Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkeleriyle ilişkilerini derinleştirmeyi amaçlayan üç günlük Riyad ziyareti, görkemli ağırlanışından imzalanan anlaşmaların kapsamı ve mali hacmine kadar pek çok bakımdan yankı uyandırdı.
Uluslararası basındaki yorumlara göre, Şi ve Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın hidrojen enerjisinden dijital ekonomiye ve turizme kadar çeşitli alanlarda imzaladığı 12 anlaşma ve mutabakat zaptı, esas olarak Çin'in küresel çaptaki Kuşak ve Yol Projesi'yle (BRI) Suudi Arabistan'ın petrole dayalı ekonomiyi çeşitlendirmeyi amaçlayan 2030 Vizyonu'nu uyumlu hale getirmeye yönelik.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Şi'nin ziyaretinin ilk günü olan 7 Kasım'da da hükümetler ve özel sektör arasında havacılıktan yapay zekaya kadar çok sayıda konuda 35 işbirliği anlaşması imzalanmıştı. Ortadoğu ve Asya medyasındaki haberlerde, anlaşmaların hacminin 29 milyar doların üzerinde olduğu vurgulanmıştı.
Çin'in Riyad Büyükelçisi Çen Veyking, Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) denetimindeki İngilizce gazete Global Times'a verdiği röportajda, Arap diplomatların ekimdeki ÇKP 20. Ulusal Kongresi'ne büyük ilgi gösterdiğini hatırlatarak, Çin'in Arap ülkelerinden 2021'de ithal ettiği 265 milyon ton ham petrolün, toplam ithalatının yüzde 51,6'sına karşılık geldiğini vurguladı.
Londra'da yayımlanan Arapça gazete Şarku'l Avsat, iki ülke arasındaki ticaret hacminin 2017-2021 döneminde 320 milyar doları bulduğunu ve Suudi Arabistan'ın 2022'de en çok BRI yatırımı alan ülke olduğunu belirtti.
Diğer yandan, görüşmeler sadece ekonomiyle ilgili değildi. Suudi Arabistan'ın resmi haber ajansı SPA'ya göre, taraflar Ukrayna savaşı, İran, Suriye ve Filistin konularında ortak tutuma sahip olduklarını ilan etti.
İki liderin imza törenini "Kraliyet ve Çin 10 yılın anlaşmasını yaptı" başlığıyla ve tam sayfa haberle duyuran Arab News, Suudi Medya Bakanlığı'nın Uluslararası Medya Direktörü Hüseyin el Şemmari'nin, Şi'nin görevdeyken ikinci Riyad ziyaretiyle ilgili şu sözlerini aktardı:
Çin'in bütün fabrikaları için Suudi Arabistan'da bölgesel bir site açılacak ve bu Suudi Arabistan'ı Çin için endüstri merkezi yapacak. Çin'in İpek Yolu, Suudi Vizyonu'yla sunulacak.
Merkezi ABD'de bulunan Palestine Chronicle'ın editörü Remzi Berud, Çin-Arap Devletleri İşbirliği Forumu'nun 2004'te kurulduğuna dikkat çekerek, ziyaretin ABD'ye gösteri amacıyla yapıldığı öne süren Batı medyasını eleştirdi:
Çin ve Arap ülkeleri topluluğu gibi büyük siyasi varlıkların dış politika gündemlerini şekillendirirken, yani geleceklerini belirlerken, sadece tek bir ABD Başkanı veya yönetiminin tavrına karşı ani siyasi tepkiyle hareket ettiğini öne sürmek haksızca, hatta yanıltıcı olur.
ABD'deki medya kuruluşu Semafor'un editörü ve tanınmış gazeteci Steven Clemons, Çin'in stratejik bir fırsat yakaladığını yazdı:
Suudiler bu hafta ikili zirve ve Arap Birliği ve Körfez İşbirliği Konseyi'yle toplantılar için Çin lideri Şi Cinping'i ağırlıyor. Pekin ve Riyad'ın perspektifine göre bunlar çok büyük toplantılar ve Washington da bunları öyle görmeli. ABD-Suudi ilişkileri şu anda berbat durumda. Suudilerin insan hakları ihlalleri ve Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesi savuşturulamayan temel çatışma konusuyken, Suudi Arabistan'ın liderlik ettiği OPEC'in tam da ABD'deki ara seçimler öncesinde petrol üretimini kızması ABD Başkanı Joe Biden'ı kızdırdı.
Uluslararası ilişkiler uzmanı Timur Fomenko, Rusya devlet televizyonu RT'nin internet sitesinde şu yorumda bulundu:
Dünyanın jeopolitik resmi çok kutupluluğa ve ABD'yle Çin ve diğerleri arasında rekabete doğru değişirken, Arap ülkeleri Çin'i, daha önceki anlaşmalarına kıyasla önemli ekonomik, diplomatik ve stratejik faydalar sağlayabilecek yeni yardımsever güç olarak kucaklıyor.
Independent Türkçe, Şarku'l Avsat, Arab News, Middle East Monitor, Global Times, Semafor, RT
