Irak'ta yerel seçimlerin ertelenmesi tartışmaları, İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarıyla aynı döneme denk geldi.
Krizin bölgedeki birçok ülkeyi kapsayacak şekilde derinleşmesi ihtimaliyle paralellik arz eden bu tartışmalar, güvenliğe dair endişelerin geri dönmesi ve İran yanlısı silahlı grupların ülkedeki Amerikan çıkarlarını hedef alan askeri operasyonlara yeniden başlamasıyla da zamansal olarak çakıştı.
Siyasi blokların büyük hazırlıkları olmasına ve seçim propagandalarının başlamasına rağmen, ülkede yaşanan siyasi ve güvenlik gerilimleri ile birlikte Irak'ta yerel seçimlerin ertelenmesi olasılığına ilişkin soru işaretleri hâlâ devam ediyor.
Muhammed Şiya es-Sudani liderliğindeki Irak hükümetinin son dönemde yaşadığı birçok kriz, 18 Aralık'ta yapılması planlanan yerel seçimleri tehlikeye atıyor ve birçok soruyu gündeme getiriyor.
Irak'ta son aylarda pek çok sorun yaşandı. Bunlardan belki de en önemlisi döviz kurlarındaki yükselişin devam etmesi, bunun ülke ekonomisine yansıması ve güvenlik sahnesindeki karışıklığın yeniden ortaya çıkmasıydı.
Ayrıca seçim yapılmasının hâlâ izole durumdaki Sadr Hareketi'ni siyasi eyleme kışkırtabileceği korkusu da var.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Sadr Hareketi'nin yokluğundan istifade ediliyor
Şii Koordinasyon Çerçevesi'ndeki birçok partinin yerel seçim yapılmasına yönelik istekliliğine rağmen, gözlemciler koalisyon içindeki bazı grupların çeşitli nedenlerle seçimlerin ertelenmesi için baskı yapıyor olabileceğine inanıyor.
Kalvaza Araştırma Merkezi Başkanı Basil Hüseyin, yaklaşan yerel seçimlerin ertelenmesi meselesinin "iktidardaki devlet yönetimi koalisyonu içinde masada olan bir konu" olduğuna inanıyor.
Hüseyin, koalisyon içindeki nüfuz sahibi kişilerin büyük çoğunluğunun, özellikle de Şii Koordinasyon Çerçevesi'ndeki aktörlerin, seçimlerin planlanan tarihte yapılması gerektiği görüşünde olduklarını ifade etti.
Belki de Şii Koordinasyon Çerçevesi'ndeki ana partileri seçimlerin zamanında yapılmasını desteklemeye motive eden şey, Sadr Hareketi'nin yokluğundan yararlanma arzusundan kaynaklanıyor.
Hüseyin'in ifade ettiği gibi, bu partiler "tekrarlanamayacak bir fırsat olarak, yürütme ve yasama otoriteleri ile vilayet meclisleri üzerindeki hakimiyet üçgenini tamamlamaya" çalışıyorlar.
Hüseyin, "Gazze'de devam eden çatışmaların büyümesi veya Sadr Hareketi'nin siyasi izolasyonunu kırarak onu engelleme yoluna girmesi durumunda, vilayet meclisi seçimlerinin planlanan tarihin ötesine ertelenmesinin bir olasılık olmaya devam ettiğine" dikkat çekti.
Şii Koordinasyon Çerçevesi koridorlarında seçim yapılmasının Sadr Hareketi'ni kışkırtmaya ve çatışmaya sürükleyebileceğine inanan başka bir görüşün dolaştığı sonucuna varan Hüseyin, Sadr Hareketi'nden seçimlere tepki gelmemesinin "bu görüşün yankısını ve etkisini sınırlı kıldığına" işaret etti.
Kanun Devleti Koalisyonu Başkanı Nuri el-Maliki, "Seçim tarihinin ertelenmesi ve seçime katılımın azlığına karşı seferber olunması yönündeki tüm bahisler başarısızlıkla sonuçlanmıştır" dedi.
Birkaç gün önce bloğunun bir seçim programı sırasında "seçimlerin iptalinden ya da ertelenmesinden bahsedenler, bunların anayasal ve halktan gelen bir hak olduğunun farkında değiller" diyen Maliki, "seçimleri aksatmanın ve konseyleri feshetmenin demokrasinin temel direklerinden birini yıkmak anlamına geldiğini" ifade etti.
Ayrıca Şii Koordinasyon Çerçevesi üyesi Hasan Fadam, bloğunun yerel seçimlerin planlanan tarihte yapılmasını desteklediğini belirtti.
Fadam yaptığı basın açıklamasında "Sadr Hareketi'nin seçimlere katılmamasının erteleme için bir gerekçe olmadığını" belirtti.
Fadam sözlerini şöyle sürdürdü:
Bu çerçevede erteleme isteyen ya da bunu amaçlayan hiçbir parti yok. Dolayısıyla işler erteleme ya da iptal yönünde değil, seçimlerin planlanan tarihte yapılması yönünde ilerliyor.
Dış baskıların etkisi
İç siyasi vaziyet, emniyet ortamı, dış baskılar, özellikle de Sudani hükümetinin kurulmasını sağlayan Koordinasyon Çerçevesi taraflarının yükümlülüklerini yerine getirememesi, seçimlerin zamanında yapılmasının önünde ek bir engel teşkil edebilir.
Araştırmacı yazar Mustafa Nasır, yerel seçimlerin yapılmasını engelleyebilecek çeşitli noktalara işaret etti.
Nasır, bunlardan belki de en önemlisinin, "Washington yönetiminin, mevcut Irak hükümetinin kurulmasına ilişkin Tahran yönetimiyle varılan anlaşmaya uygun olarak netleşen önceki stratejilere alternatif stratejiler belirleme kararı alması halinde bölgesel arenada olayların gelişmesinden duyulan büyük korku" olduğunu dile getirdi.
Independent Arabia'ya konuşan Nasır, "İran destekli silahlı grupların neredeyse her gün ABD üslerini bombalaması, Washington yönetiminin Irak'taki seçimlerle ilgili hamleler yapmasına yol açabilir" dedi.
Yerel seçimlere katılan siyasi blokların yaptığı büyük hazırlığa rağmen, "Irak parlamento ve yerel seçimlerinin aynı anda yapılmasına yol açabilecek uluslararası emirlerin dayatılması ihtimaline ilişkin korkuların ortalığı karıştırdığını" ifade eden Nasır'a göre, yaklaşan seçimlerin ertelenmesi, seçim pozisyonlarının kırılganlığının farkına varan birçok geleneksel gücün arzusu doğrultusunda olacak.
Nasır, yaklaşan seçimlerin sonucunu etkilemeye doğrudan katkıda bulunan bir başka faktör daha olduğunu, bunun da Irak dinarının ABD doları karşısında düşmeye devam etmesi olduğunu açıkladı.
Herhangi bir yeni ekonomik karışıklığın "hizmetlerin sunulmasına, ekonomik durumun iyileştirilmesine, atamalara ve sponsorluklara kapı açılması için Koordinasyon Çerçevesi tarafından hazırlanan tüm çabaların çökmesine yol açacağını belirten Nasır, "bu da tarafları seçim konusunu yeniden gözden geçirmeye itebilir" dedi.
Katılımın düşük olacağı endişesi
Bu faktörlerin yanı sıra Irak'ta yaşanan ekonomik sorunlar da seçmen katılımında ciddi bir düşüş olasılığını artırıyor.
Ancak gözlemcilere göre, bu konu seçimlerin ertelenmesi için bir neden teşkil etmeyecek.
Yaklaşan yerel seçimler yaklaşık 10 yıl aradan sonra yapılacak ilk seçim olacak. Zira ülke 2013'te vilayet konseyi için yapılan son seçimlere tanık oldu.
Siyasi çevrelerde, mevcut valilerin çoğunun, seçim sonrasında mevkilerini kaybetme korkusuyla şu ya da bu şekilde yerel seçim tarihini erteleme yönünde baskı yaptığına inanılıyor.
Bu aynı zamanda birçok siyasi blok için seçimlerin zamanında yapılması yönünde ek bir motivasyon oluşturuyor.
2018 parlamento seçimlerinden bu yana Irak'ta her seçimde olduğu gibi, gözlemciler ülkedeki yerel seçimlere halkın katılımının boyutunu, özellikle de ülkedeki siyasi güçlerin siyasi ve ekonomik performansına yönelik halk memnuniyetsizliğinin artmasıyla birlikte tahmin ediyor.
Ayrıca İran'a sadık silahlı milisler devlet aygıtı üzerindeki kontrollerini sıkılaştırdı.
Beyarik el-Hayr Hareketi'nin lideri daha önce, yaklaşan yerel seçimlerin ertelenmesiyle ilgili konuşmaların "son haftalarda çekimser oranının yüzde 70'i aştığını" belirtmişti.
Pek çok gücün yeterince hazırlıklı olmadıkları için seçimlerin ertelenmesi seçeneğini desteklediği ifade edilirken, ülkenin batı ve kuzeyindeki Amerikan üslerinin bombalanmasının ardından yaşanan gerginlik durumunun ortasında, Gazze'deki sahnenin yankılarının seçim yapma olasılığını etkileyebileceğine dikkat çekiliyor.
Yaklaşan seçimlere katılma konusundaki yüksek isteksizlik olasılığının yanı sıra, Sadr Hareketi'nin katılmaması da katılım oranlarını önemli ölçüde azaltabilecek ek bir faktör.
Pek çok blok, yaklaşan seçimlerde Sadr Hareketi'nin yokluğunu fırsat bilerek bu boşluğu en fazla sayıda vilayet meclisi üyesiyle doldurmaya çalışıyor.
2021 parlamento seçimlerinin ardından Sadr Hareketi'nin Irak parlamentosundan çekilmesi, ülkedeki seçimlere ek bir darbe vurdu.
Gözlemcilerin inandığı şey, Iraklıların seçim yoluyla değişime olan güvenini kaybetmesine neden oldu.
Bu durum yaklaşan yerel seçimlere halkın katılımını önemli ölçüde azaltabilir.
Independent Arabia