilerin bakmakla yükümlü oldukları kişileri yanlarında ülkeye getirmesini engellemeyi vaat ediyor. Sığınmacıların hak mahkemelerinin müdahalesi olmadan sınır dışı edilmesi sözü de veriliyor.

Parti ayrıca BK'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden ayrılacağını, sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik "net sıfır" hedeflerinin de rafa kaldırılacağını bildiriyor. 

Liberal Demokratlar

1988'de Liberal Parti ve Sosyal Demokrat Parti'nin birleşmesiyle kurulan  Liberal Demokratlar'ın lideri 58 yaşındaki Ed Davey.
 

bk3.jpg
Ed Dewey, AB pazarına katılma taraftarı (AP)


Merkez sol çizgideki parti, oy verme yaşının 16'ya düşürülmesini ve AB pazarına tekrar katılmayı hedefliyor.

Ayrıca evde ücretsiz bakım da dahil olmak üzere zorlanan sağlık sisteminin iyileştirilmesi, yenilenebilir enerji ve ev yalıtımına yatırım yapılması gibi vaatler veriliyor. 

İngiltere ve Galler Yeşiller Partisi

Hayvan hakları ve LGBT hakları alanında ilerici politikalar yürüten İngiltere ve Galler Yeşiller Partisi'nin (GPEW) eşbaşkanlığını Carla Denver ve Adrian Ramsay yapıyor.
 

bk6.jpg
Carla Denver ve Adrian Ramsay, hem enerji hem de insan hakları alanında atılım istiyor (AP)​


Yeşiller, nükleer enerjiyi kademeli şekilde durdurma ve BK'yi 2040'a kadar "net sıfır" hedefine ulaştırmayı vaat ediyor. 

Evlerin yalıtımı için yılda 24 milyar sterline (yaklaşık 1 trilyon TL) ek olarak yeşil ekonomiye yılda 40 milyar sterlin (yaklaşık 1,6 trilyon TL) yatırım sözü veriliyor. Bunun finansmanı için karbon vergisi getirilmesi, çok zenginlere yönelik yeni servet vergilerinin uygulamaya konması ve milyonlarca yüksek gelirlinin vergisinin artırılması hedefleniyor. 

İskoç Ulusal Partisi

Sosyal demokrat çizgideki İskoç Ulusal Partisi'nin (SNP) lideri John Swinney. 

Partiyi istikrara kavuşturmayı hedefleyen 60 yaşındaki siyasetçi, İskoçya'da çoğunluğu kazanmaları halinde BK hükümetiyle İskoç bağımsızlık müzakerelerini başlatmayı vaat ediyor. 
 

bk5.jpg
John Swinney​​​​​​​, partinin İskoç millyetçisi çizgisini koruyor (AP)


Swinney, AB'ye katılma talebi, kamu sağlığı harcamalarının artırılması ve Gazze'de ateşkes çağrısıyla da ön plana çıkıyor.

Anketler ne diyor?

YouGov, Focaldata and More in Common'ın anketlerinde İşçi Partisi'nin en az 430 sandalye kazanmasının beklendiği görülüyor

Bu gerçekleşirse İşçi Partisi, eski BK Başbakanı Tony Blair liderliğindeyken kazandığı 418 sandalye sayısını geçebilir.

Öte yandan bu firmaların tahminlerine göre Muhafazakar Parti, 127 sandalyenin altına düşerek rekor bir gerileme yaşayabilir. 

Liberal Demokratlar'ın şu anki 15 sandalyenin üzerine çıkabileceği, Reform Partisi'ninse az sayıda da olsa koltuk kazanabileceği öngörülüyor. YouGov ve More in Common, Farage'ın bu kez Parlamento'ya girebileceği ihtimaline de dikkat çekiyor.  
 


Türkiyeli topluluğun tercihi ne yönde?

BBC Türkçe, BK'de yaşayan Türklerin, Londra'nın göç politikalarını yakından takip ettiğini aktardı. Türkiye'den ülkeye giden göçmenlerin endişeli olduğuna dikkat çekildi. 

Haberde, Türkiye Araştırmaları Merkezi Direktörü İbrahim Doğuş'un, özellikle gelir seviyesi düşük mahallelerde ekonomik zorlukların nedeni olarak göçmenlerin gösterildiğine işaret ettiği aktarıldı. 

Türk ve Kürt Toplumu Dayanışma Merkezi (Day-Mer) sözcüsü Aslı Gür'ün de "Farage'ın göçmen karşıtı söylemlerinin gündeme gelmesi bizi de endişelendiriyor, bu atmosfer biz göçmenlerin daha çok içine kapanmasına yol açıyor" sözlerine yer verildi. 

Haberde, BK'de sonuç ne olursa olsun seçim sonrası daha sıkı bir göç politikası uygulanabileceğine işaret edildi.


Independent Türkçe, BBC, Guardian, New York Times, AP, AFP, AA

​​​​​​​Derleyen: Yasin Sofuoğlu

DAHA FAZLA HABER OKU