Batı Afrika ülkelerinin niçin Fransa'ya sırt çevirip yüzlerini Rusya'ya döndükleri merak ediliyor.

Bu ülkeler, neden mesafe olarak uzaktaki Rusya ile ittifak yapıp coğrafi, tarihi ve kültürel olarak kendisine daha yakın olan Fransa ile bağlarını kesmek istiyor?

Mali, Nijer, Burkina Faso, Çad ve Gine sokakları niçin "Yaşasın Rusya, kahrolsun Fransa" sloganlarıyla dolup taşıyor?

Eski sömürgeci güç, Afrika halklarının oluşumunda tarih ve medeniyet açısından derin bir etkiye sahip en önemli stratejik müttefik Fransa, Batı Afrika ülkeleri tarafından reddedilir hale gelirken niçin Rusya hoş karşılanıyor?

Musibetler

Fransa'nın son dönemde Batı ve Orta Afrika ülkelerindeki hassas meselelerde yaptığı hatalar, Paris düşmanlığının alevlenmesinde belirleyici rol oynamış olabilir.

Fransa, dev şirketleri aracılığıyla Sahra Altı Afrika halklarının kaynaklarını sömürmeye devam ederken, bölgedeki terörle mücadeleyi çözmeyi ve halkı silahlı grup tehlikesinden kurtarmayı ise başaramadı.

Afrika ülkelerinde demokrasinin teşvik edilmesi ve Paris'in çıkarlarının korunması meselesini, Fransız çıkarlarının gerektirdiği şekilde değişen istikrarsız bir denklem haline getirdi.

Örneğin Çad'da eski Cumhurbaşkanı İdris Debi Itno, silahlı gruplarla ön saflarda çarpışırken aldığı yaralar sonucu hayatını kaybetmişti.

Fransa ise anayasal ehliyeti olmamasına rağmen geçiş döneminde oğlunun iktidara gelmesini destekledi.

Ancak geçiş döneminde Mali, Gine, Burkina Faso ve Nijer'de darbe yapan askeri personelin iktidara gelmesine şiddetle karşı çıktı.

Independent Arabia'ya konuşan Çadlı genç Ömer Hama Ba, "Fransız varlığı, bir sömürge varlığıdır. Terörle mücadele yerine bölgedeki tüm musibetlerin sorumlusudur. Paris, Afrika kaynaklarını yağmalamayı, liderlerin seçimine müdahale etmeyi, çıkarlarımızı manipüle etmeyi tercih etti. Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'na (ECOWAS) Fransız çıkarlarına hizmet eden özel bir gündem uygulaması konusunda baskı yaparak ayrılık tohumları ekmeye çalıştı. Rusya ise Batı Afrika'da güvenliği ve istikrarı yeniden tesis edebilecek tek ülke" ifadelerini kullandı. 

Fransa'nın başarısızlığı karşısında Rusya'nın başarıları

Batı Afrika meseleleriyle ilgilenenler, Fransa'nın son yıllardaki başarısızlıklarını, bilhassa Fransız kuvvetlerinin Nisan 2021'de askeri uçak ile 19 sivili öldürmekle suçlandığı Mali'deki başarısızlıklarını hatırlayacaktır.

Söz konusu olay Birleşmiş Milletler heyeti tarafından da araştırılarak teyit edilmişti.

Mali'de 2013'ten bu yana faaliyet gösteren yaklaşık 5 bin askerden oluşan Fransız kuvvetlerinin radikal grupları tamamen ortadan kaldırabilmek için gerektiği gibi mücadele etmediği, Mali ordusunu eğitmediği veya silahlı gruplardan kurtulmasına yardımcı olmadığı düşünülüyor.

Yalnızca askeri üste kalmakla, askerlerinin hayatını riske atmadan uçak saldırıları düzenlemekle yetindiği, böylece Kuzey Mali'nin kontrolünü yeniden kazandığı belirtiliyor. 
 

Askeri anlaşma imzalayan Orta Afrika Cumhuriyeti'nde başarılara imza atan Rusya ise radikal grupları yenmeyi, silahlı gruplar tarafından tehdit edilen lider Faustin-Archange Touadera iktidarını istikrara kavuşturmayı başardı. 

Çadlı araştırmacı Yakub Anci bu hususta, "Fransa'nın hatalarından ders çıkaran Rusya, Afrika'da hiçbir zaman sömürgeci bir güç olmamasıyla, Afrikalılara ve onların tarihlerine saygı duymasıyla her zaman gurur duydu. Sovyetler Birliği döneminde bağımsızlıktan sonra ülkelerinin kuruluşuna katkıda bulunan Afrikalı askeri personelin ve politikacıların çoğu Rus enstitülerinde eğitim gördü. Aynı enstitülerde okuyan ve Rus düşüncesinden etkilenen daha sonraki nesiller bile Rusya'ya büyük hayranlık duymaya, askeri, mali ve ideolojik nedenlerden dolayı bağlılık hissetmeye başladı" ifadelerini kullandı. 

Rus modeli ve Putin'in büyüsü

Birçok Afrika ülkesiyle yakın ilişkiler kuran Sovyetler Birliği, bağımsızlık mücadelelerinde onları destekledi. Moskova birçok Afrikalı lider ve elit yetiştirdi.

Putin döneminde Rusya, Afrika ülkeleriyle seçkin ilişkilerini sürdürdü. Çadlı araştırmacı Anci ise bu bağlamda şöyle söyledi:

Putin yönetimindeki Rusya, Afrikalı politikacıların, kanaat önderlerinin ve askeri personelin gözünde özel bir çekiciliğe sahip. Herkes Putin'i Batı'ya acı çektirebilecek, Fransa ve ABD hegemonyasını kırabilecek güçlü bir adam olarak görüyor. Putin, Afrika-Rusya Zirvesi'nde defalarca vurguladığı üzere, liberal demokrasiler karşısında geleneksel toplumsal ve aile değerlerine duyduğu saygıyı ifade ediyor. Bu zirvede sömürgeciliğin olmadığı çok kutuplu bir dünya düzeni projesini tanıtıldı. Afrika gençliği, Batı'nın acı çektiğini ve zorluklarla karşılaştığını görmek istiyor. Bunun nedeni Batı'nın Afrika'yı ihmal etmesi, onu yoksulluğun, terörizmin, işsizliğin, göçün, hastalıkların ve yozlaşmış zenginliğin eline bırakmasıdır. Afrikalı gençler, Fransa'nın Afrika'daki fedakarlığını ve bazı Afrika ülkelerine yardım etmek için belirli aşamalarda neler yapmaya çalıştığını görmedi. Bu gençler, ülkelerinin ilk ortağı olan Fransa ile tarihsel bağları olan elitlerden ve liderlerden çok farklı. Bu nedenle şimdiki nesillerin çoğunluğu Fransa ile ilişki kurmayı reddediyor. Gördükleri tek şey göç tekneleri, vizelerin reddi, Fransız askeri üsleri, ülkelerinin zenginliğini yağmalayan dev şirketler ve ülkelerindeki Fransız varlığını güçlendirecek projelere bağlı kalkınma yardımları.

Çadlı araştırmacı Anci, Batı ve Orta Afrika'daki varlığının istenen başarıyı elde edememesi nedeniyle Fransız ordusunun bir çözüm değil, sorunun kendisi olduğu yönünde Batı Afrika ülkelerinde yaygın olan görüşe katılıyor.

Anci, "Son yıllarda Fransa, Sahel bölgesinde hoş karşılanmıyor. Fransız ordusu Burkina Faso, Mali ve Nijer'den ihraç edildi. Rusya ise nüfuzunu genişletmeye ve kendisini başarılı bir alternatif ve ideal bir siyasi, ekonomik ve güvenlik ortağı olarak sunmaya devam ediyor" vurgusunda bulundu. 

 

Independent Arabia