Tütün, Adıyaman ve ilçelerinde binlerce ailenin tek geçim kaynağı. Ocak 2022 tarihinde "kaçak eşya" olarak değerlendiren ve yetkisiz sarmalık tütün ticareti yapan kişiler hakkında 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası öngören yasanın yürürlüğe girmesinden sonra olumsuz bir süreç yaşayan tütün sektörü yaşanan depremden de kötü etkilendi.
Adıyaman ve çevresinde yaşanan yıkımla hem depolarda satışa hazır tütünler hem de köylerdeki ham tütünler enkaz altında kaldı.
Tonlarca tütünün enkaz altında kalması piyasada bir tedarik sorunu yaratıyor. Tütün fiyatları ise şimdiden artmaya başladı.
Adıyaman ve çevresinde enkaz altında kalan tütün miktarı tonlarca ifade ediliyor. Köylerdeki üreticiler, ölümcül riskler alarak enkaz altında kalan ham tütünleri kurtarmaya çalışırken aracı esnaflar ise tütün bulma telaşında.
Tonlarca tütün enkazda kaldı, kalanları kurtarmak için ölüm göze alınıyor
Ali Gelincik yıllardır Adıyaman'da tütüncülük yapıyor. Dükkanlarındaki tütünlerin enkaz altında kaldığını, kurtardıklarının ise yağmalandığını söyleyen Gelincik, Çelikhan ilçesine yakın, Malatya Doğanşehir ilçesine bağlı Kurucaova Mahallesi'ne gelerek burada enkaz altında kalan yüzlerce kiloluk tütününü çıkarmanın telaşında.
Yakınları ile beraber bir iş makinasının yardımıyla risk alarak bir yıllık mahsullerini çıkarmaya çalışan Gelincik, "Canımızı dişimize takarak, ölümle dans ederek emeğimizi çıkarmaya çalışıyoruz" dedi.
Ali Gelincik, sözlerine şunları ekledi:
Bir senelik emeğimizi kendi imkanlarımızla ölümümüzü göze alarak çıkarmaya çalışıyoruz. 20 gün oldu hala yardıma gelen kimse yok. Yarın çocuklarımız ekmek bulamayacak. Oğlum şu an bodrumun içinde, bunu göze almak zorundayız. Keşke yetkililer bu konuda yardımcı olsaydı. İş makinasını bile biz kiraladık. Hukuk devletinde can ve mal güvenliği devlete ait. Biz bunu istiyoruz. Adıyaman'daki depremin ilk günlerinde iş yerlerimiz talan edildi. Oysa devletin polis, askeri veya bekçisi vardı. Mallarımız korunabilirdi ama o gün herkes kendi canını kurtarmaya çalıştı. Canımızı riske ederek enkazdan tütün çıkarıyoruz ama bunu götürüp satacağımız bir pazarımız yok hala. Çünkü yıllardır bu tütüne kaçak denilmiş. Oysa kaçak değil. Karakolun önünde tütün ekmişim, nasıl kaçak olabilir? Bizi fabrikalara, büyük rantçılara mahkûm etmesinler.
Enkaz altından tütün çıkaran Başak: Annemin, babamın emeğini kurtarabilmek için yapmak zorundayım
Tütünleri kurtarmak için, Kurucova mahallesinde çöken üç katlı binanın enkazında oluşan boşluklarına girenlerden biri olan Hasan Basri Başak isimli genç, saatlerdir enkaz altında çalışıyor. İş makinasının yardımıyla enkaz atında kalan 3 tonluk tütünün 2 tonunu kurtarabildiklerini ve bunu ailesinin emeğini kurtarmak adına yaptığını dile getirdi.
Babamın, annemin emeğini kurtarabilmek için enkaza girmek zorunda kalıyorum. Orada kalan alın terimizi almak zorundayız. Kendimi borçlu hissediyorum. Bir kısmını çıkardık. Gelen olmadı biz de iş makinasını getirerek kendi imkanlarımızla tütünümüzü çıkardık. Kar eriseydi kalan tütün de bozulurdu. Devlet gelene kadar tütünümüzü çıkardık. Tütünleri çıkardığım için mutluyum. Acele ediyorduk, taşlar falan sıkışmıştı. Tütünler aralara sıkışmıştı.
"Deprem her şeyi götürdü... İnsanlar bu tütünleri satıp ihtiyaçlarını karşılamak zorunda"
Nusret Atakuş, enkazdan tütün çıkarmak isteyen üreticilere iş makinasını kullanarak yardım ediyor.
İş makinasının kovasını takoz şeklinde kullanarak hem tütünlerin daha hızlı çıkarılmasını sağlıyor hem de kısmi de olsa binayı çökme riskine karşı koruyor.
Bölgedeki tütünlerin yarısından fazlasının gittiğini söyleyen Atakuş, insanların kalanları kurtarma telaşına düştüklerini sözlerine ekledi:
Enkaz altında kalan tütünleri çıkarıyoruz. Yarısından çoğu gitti. Herkes kalanları kurtarabilmenin telaşında. Deprem her şeyi götürdü. İnsanlar bu tütünleri satıp ihtiyaçlarını karşılamak zorunda. Devlet, tütünün arkasında durmadı. Kepçenin kovasını takoz yaparak enkazın altın bırakıyorum, insanlar da girip tütünleri çıkarıyor. Çok tehlikeli ama insanın emeği. Satamasa geçinemeyecek. İki türlü de zor durum. Tütün sıkışmış, çekip çekip çıkarıyorlar. Oldukça baskılanmış. Normalde yetkililerin gelip güvenli bir ortam sağlayıp üsten kırarak temizleye temizleye çıkarılır. Talep ettik ama hala enkaz kaldırma yasak.
Tütün toptancısı Akyüz: Tedarik sorunu başladı, kg fiyatı 40-50 TL artmaya başladı
Konuştuğumuz tütün üreticileri ve esnaflar bölge genelinde yüzlerce ton tütünün enkaz altında kaldığını söyledi.
Kentteki binlerce insanın geçim kaynağı olan tütündeki bu kayıp hem insanları ekonomik olarak zorlayacak hem de tütün piyasasını etkileyecek.
Peki, ham tütündeki bu kayıp fiyatlara yansıyacak mı?
Herkesin merakla beklediği bu soruyu Adıyaman merkezde yıllardır tütüncülük yapan ve yıkılan dükkanında büyük miktardaki tütünün kaybeden İlhami Akyüz ile konuştuk.
Akyüz, piyasada bir tedarik sorunun başladığını, bunun da fiyatlara yansıdığını kaydetti.
Ham tütünlerin çoğu gitti. Dükkanımda da hazır tütünüm gitti enkaz altında. Fiyatlar uçtu. Daha günler geçmemişken fiyatlar 30-40-50 TL arttı. Piyasadaki arz talep dengesi bozuldu. Depremden hemen önce 100 TL'ye aldığım malı bugün 150'ye aldım. Bunu müşteriye yansıtmak zorunda kalacağım. Böyle giderse insanların taleplerini karşılamayacağız ve insanlar hazır sigaralara yönelir. Depremden önce en uygun 95 TL idi bugün 140 TL olmuş, hafif tütün depremden önce 110 TL idi şimdi 155 TL olmuş. 40-50 TL arası bir fiyat artışı olmuş. 300 kiloya yakın siparişim var bulamıyorum ve müşteriye de anlatamıyorum. Tedarik sorunu başladı.
"Türkiye'ye sarsan deprem sektörümüzü etkiledi. Günlerdir müşteriler ürün istiyorlar. Ama biz ne satacak mal bulamıyoruz" diyen Akyüz, sözlerine şunları ekledi:
Fiyatlar da şimdiden kilo başına 30-40 TL dolaylarında artmaya başladı. Adıyamanlılar olarak tütünümüzü bu hale sokmamamız lazım. Fiyatları sabitlememiz lazım. Çiftçiler, üreticiler buna dikkat etmeli.Adıyaman tütünü öncesinde de sıkıntılı bir süreç yaşıyordu, bu şekilde de devam ederse yok olacak . Şirketlerin hazır tütünleri var ama bizim derdimiz Adıyaman tütünün bitmemesi.
Piyasanın kontrol edilmesini ve fiyatların bir süre sabit tutulması çağrısında bulunan Akyüz, "Üretici de zor durumda. Mahsulü gitti, iş makinası gitti. Bir daha üretebilecek mi. Onlar sorun yaşayınca aracılar da tütünü doğrayanlar da zarar görüyor. Bu bir döngü" ifadeleriyle sözlerini tamamladı.
© The Independentturkish
