Eurofighter Typhoon, F35 ve F16.

Türkiye'nin radarındaki üç uçak.

Teknik, boyutlar, motorlar, hızlar, menziller, yük kapasiteleri ve aviyonik sistemleri açısından farklılık gösteriyorlar.

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Türkiye’nin 40 Eurofighter savaş uçağı almak istediği açıkladı:

Eurofighter'ı almak istiyoruz, çalışmamız var. Çok etkili bir uçak. Bu uçaklar İngiltere, Almanya ve İspanya ile ilgili. Hem İngiltere hem İspanya 'evet' diyor, şimdi Almanya'yı razı etmek için onlar çalışıyorlar. O sorunu İngiltere ve İspanya 'Biz çözeceğiz' diyorlar. Olursa 40 tane Eurofighter uçağı almayı planlıyoruz"

Gazze Savaşı sonrası Ankara-Berlin hattının gerilimli bir süreçten geçildiği anımsandığında Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un Türkiye'nin talebine nasıl yaklaşacağı merak konusu.

Almanya'ya ziyaret düzenleyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da ajandasındaki önemli konulardan birini bu uçaklar oluşturuyor.

Türk Hava Kuvvetleri, eskiyen filosunu yenileştirmek istiyor.

Envanterde tutulan ve modernize edilen F-16’ların ve çok az sayıdaki F-4’lerin yenilenmesi gerekiyor. 

Amerika Birleşik Devletleri Senatosu'nun Türkiye’nin talebine yönelik sürecin hala başlatılmadığı düşünüldüğünde F-16 savaş uçaklarının Türkiye için mantıklı tercih olduğu ancak Washington cephesinde olumsuz bir yaklaşım olduğu biliniyor. 

Bunun en önemli göstergesi ABD’li senatörlerin uçak satışını durdurmak adına Dışişleri Bakanı Anthony Blinken'a ilettikleri mektuptu.

Dolayısıyla Türkiye'nin alternatif içinde oluşu yeni bir durum değil.

Daha önce gerek bakanlık gerek Hava Kuvvetleri Komutanlığı nezdinde Çin yapımı J-10 savaş uçağının incelenmiş oluşu alternatif arayışının kanıtıydı.

Eski Birleşik Krallık Savunma Bakanı Ben Wallace'ın Eurofighter gündemiyle Türkiye'ye düzenlediği ziyaretler de benzer bir arayış içinde olunduğunun işaretiydi.

Peki F35, Eurofighter ve F16 savaş uçakları arasındaki farklar ne? 

Aslında farklar konseptlerinde saklı.

Yazılım, anlık veri aktarımı, görev etkinliği, maliyet gibi konularda üç uçağın da birbirinden ayrı, avantaj ve dezavantaj olarak değerlendirilebilecek nitelikleri söz konusu.

Birçok askeri stratejist ve güvenlik uzmanına göre ABD'nin uçak gemilerini Doğu Akdeniz’e sevk edildiği de hatırlandığında Türk Hava Kuvvetleri'nin caydırıcı ve göreve hazır bir yapıda olması acil bir ihtiyaç teşkil ediyor.

Independent Türkçe, gündemdeki üç uçağın özelliklerini kıyasladı.

Uçakların motor farklılıkları

Eurofighter Typhoon, çift motorlu bir uçaktır ve Eurojet EJ200 turbofan motorları kullanıyor. 

F35 ve F16 ise tek motorlu. 

Pratt & Whitney F135-PW-100 ve F100-PW-220 motorlarına sahip. 

Eurofighter Typhoon'un maksimum kalkış ağırlığı 23 bin 500 kg. 

F35'in 31 bin 751 kg. 

F16'nın ise 19 bin 187 kg. 

Hangisi hızlı?

Eurofighter Typhoon'un maksimum seyir hızı 2,124 km/sa. 

F35'in 1,932 km/sa. 

F16'nın ise 2,124 km/sa. 

Üç uçağın menzil farkı

Eurofighter Typhoon'un menzili 3 bin 791 km. 

F35'in 2 bin 778 km. 

F16'nın ise 4 bin 223 km. 

Yük kapasiteleri nasıl farklılık gösteriyor?

Eurofighter Typhoon'un yük kapasitesi 6 bin 486 kg.

F35'in 8 bin 160 kg, F16'nın ise 7 bin 167 kg.

Uçakların "savaş becerileri"

Eurofighter Typhoon, BAE Systems Tranche 2 aviyonik sistemine, F35 ise JSF Cooperative Aviyonik sistemine sahip.

Savaş becerileri açısından, bu uçakların manevra kabiliyeti, silah donanımı, görünürlük ve radar kesit alanı önemli kabul edilebilecek faktörler.

Eurofighter Typhoon, F35 ve F16'dan daha çevik ve hızlı bir uçak. 

Ayrıca, yüksek irtifada ve süpersonik hızlarda daha iyi performans gösteriyor. 

Eurofighter Typhoon, havadan havaya, havadan karaya ve keşif görevleri için çeşitli silahlar taşıyabiliyor. F35 ise gelişmiş bir görünmezlik teknolojisine sahip, düşman radarlarından kaçınabiliyor. 

F35, Eurofighter Typhoon ve F16'dan daha fazla silah taşıyabiliyor. 

Ancak bunların çoğu dahili silah bölmelerinde bulanibiliyor. 

F16, eski bir tasarıma sahip olmakla birlikte sürekli modernize edilmiş çok yönlü bir savaş uçağı. 

Havadan havaya ve havadan karaya görevleri için uygun silahlar taşıyabiliyor ancak F35'lerde olduğu gibi  "stealth" yani görünmezlik teknolojisine sahip değil.

Hangi uçak ne zamandan beri nerelerde kullanılıyor?

Eurofighter Typhoon, 2003'den beri üretiliyor. 

Almanya, Birleşik Krallık, İtalya, İspanya, Avusturya, Suudi Arabistan, Umman, Kuveyt ve Katar gibi ülkeler tarafından kullanılıyor. 

Eurofighter Typhoon, Libya, Irak, Suriye ve Yemen gibi ülkelerdeki operasyonlarda yer aldı.

F35, 2011 yılından beri üretiliyor. 
 

ABD, Birleşik Krallık, İtalya, Hollanda, Avustralya, Norveç, Danimarka, Kanada, İsrail, Japonya, Güney Kore, Belçika ve Singapur gibi ülkeler tarafından kullanılıyor.

F35 bugüne kadar Irak, Suriye, Afganistan ve Libya gibi ülkelerdeki operasyonlarda bulundu. 

F16, 1978'den beri üretiliyor, kullanan ülkeler arasında ABD, Türkiye, İsrail, Mısır, Yunanistan, Güney Kore, Pakistan, Endonezya, Singapur, Tayvan, Fas, Bahreyn, Ürdün, Irak, Polonya, Romanya, Bulgaristan, Slovakya, Hırvatistan ve Şili gibi ülkeler var. 

F16 bugüne kadar Irak, Suriye, Afganistan, Libya, Yemen, Kosova, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Somali, Sudan, Pakistan, Hindistan ve Sırbistan gibi ülkelerdeki operasyonlarda yer aldı.

Maliyetler ne alemde?

Bu üç uçağın satın alma, işletme ve bakım maliyetleri elbette birbirinden farklı.

Eurofighter Typhoon'un satın alma maliyeti yaklaşık 90 milyon dolar. 

F35'in 115.5 milyon dolar, F16'nın ise 18 milyon dolar seviyesinde.

Eurofighter Typhoon'un saat başına uçuş maliyeti yaklaşık 18 bin dolarken, F35'in 36 bin dolar, F16'nın ise 22 bin dolar seviyesinde. 

Eurofighter Typhoon'un bakım maliyeti F35 ve F16'ya kıyasla daha düşük. 

Ancak motor değişimi daha sık gerektirdiği belirtiliyor.

Kimi uzmanlara göre Eurofighter Typhoon hava üstünlüğü sağlamak için en iyi uçaklardan biri ancak F35 gelişmiş stealth teknolojisi ve aviyonik sistemi sayesinde ilk bakışta ilk vuruşta yok etmek avantajına sahip. 

Kimi uzmanlar ise F35'in Eurofighter Typhoon ve F16'dan daha pahalı ve karmaşık bir uçak olduğunu, ancak çok yönlü bir savaş uçağı olduğunu ve farklı görevleri yerine getirebildiğini ifade ediyor.

Bazı uzmanlar da, F16'nın eski bir tasarıma sahip olmasına rağmen, modernize edilerek güncel kaldığını ve maliyet-etkin bir savaş uçağı olduğunu  öne sürüyor.

Geçmişten bugüne: Türkiye'nin F35 yolculuğu

Türkiye, 2002 yılında F35 programına katıldı ve 100 adet F35 almayı planladı.

Programın geliştirme ve üretim aşamalarına katkıda bulundu ve bazı parçaların tedarikçisi oldu.

F35 programı kapsamında yaklaşık 1.4 milyar dolar ödedi ve 5 adet F35 teslim aldı ancak söz konusu uçaklar ABD'de kaldı.

F35 programıyla ilgili kriz, Ankara'nın 2017'de Rusya'dan S400 hava savunma sistemleri satın almasıyla patlak verdi. 

Bu durumun NATO ile uyumlu olmadığı gerekçesiyle ABD ve diğer müttefikler Türkiye'ye tepki gösterdi ve Türkiye'ye S400 alımından vazgeçmesi için baskı yapıldı. 
Baskı kısa sürede yerini F35 programından çıkarılacağı uyarısına dönüştü.

Bununla beraber Ankara S400 alımını savunup  F35 programından çıkarılamayacağını belirtti. 

Ancak ABD 2019'da Türkiye'yi F35 programından resmen çıkardığını ve Türkiye'nin ürettiği parçaların başka ülkelere verileceğini duyurdu.

Bu haber beraberinde Türkiye'ye yönelik S400 yaptırımlarını getirdi ve Beyaz Saray Türkiye'nin F35 programına geri dönmesinin mümkün olmadığını belirtti. 

F35 programından çıkarılmasını hukuksuz olarak tanımlayan Türkiye ödediği paranın iadesini istedi.

Bu esnada F35 programına alternatif olarak Rusya'dan Su-35 veya Su-57 savaş uçakları alabileceğini açıklandı.

Bir yandan da F35 programından çıkarılmasına karşı uluslararası hukuk çerçevesinde itiraz için hukuki çalışmalara başladığını duyurdu.

Süreç Türkiye'nin F35 programına geri dönmek için ABD ile görüşmelere başladığı haberleriyle devam etti. Ancak ABD bir kez daha Rusya'dan edinilen S400'lerin tamamen kaldırılmasını şart olduğunu açıkladı.

Türkiye, S400'lerin kaldırılmasının mümkün olmadığını fakat ABD ile teknik çalışma grubu kurulabileceğini ifade edip S400'lerin varlığının F35'leri tehdit etmediğini bir kez daha yineledi.

S400'lerin NATO sistemleriyle uyumlu olduğu ve Yunanistan'ın da Rus yapımı S300 hava savunma sistemlerine sahip olduğu bir kez daha Türkiye tarafından gündeme getirildi ancak ABD, S400'lerin NATO sistemleriyle uyumlu olmadığını ve Yunanistan'ın S300'leri aktif olarak kullanmadığını ifade etti. 

Türkiye, F35 programına geri dönmesi için ABD'den somut bir teklif beklediğini ve S400'lerin kısmen veya tamamen devre dışı bırakılmasının müzakere edilebileceğini açıklarken ABD Türkiye'ye Patriot hava savunma sistemleri satmayı teklif etti.

Pazarlık Türkiye'nin ABD'nin Patriot teklifinin yetersiz olduğu ve S400'lerin kaldırılmasının karşılığında F35'lerin teslim edilmesi gerektiği noktasına vardı.

Bu arada ABD, Türkiye'nin F35 programından çıkarılmasını resmileştirmek için yeni bir anlaşma imzalarken bir yandan da Türkiye ile anlaşmazlık çözümü görüşmelerini sürdürdü.

Son kertede Türkiye’yi F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Programı’ndan çıkartan ABD, artan maliyetleri sebebiyle Türkiye’nin ek ödeme yapması gerektiğini savunmuş,

Mayıs ayında gerçekleşen Erdoğan-Biden görüşmesinde ABD Başkanı Biden, Erdoğan’ın F16 savaş uçaklarının satışını gündeme getirdiğini öne sürdü. 

Türkiye, 40 adet F-16 ile birlikte 80’e yakın modernizasyon kiti almak için ABD’ye başvurmuş, ABD’de hem Demokrat hem Cumhuriyetçi Parti senatörleri Şubat ayında Biden’a yazdıkları mektupla Türkiye’ye 20 milyar dolarlık F-16 satışının, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılımı onaylanana kadar ertelenmesi çağrısında bulunmuştu.