ABD'de seçim maratonu başladı: Hangi adaylar öne çıkıyor?

ABD, gelecek yıl yapılacak seçimlere odaklandı

ABD halkıi yaklaşık bir yıl sonra düzenlenecek seçimlere odaklandı (Reuters)

ABD'de 5 Kasım 2024'te düzenlenecek seçimlerde, ülkeyi gelecek 4 yılda kimin yöneteceği belirlenecek.

ABD Başkanı Joe Biden ve 2020'deki seçimleri kaybeden eski lider Donald Trump'ın katıldığı yarışta, bu iki isme hem Demokratlardan hem de Cumhuriyetçilerden rakipler eşlik ediyor.

2020'deki seçimlere, Trump'ın oyların çalındığına yönelik iddiaları ve 6 Ocak 2021'de radikal sağcı Trump destekçilerinin ABD Kongresi'ni basması damga vurmuştu. 

Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti'den adaylığını açıklayan isimleri, seçim sürecini ve analizleri derledik.

Demokratlarda üç aday var:

Biden, ikinci dönemi de istiyor

80 yaşındaki Biden, nisanda seçimlerde adaylığını açıklayarak bir dönem daha başkanlık yapmayı hedeflediğini söyledi.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

"Amerika'nın ruhu için savaşıyoruz" diyen Biden, sosyal güvenlik haklarının geliştirilmesi, demokrasinin korunması ve kürtaj uygulamalarıyla ilgili politikalara değinerek, "başladığı işi bitirmek" için tekrar seçmenlerden destek istedi. 

Henüz 31 yaşındayken 1972'de Senato'ya seçilen Biden, ülke tarihindeki en genç senatörlerden biri olmuştu. 

Biden, Ocak 2009'da Başkan Yardımcısı olarak yemin edene kadar bu görevini sürdürdü ve 37 yıl boyunca Delaware eyaletinin senatörlüğünü yaptı. 2008'deki başkanlık seçimlerinde partisinden adaylığını koyan Biden, Iowa'daki ön seçimlerde başarısız olunca yarıştan çekildi.

23 Ağustos 2008'de Demokrat Parti'nin başkan adayı Barack Obama tarafından başkan yardımcılığına aday gösterilen Biden, 4 Kasım'da yapılan seçimleri Demokratların kazanmasıyla 20 Ocak 2009'da 47. Başkan Yardımcısı olarak yemin etti.
 

biden.jpg
Biden, özellikle pandemide karı fırlayan petrol şirketlerini eleştirmesiyle de gündem oldu (Reuters)


8 Kasım 2016'daki seçimleri Trump'ın kazanmasının ardından 20 Ocak 2017'de görevini Mike Pence'e devretti. 

Biden, 3 Kasım 2020'deki seçimleri Trump'ı geride bırakarak kazandı ve Ocak 2021'den beri ABD'nin 46. Başkanı olarak görev yapıyor. 

Demokratların aşı karşıtı adayı Robert F. Kennedy Jr.

Demokrat Parti'den Robert F. Kennedy Jr., başkanlık seçimleri için adaylığını nisanda Biden'dan önce açıkladı. 

Ocak 1961'den suikasta uğradığı Kasım 1963'e kadar ABD'nin 35. Başkanı olarak görev yapan John F. Kennedy'nin yeğeni olan 69 yaşındaki siyasetçi, pandemide özellikle aşı karşıtı açıklamalarıyla sık sık gündeme geldi.

Eski Twitter CEO'su Jack Dorsey ve ünlü girişimci David Sacks'in de desteğini alan politikacı, Demokratlar arasında Biden'ın karşısındaki dişli rakiplerden biri olarak görülüyor. 

Kennedy Jr.'ın psikolog Jordan Peterson'la haziranda yaptığı söyleşinin aşı karşıtlığı gerekçesiyle YouTube'dan kaldırılması da gündem olmuştu

Politikacı, ABD'de aşı zorunluluklarıyla ilgili uygulamaları "Nazilik" diye niteleyince şimşekleri yine üzerine çekmişti. Kennedy Jr.'ın ailesi ve arkadaşları bile siyasetçinin aşı karşıtı komplo teorilerinin çizgiyi aştığını söylemişti.
 

kennedy jr..jpg
Kennedy Jr., prestijli Harvard Üniversitesi'nde eğitim aldı (Reuters) 


Ayrıca Haziran 1986'da suikasta uğrayan ve abisi John F. Kennedy yönetiminde Adalet Bakanı olarak görev yapan Robert F. Kennedy'nin oğlu, başkan seçilmesi halinde CIA'in kendisine de suikast düzenleyeceğini iddia etmişti.

Marianne Williamson bir kez daha şansını deneyecek

Yazar ve öğretim görevlisi Marianne Williamson, martta seçim yarışına katıldığını açıklayarak, Demokratlar arasında adaylığını ilk duyuran isim oldu.

Ülkenin halihazırda birçok zorlukla boğuştuğunu söyleyen Williamson, mevcut ekonomik düzenin ve sağlık sisteminin değişmesi gerektiğini belirterek, Biden'ın politikalarını eleştiriyor. 
 

Marianne Williamson.jpg
Williamson, Oprah Winfrey'le çalışmalarıyla da tanınıyor (Reuters) 


71 yaşındaki Williamson'ın New York Times'ın çok satanlar listesine giren Sevgiye Dönüş (Return to Love) ve Gölge Etkisi (The Shadow Effect) kitapları Türkçeye de tercüme edilmişti. 

2020 başkanlık seçimlerine de adaylığını koyan Williamson, kampanya bağışlarıyla ilgili sorunlar yaşadığı ve yeterli desteği bulamadığı için yarıştan çekilmişti.

Cumhuriyetçilerde 13 aday yarışıyor:

Trump tekrar koltuğa geçmek istiyor

Eski ABD Başkanı Donald Trump, kasımda adaylığını açıkladığı konuşmada, ülkeyle ilgili distopik bir manzara çizerek, "Ulusumuz çöküyor. Ulusumuz milyonlarca Amerikalıyı hayal kırıklığına uğratıyor. Biden'ın 4 yıl daha kazanmasını engelleyeceğim" dedi.

ABD siyasetinin en tartışmalı isimlerinden Trump, 20 Ocak 2017 - 20 Ocak 2021 arasında ülkeyi yönetti. Eski lider hakkında açılan birçok dava ve soruşturma var.

77 yaşındaki siyasetçi, 6 Ocak 2021'de yaşanan Kongre baskınında şiddeti körüklemeye ek olarak gayrimenkul işletmeleri üzerinden dolandırıcılık, hırsızlık ve vergi kaçakçılığıyla da suçlanıyor.
 

trump.jpg
Başkanlık yarışına hazırlanan Trump, bir yandan da hakkında açılan birçok davayla boğuşuyor (Reuters)


Trump'ın başkanlığından sonra gizli belgeleri Florida'daki Mar-a-Lago malikanesine taşıması da gündem olmuştu. FBI, geçen yıl 8 Ağustos'ta malikaneye düzenlediği baskında 100'e yakın "çok gizli" ibaresi taşıyan belge ele geçirildiğini açıklamıştı. Adalet Bakanlığı'nın belgelerle ilgili başlattığı dava halen sürüyor.

Eski ABD Başkanı, gazeteci Jean Carroll'a tecavüz ettiği gerekçesiyle de mahkemelik oldu. New York'ta görülen duruşmalar sonrası jüri, mayısta Trump'ı tecavüzden değil cinsel tacizden suçlu buldu. Davada eski başkanın cinsel taciz ve darptan ötürü 2 milyon, karalamadan ötürü de 3 milyon dolar tazminat ödemesine karar verildi. 

Trump, kararın ardından Carrol'ın anlattıklarının "kafayı yemiş biri tarafından uydurulduğunu" söylemesi üzerine gazeteci bu sefer de eski başkana 10 milyon dolar tazminat davası açtı. İlk duruşma 15 Ocak'ta görülecek.

Sığınmacı karşıtı DeSantis, Trump'ın en dişli rakiplerinden

Florida Valisi Ron DeSantis, Cumhuriyetçi Parti'den adaylığını mayısta açıkladı. 

44 yaşındaki siyasetçi, aşı zorunluluğu, kürtaj ve düzensiz göçmenlerin ülkeye gelişine sınırlamalar getiren yasa tasarılarına imza atmasıyla ve ünlü eğlence merkezi Walt Disney World'un özerkliğini feshetmesiyle gündeme geldi.

Rusya - Ukrayna savaşını "toprak anlaşmazlığı" diye niteleyerek, kendi partisinden dahi milletvekillerinin tepkisini çeken DeSantis, Trump'a yakın isimlerden biri olarak görülüyordu. 
 

desantis.jpg
Meksika sınırındaki "yüzen bariyer" tartışması, Biden ve DeSantis'i mahkemede karşı karşıya getirdi (Reuters)


Ancak Trump, henüz DeSantis adaylığını bile açıklamadan kendisine yüklenmeye başladı ve seçimlere katılmasının Cumhuriyetçi oyları böleceği nedeniyle "hata olacağını" savundu.

Ana akım medyayı eleştirmesiyle bilinen DeSantis, adaylığını Musk'la yaptığı ortak yayın üzerinden Twitter'da duyurdu. Musk, geçen yıl kendisini 2024'teki seçimlerde DeSantis'e yakın hissettiğini söylemişti. Ancak DeSantis adaylığını duyurduktan sonra Musk, sözlerinin DeSantis'i destekleyeceği anlamına gelmediğini savunmuştu. 

Trump'ın başkan yardımcısı Mike Pence de yarışta

Eski ABD Başkanı Trump'ın yardımcılığını yapan Mike Pence, haziranda adaylığını duyurdu.

Pence ve Trump'ın arası, Kongre baskınında yaşanan gerilim üzerine bozulmuştu. Trump, baskındaki rolüyle ilgili verdiği ifadede Pence'i kendisine ihanet etmekle suçlamıştı.
 

pence.jpg
Pence, 20 Ocak 2021'de görevini Kamala Harris'e devretti (Reuters)


Eski ABD Başkanı'nı destekleyen radikal sağcılar, baskında bir darağacı maketi kurarak, Trump'ın hileli olduğunu öne sürdüğü seçim sonuçlarına itiraz etmeyen Pence'in asılması için tezahürat yapmıştı. 

64 yaşındaki siyasetçi, Trump ve DeSantis'ten sonra Cumhuriyetçilerin en güçlü adaylarından.

Pence, ABD Yüksek Mahkemesi'nin ülke genelinde kürtaj hakkını anayasal olarak garanti altına alan 1973 tarihli "Roe-Wade kararını" 24 Haziran'da iptal etme kararına verdiği destekle de gündem oldu.

Cumhuriyetçilerin diğer adayları

Trump, DeSantis ve Pence haricince Cumhuriyetçi Parti'den 10 kişi daha adaylığını duyurdu.

Bunlar arasında eski ABD Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Nikki Halley, eski CIA siber güvenlik uzmanı Will Hurd, Miami Belediye Başkanı Francis Suarez, eski New Jersey Valisi Chris Christie, Kuzey Dakota Valisi Douglas Burgum, ilk siyah Cumhuriyetçi Senatör Tim Scott, Kaliforniya vali adaylarından Larry Elder, eski Arkansas Valisi Asa Hutchinson ve multimilyoner girişimci Vivek Ramaswamy yer alıyor.

"Seçimler Biden - Trump yarışına dönebilir"

Avustralya merkezli haber sitesi The Conversation'da yayımlanan analizde, seçimlerin 2020'deki gibi yeniden Trump ve Biden arasında geçebileceği belirtildi.

NBC News'ün nisanda yaptığı ankette, katılımcıların yüzde 70'i "çok yaşlı" olduğu gerekçesiyle Biden'ın yeniden seçilmemesi gerektiğini söylemişti. Biden, halihazırda ABD tarihindeki en yaşlı başkan. 

Analizde, Demokrat Parti'den adaylığını koyan Kennedy Jr. ve Williamson'ın da Biden karşısında fazla şansı olmadığı değerlendirmesi yapıldı.

Aynı ankette Trump'ın da tüm eleştirilere ve dava süreçlerine rağmen Cumhuriyetçi Parti'de yüzde 50 oranında güvenoyu aldığı belirtilmişti. Trump, ayrıca en yakın rakibi DeSantis'ten de 32 puan önde. 

Analizde, parti içinde Trump'ı desteklemeyenlerin alternatif tek bir adayda anlaşmasının epey zor olduğuna dikkat çekilerek, bunun Trump'ın işini kolaylaştırdığı belirtildi.

"Biden'ın başarısı orta sınıfın tercihlerine bağlı"

Bloomberg'de yayımlanan analizdeyse artan enflasyona rağmen Biden'ın ekonomiyle ilgili iyimser bir tablo çizdiğine işaret edildi. Uzmanlar, ABD Başkanı'nın tekrar seçilmesinin ülkedeki orta sınıfın desteğine bağlı olduğu değerlendirmesini yaptı. 
 


Süreç nasıl işleyecek?

ABD'de "Seçiciler Kurulu" (Electoral College) adı verilen sistemde, her eyalete farklı ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege yer alıyor. Burada 270 delegeye ulaşan aday, başkan olmaya hak kazanıyor. Başka bir deyişle seçimlerde en fazla oyu alan aday değil, en fazla delegeyi kazanan aday, başkanlık koltuğuna oturuyor.

Bu doğrultuda seçmenler, aslında doğrudan başkan adayına değil, eyaletin Seçiciler Kurulu üyelerine oy veriyor. Bu üyeler de başkan ve başkan yardımcısını seçiyor. Kurul, her 4 yılda bir seçimlerden birkaç hafta sonra toplanarak bu görevini yerine getiriyor.

Her eyaletin kendi Seçiciler Kurulu üyesi adayını seçmek için kendine has kuralları oluyor. Seçiciler Kurulu'nda kaç delegenin olacağı, eyaletin nüfusuna göre belirleniyor. 

Her eyalet, ABD Kongresi'ni oluşturan Temsilciler Meclisi ve Senato'daki toplam üye sayısı kadar delegeye sahip oluyor. Ayrıca Kongre'de temsilcisi olmayan başkent Washington DC'nin de Seçiciler Kurulu'nda 3 üyesi bulunuyor.  

Kaliforniya, 55 delegeyle Seçiciler Kurulu'nda en çok üyeye sahip eyaletken, üçer delegesi olan Wyoming, Alaska, Kuzey Dakota, Güney Dakota ve Washington da en az üyeli eyaletler.


Independent Türkçe, New York Times, The Conversation, Bloomberg, AA, Guardian, Politico

DAHA FAZLA HABER OKU