Her çatışma meselesi, ne kadar büyük olursa olsun ve geniş çaplı bir konvansiyonel savaş durumuna ulaşmış olsa bile, patlak vermesiyle birlikte onu durdurmak ve siyasi çözümler bulmak için müdahale edecek birini bulur.

Son derece yanıcı ateşi nükleer tehlikenin sınırlarına ulaşan, doğrudan katılım ve fırtınalarının doğrudan etkisi ile küresel bir savaş olan Rus-Ukrayna savaşında bile, imkânsız gibi görünse de başlangıcından beri çözüm önerilerine yatırım yapanlar oldu. Çünkü devletlerin savaşlarla ilişkisini yöneten kural budur.

Savaşlar ve uzlaşılar üreten, ancak halen devam eden ve kronik olarak nitelendirilen çatışma dosyası Filistin davasıdır.

Bir adım ilerleyip, iki adım geri atma sözü bu davaya ve kendisini çözmek için sarf edilen çabalara tam uyuyor.

Filistin davası, bir veya birkaç dönem sönüp, ardından alevleri söndürülmeyi imkânsız kılacak şekilde yeniden alevlenen bir yangın olarak tanımlanmayı tamamen hak ediyor.

Savaşlar doğuran tüm çatışma meselelerine bakarsak, Filistin meselesinin çözülmesi için ciddi çabalar harcanan ancak başarısız olunan en ciddi mesele olduğunu görürüz.

Filistin meselesinin çözümü için harcanan son çaba, tüm dünyanın Madrid'de başlayıp Oslo'dan geçerek Camp David'e uzanan çözüm süreci ile bu meseleyi çözmekte oy birliğine varmasıydı.

Bu oy birliğine rağmen, küresel girişim başarısız olmakla kalmadı, çatışmayı önceki tüm dönemlerde olduğundan daha şiddetli ve karmaşık bir duruma getirdi.

Şimdi, tüm dünya Ukrayna-Rus savaşı ve Ortadoğu'nun (İsrail, Filistin, Lübnan, Suriye vb.) etrafına dağılmış küçük savaşlarla meşgulken, kronik "Filistin" meselesini, yangını birkaç gün söndürebilen ama daha büyük bir yangını engelleyemeyen dar ve ikinci derecede marjlar dışında ele almaya yer kalmadı.

Bu sorunu çözmeye yönelik küresel girişimlerin başarısızlığı, siyasi çözüm dosyasının kapatılmasıyla örtülü olarak kabul edilen bir uluslararası çaresizliği doğurdu.

Geçici sükûnet mahiyetinde kısmi düzenlemelerle, yani birkaç gün, hafta, hatta ayı geçmeyen bir süreliğine bombanın fitilini söndürme yoluyla kalıcı gerginlik halinin giderilmesi konusunda yine bir uluslararası mutabakat doğurdu.

Filistin-İsrail çatışması sırasında bir durumun hakimiyeti kuralı ortaya çıktı. Yani siyasi dosya kapalı olmaya devam ettiği sürece, karşılıklı şiddet dosyaları açılıyor, çünkü iki taraf arasında yaşanan her şey "bomba ve fitili" teorisi tarafından yönetiliyor.

Bu ikisi bir araya geldiğinde patlama meydana getirmeye ne kadar yakındırlar, işte Gazze ve Batı Şeria'daki durum bunun teyidi.

Gazze'de kuşatma ve savaş, Batı Şeria'da işgal, yerleşim yerleri inşası ve direniş var. Ateş topu iki arena arasında gidip geliyor.

Kapalı dosya ve "fitil ve bomba" durumunun etkileri, Filistin ve İsrail coğrafyasının yer aldığı dar şeritle sınırlı değil.

Aksine, daha geniş çevreye uzanıyor; İsrail şimdi aktif ve gizli birçok cepheye karşı uyarıda bulunuyor. Siyasi dosya kapalı olduğu sürece de ateşe benzin dökmek her zaman hazır alternatif olacak.

Filistin ile İsrail arasındaki çözüm sürecinin emanet edildiği girişimci ABD'dir. Ama ABD şu anda isteksizlik ve girişimsizlik arasında donup kalmış bir durumda.

Bu durumda olmasının kendince açıklamaları ve gerekçeleri var ama diğer yandan bu, orijinal ikileme paralel bir başka ikileme dönüşmesine de neden oldu.

Bu ise şu anda içinde bulunduğumuz şeyi üretti, yani Filistin-İsrail çatışmasını "tutuşmak için bir kıvılcım bekleyen saman yığınına" dönüştürdü.
 

Soru şu; siyasi dosyanın açılması, gerçekten umutsuzluk noktasına varacak kadar imkânsız mı, yoksa daha zor ve tehlikeli olmasına rağmen çözüme yönelen dosyaların açıldığı bir dönemde zorunluluk onu açmayı mı dayatıyor?

Objektif gözlemciler, bölgede hızlanan, kaynayan kazanları soğutan uzlaşmacı gelişmelerin, Cidde Zirvesi'nde Suudi Arabistan-Arap-İslam barış girişimi etrafında belirlenen Arap konsensüsünün yarattığı bir fırsatın bulunduğunu düşünüyorlar.

Siyasi dosyayı açmanın önündeki tek engel, İsrail'in Filistinlilerle siyasi çözüm fikrini kabul etme konusundaki isteksizliğine, siyasi çözümün imkânsız olacağı kalıcı bir oldu bittiyi dayatmak için zamanı sıkıştırmakta, şiddet ve yangınlar dosyasının sayfalarını çevirmekte ileriye gitmesine ABD'nin de uyum sağlaması.

ABD'nin İsrail'e uyması, siyasi dosyanın umutsuzluk kertesine varacak kadar kapanmasıyla sonuçlandıysa, bölgenin ihtiyaç duyduğu ve Amerikan çıkarlarının ihtiyaç duyması gereken şey, özellikle ABD'nin isteksizlik ile girişimsizlik arasında bocalama alanını terk etmesi, uzlaşılan tek konuda yani Arap Barış Girişimi'nde bölge ülkeleriyle iş birliği yapmasıdır.

Kapatılan dosyanın açılması Filistinliler ve Araplar için değil, bölge ve istikrar için gerekli hale geldi.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Independent Türkçe için çeviren: Beyan İshakoğlu

Şarku'l Avsat