Türkiye ve Yunanistan, temmuzda gerçekleşen Vilnius Zirvesi'nde 16 ay sonra ilk görüşmelerini gerçekleştirmiş, bir yılı aşkın süredir devam eden gerginliğin ardından ilişkilerde "olumlu iklimi" benimseme konusunda anlaşmıştı. 

İki ülke arasında normalleşme adımları atılmaya devam ederken Eski Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı Jack Straw, "Kıbrıs'ın AB'ye katılmasına asla izin vermemeliydik" başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Straw, Politico için yazdığı makalede "Rusya ve Kıbrıs Rum Cumhuriyeti arasındaki yakın ilişki uzun süredir devam etmekte, her yere yayılmış durumda ve birçoklarına göre oldukça sağlıksız. Peki bu sorunun çözümü nedir?" diye sordu.

Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nin nüfusunun yaklaşık 800 bin olduğunu ve bunun Avrupa Birliği'nin toplam nüfusunun sadece yüzde 0.002'sine denk geldiğini hatırlatan Straw, buna rağmen Rusya'daki en büyük üçüncü doğrudan yabancı yatırımcı olduğunu ifade etti.

Kıbrıs'ın 1974'ten bu yana bölünmüş durumda olduğunu hatırlatan eski bakan, "O dönemde Yunanistan'ı neofaşist albaylar yönetiyor ve Kıbrıs'ın anakarayla birleşmesi anlamına gelen 'enosis' politikası izliyordu" diye yazdı.

Straw, sözlerini şöyle sürdürdü:

Birleşik Krallık'tan bağımsızlık kazanıldığında 1960'ta kabul edilen iki toplumlu, iki meclisli anayasa çökmüştü; korkunç bir toplumsal şiddet vardı ve pek çok Kıbrıslı Türk hayatından endişe ediyordu.

Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nin 1972'nin sonlarında AB'yle ortaklık anlaşması imzalayarak 1990'da resmen üyelik başvurusunda bulunduğunu hatırlatan Straw, BM'nin uzun yıllardır Kıbrıslı Türk ve Rum toplumları arasında barış anlaşması imzalanması için aracılık etmeye çalıştığını yazdı. 

2004 başlarında, Kıbrıs'ın mayısta gerçekleşmesi planlanan resmi üyeliği için zaman daralırken, BM tarafından her iki tarafa da ayrıntılı öneriler sunuldu. Kıbrıslı Türkler ezici bir çoğunlukla lehte oy kullanırken, Kıbrıslı Rumlar daha da büyük bir farkla aleyhte oy kullandı.

"Bu sürece tanıklık eden birçoğumuz, Kıbrıslı Rum müzakerecilerin ciddi bir ikiyüzlülük içinde olduğuna inandık" diye yazan eski bakan, izledikleri politikanın yanlış olduğuna inandıklarını şu sözlerle ifade etti: 

Geriye dönüp baktığımızda, Kıbrıs'ın üyeliğini bu aşamada askıya alabilirdik ve almalıydık da; her iki tarafa da sadece birleşik bir adanın AB'ye katılmasına izin verileceğini açıkça belirtmeliydik.

Bu çıkmazdan kurtulmak için tek bir yol olduğunu söyleyen Straw, sözlerini şöyle sürdürdü:

O da birleşik bir ada için yeni bir anayasa müzakerelerinin bir kez daha başarısızlığa uğraması halinde uluslararası toplumun, iki devletli bir çözüme kendini adamasıdır.

Britanya'nın Türkiye ve Yunanistan'la birlikte Kıbrıs için üç garantör ülkeden biri olduğunu söyleyen Straw, Çekoslavakya'nın 1993'te barışçıl bir şekilde iki devlete bölündüğünü de hatırlattı.

2001'den 2006'ya kadar Birleşik Krallık'ta Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Straw, Britanya'nın Kıbrıs'ta iki devletli bir çözümü tek başına etkileyemeyeceğini ifade ederek ekledi:

Ancak yapabileceği ve yapması gereken şey, Kıbrıs üzerindeki büyüyü bozmak, iki devletli çözümü masaya koymak ve diğer ortakları bu anlaşmazlığı çözmenin en iyi yolunun bu olduğuna ikna etmeye çalışmaktır.

Güney Kıbrıs Rum yönetimi, 1 Mayıs 2004'te AB’ye üye olmuştu. Adada yaşayan iki toplumun fiilen ayrıldığı 1964'ten itibaren Kıbrıs’ın tamamına egemen olmayan Rum tarafı, tüm Kıbrıs’ı temsilen üyeliğe kabul edilmişti. Böylelikle AB tarihinde ilk kez bir devlet, sınırlarının dışında ve kontrolü altında olmayan topraklarda egemenlik iddia ederek üye olmuştu. O dönemden beri Kıbrıs'ın AB üyeliği tartışmalı durumda.

Independent Türkçe, Politico, Reuters