17 Ekim 1938…
Gazi Mustafa Kemal'in vefatından 3 hafta 3 gün evveli.
Sene başında Yalova'daki gezisi sırasında hastalığına ilk teşhis konulan Atatürk'ün durumu epeyi ağırlaşmış.
Tanzimat Fermanı ile başlayan modernleşme adımlarının ikonik yapısı Dolmabahçe Sarayı'nda, bir ulusa hem cumhuriyeti hem tebaadan bireye uzanışı armağan eden Atatürk için telaşlanma vakti.
Sadece kaygı değil alabildiğine ciddi bir hava da esiyor sarayın 71 numaralı odasında.
Her yer hekimlerle dolu.
Ateş 38,5 derece, nabız 90, gözlerini kapamış düzensiz nefes alıyor Gazi, ilk kez ağır komaya giriyor.
Sağlığıyla ilgili bir sorun olduğu sır değil.
Ama kimse böylesini tahayyül bile etmek istemiyor.
Bir gün sonra gazetelerin manşetleri hala ümitvar ve tedbiri elden bırakmayan cinsten.
Satır aralarına serpiştirilen cümleler ise Türkiye'yi neyin beklediğinin habercisi gibi.
Cumhuriyet gazetesi, 18 Birinci teşrin 1938: "Ulu Önderimizin geçirmekte olduğu rahatsızlığa dair iki rapor neşredildi" diyor manşette.
Haberin içinde "Umumi ahvalde hafif bir salâh görülmekle beraber vaziyet ciddiyetini muhafaza etmektedir" cümlesi dikkat çekiyor.
Atatürk'ün dört gün sürecek ağır komaya girdiğinden ise hiç bahsedilmiyor.
Yüzyıllara sığabilecek işleri on yılda tamamladığı söylenen Gazi'nin 24 gün sonra hayatını yitireceğinden kimsenin haberi yok.
Hükümet, hekimler, yakın dostları olan bitenin farkında ama bu erken vedayı kimse konduramıyor.
Peki Atatürk'e hangi tedaviler uygulandı?
Sağlığından sorumlu olan hekimler kimlerdi?
Atatürk'e atfedilen "Beni Türk hekimlerine emanet ediniz" sözü doğru muydu?
Tedavi sürecinde kimler yer aldı?
Dahası ölen kızına evinde otopsi yapan, meslektaşlarının laboratuvarlarından testis çalan, hastalarının yüzüne tüküren ve Hitler'e bağlılık yemini etmiş Profesör Eppinger'in Dolmabahçe Sarayı'nda ne işi vardı?
Gazi'nin ölümüne giden yolda bir ihmalden bahsedilebilir miydi?
"Atatürk'ün Katilleri ve O Doktor" kitabının ardındaki isim, araştırmacı gazeteci-yazar Yaşar Gürsoy, Independent Türkçe'ye bilinen ve bilinmeyenleri anlattı.
Hasta Yatağında "Aman Dil" Diye Sayıklıyordu
Atatürk nasıl komaya girdi, hangi hayati organı artık alarm vermeye başlamıştı? 16 Ekim 1938-17 Ekim1938 arasında neler yaşandı? Koma hali ne kadar sürdü?
Vefatından 25 gün önce komaya girdi. Bundan tam 84 yıl önce, tam da bugün yani 17 Ekim 1938'de komaya girdi. 1 gün önce yani 16 Ekim 1938 Pazar günü genel sekreteri Hasan Rıza Soyak odasına girdiğinde başında Profesör Neşet Ömer İrdelp ve Profesör Mim Kemal Öke'yi bazı ilaçlar hazırlarken görüyor. Atatürk o sırada yatağında şiddetli şekilde öksürüyor. Arada bir ağzından az miktarda sarı bir sıvı çıkarıyor. Doktorlar iğne yapıyor, küçük buz parçaları yutturuyorlar. Öğürmesi kısa bir süre sonra kesiliyor. Hasan Rıza Bey, yani genel sekreteri baş ucuna yaklaşıp "Buz iyi geldi mi efendim?" diye soruyor. Çok güçlükle "Evet" diye cevap veriyor.
Sık sık başını iki tarafa çeviriyor. Arada bir "Aman dil aman dil" cümlesini kuruyor. Hasan Rıza Bey ve orada bulunan doktorlar o sözlerle neyi kastettiğini merak ediyorlar. "Dilinden bir sıkıntı mı çekiyor?" diye düşünüyorlar. Ya da önceki günlerdeki Türkçe dil meselesinden mi bahsediyor? Anlam veremiyorlar buna. Bu yıllardan beri tartışılan bir konudur.
Bilinçaltında hala o Türkçe dil meselesinin kaldığı yönünde bir yorum yapılıyor sanıyorum?
Evet, çok özen gösteriyor Türkçe dilinin kabullenilmesi için. Bir hafta önce Dil Bayramı kutlanmış. Yani Atatürk'ün son yıllarını vakfettiği bu konuya yine yakın ilgi gösterdiği için "dil" kelimesini ondan söylemiş olabileceği düşünülüyor.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla ilki 1932'de düzenlenen "Birinci Türk Dil Kurultayı"nın açılış günü olan 26 Eylül, her yıl "Dil Bayramı" olarak kutlanıyor / Fotoğraf: Anadolu Ajansı
Durumu ağırlaşıyor. Durumu ağırlaşınca hemen yetkililer alarma geçiyor. Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras bir konsültasyon yapılmasını öneriyor. Diğer hekimler de acil Dolmabahçe'ye çağrılıyor. Sabah uyandığında yani 17 Ekim sabahı tuvalete götürülüyor fakat maalesef oturaktan sırt üstü yere düşüyor. Gözleri kapanıyor. O sırada tekrar yatağına alıyorlar. Acı çekiyor doğal olarak. Adeta yıllarca cephelerde savaştığı gibi direniyor. Durumu çok ciddi. Nabız çok yüksek, idrar alınamıyor. Karındaki asit hızla çoğalınca bu sefer karın damarları genişlemeye başlıyor. Göz bebeği refleksleri iyice gidiyor. Ağır komaya giriyor. Bu sırada Profesör Akil Muhtar Özden var, hekimlerinden biri.
Glikozlu serum vermek istiyor. Akil Muhtar Özden öneriyor bunu. Gece yarısına doğru koma hali sürüyor. O sırada Profesör Mim Kemal Öke, 250 santimetreküp serumu damarından enjekte ediyor ve derin bir komaya Atatürk bu şekilde giriyor. Koma hali dört gün sürüyor. Yani 20 Ekim'e kadar koma devam ediyor. Bu komanın öncesinde 31 Temmuz 1938 günü Atatürk'e benim kitabımda söz ettiğim Hitler'in özel doktoru gelip saligranlı, cıva içerikli ilacı veriyor.
"Atatürk'e cıva içerikli ilaç enjekte edildi"
Yani Atatürk'ün bedenine cıva enjekte ediliyor, doğru mu anladık?
Evet. Cıva içerikli saligran adındaki bir ilaç enjekte ediliyor. 31 Temmuz 1938'de yapılıyor. Doktor gelip üç kez yapıyor. Komaya girdiği tarih ise 17 Ekim.
Peki hangi sebeple bu ilaç enjekte ediliyor Atatürk'e? Çünkü anladığım kadarıyla "Atatürk'ün Katilleri ve O Doktor" kitabınızda da Dolmabahçe Sarayı'nda çok sayıda doktor olduğundan hem Türk hem yabancı hekimler olduğundan söz ediliyor. Gidip gelen doktorlar var ona daha sonrasında geleceğiz. Fransız hekim Fissenberg gibi doktorlar var. Atatürk'le biraz da baş edemeyen doktorlar... Bahsetmiş olduğunuz doktor ise Eppinger anladığım kadarıyla. Cıva içerikli ilacı enjekte eden kişiye diğer hekimler bir şey söylemiyorlar mı? Yani bu müdahale karşısında sessiz mi kalınıyor? Belirleyici olan kişi Hitler'in doktoru mu?
Orada çok enteresan bir şey yaşanıyor. Ben bütün Atatürk'ün son nöbet defterlerini incelediğimde 31 Temmuz günü Profesör Hans Eppinger geliyor ve hiç kimseye sormadan ya da hiç kimse müdahale etmeden rahatlıkla Dolmabahçe Sarayı 71 numaralı Atatürk'ün vefat ettiği odaya elini kolunu sallayarak giriyor. O sırada kimse müdahale etmiyor kendisine.
Yani böyle bir kayıt yok. Biliyorsunuz Atatürk ölmeden önce nöbet defterinde kimlerin girdiği, kaçar dakika görüştüğü hepsi yazılıdır. Bu kayıt altındadır ama Profesör Doktor Hans Eppinger'in adına kesinlikle rastlanmıyor. Atatürk'e gelip kendisini tanıştırıyor ve akabinde de Atatürk aslında kendisinden hoşlanmıyor ilk intibası o yönde. Daha sonra arkadaşlarına "Çok kaba bir adam bu, nereden buldunuz bunu?" diye soruyor.
Peki bir soru daha. O da Atatürk'ün komaya girdiği sırada hekimlerin komaya girip girmediğini kamuoyuna bildirip bildirilmesiyle ilgili bir tartışmaya dair... Anlaşılan bir görüş ayrılığı var. Doktorların bir kısmı rapor hazırlanması gerektiğinden yana. Çünkü durumun vahametinin artık çok üst seviyeye geldiğinden bahsediliyor. Bir kısmı ise bu işin hükümete bırakılması gerektiğinden söz ediyor. Tam olarak ne oluyor?
Bu olay 20 Ekim günü yaşanıyor. Atatürk derin komadan çıkmadan önce bütün hekimler görüşmek için toplanıyorlar. Görüşmenin içeriği koma durumunun kamuoyuna bildirilip bildirilmemesi... Vefat durumunda ne yapacaklarını düşünmeye başlıyorlar. İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, bir gün önce Ankara'dan İstanbul'a gelmiş. Atatürk öldükten sonra ne yapılabileceğini yani güvenlik önlemlerini nasıl alınabileceğini tartışmaya açmış ve hatta bunu bir program dahilinde yansıtmış orada bulunan hekimlere.
Hekimlerin bazıları bunun yersiz olduğunu söylüyorlar. Çünkü vefatına Atatürk'ün biraz daha zaman var. Ama enteresan işte. Yani orada bir kargaşa yaşanıyor. Aslında görüş ayrılıkları var. Mesela Hitler'in özel doktoru Profesör Eppinger, Dr. Bergman… Türk hekimler… Ömer Neşet İrdelp, Mim Kemal Öke ilgileniyor...
Atatürk siroz muydu, sıtma mıydı?
Kaç doktor Atatürk'ün rahatsızlığının ciddi boyuta varıldığı anlaşıldıktan sonra Dolmabahçe'de? O sırada elbette bir sürü hekim gidiyor geliyor ama genel itibarıyla kaç doktor ilgileniyor?
Atatürk'ün rahatsızlığıyla özellikle çok ilgilenen iki-üç doktor var. Ömer Neşet İrdelp var.
Mim Kemal Öke?
Ondan ziyade İrdelp. Hani "Atatürk'ü masonlar öldürdü" diye bir iddia vardır ya... Ömer Neşet İrdelp, Reşat Belger, Mim Kemal Öke… Bu isimlerin tümü mason. Mason olmaları Atatürk'ü öldürdükleri anlamına kesinlikle gelmemeli. Ama ben bu kitapta kronolojik bir sıralama izlediğim için ve doktorların her birinin geçmişte neler yaşadığını da ortaya serdiğim için okuyucular karar verecekler buna. Ama en önemli doktorlarından biri Atatürk'ün de ve Zübeyde Hanım'ın da doktoru Ömer Neşet İrdelp. Yani aslında bunun üzerinde bazı şeyler dönüyor. Mesela Abravaya Marmaralı var, Akil Muhtar Özlem var... Mehmet Kamil Berk var hekimlerden... Berk, aynı zamanda bir eczacı. Bazı ilaçları hazırlayıp kendisi Atatürk'e veriyor diğer hekimlerin bilgisi dahilinde. Yani bazı doktorlar Atatürk'ün malarya olduğunu düşünüyorlar. Daha önceki yıllarda kaptığı sıtma olduğunu düşünüyorlar. Kimisi siroz diyor. Kimisi atrofik siroz diyor. Yani kısacası Atatürk'ün ne rahatsızlığı olduğuna kesin karar veremiyorlar. Kesin kararı her nasıl oluyorsa Hitler'in doktoru Profesör Eppinger veriyor. Ve diğer hekimler onun dediğini kabul ediyorlar. Saligran denilen cıva içerikli söz konusu ilacın da ondan sonra yapılmasına karar veriyorlar.
"Atatürk'ün ilaçlarının yan etkilerinin bilinmemesi saçma"
İlaçlar demişken kitapta değinmiş olduğunuz iki kısım var. Biri amonyum bromürlü lavman diğeri purinol… Hekimlerin koma hali sürerken ya da koma öncesinde bunlara başvurduğunu söylüyorsunuz. Bu yöntemin zararlarına vurgu yapıyorsunuz. Mesela purinolun o dönem itibarıyla kullanılmasındaki sakınca nedir? Bir denetimsizlik mi söz konusu Atatürk'ün tedavi süreci boyunca?
Mehmet Kamil Berk, Atatürk'ün vefatından sonra çenesini bağlayan kişi. Bazı fotoğraflarda bunu görmek mümkün. Mehmet Kamil Berk ilginç bir kişilik. O yıllarda hekimler ve eczacılar ilaç üretiminin artırılması için iş birliği yapıyorlar. 1928 yılında ilaç ruhsatı alıyor ve yine o doktorla yani İrdelp ile bu ilacın formülünü hazırlıyorlar ve satışa sunuyorlar purinol ilacının. 2008 yılında purinolü üreten firma bir İtalyan ilaç firmasına 48 milyon avroya satıldı. Bu purinolü araştırdığımız zaman yan etkilerinin çok fazla olduğu ortaya çıkıyor. Mesela karaciğer fonksiyonu olan hastalarda kullanıldığında etken maddelerin hidrolizi ile açığa çıkan amonyak yüzünden, -yani idrar yüzünden diyelim- karaciğer yetmezliği olan hastalara ciddi şekilde zarar veriyor. Fazlası kullanılmışsa mide bulantıları yapıyor, idrarda kan birikmesi yapıyor.
Atatürk Trakya Manevraları'nda, 1937 / Fotoğraf: Wikimedia
Yani Atatürk'ün ölümünün ardından bu ilaçtan çok söz ediliyor. Diğer bir konu dediğin gibi amonyum bromür. Amonyum maddesi. Adını Amon kralından alıyor. Milattan önce 800'lü yıllardan. O zamandan beri biliniyor. Bromür dediğiniz madde ise 1864'lü yıllardan beri biliniyor. Yani bu ikisinin bileşiklerinin, yan etkilerinin bilinmemesi bana çok saçma geliyor. Yararları varsa mutlaka zararları olduğu da bilinen bir gerçek. Amonyum bromürün önemi şu. Atatürk'e on bir kez amonyum bromür ile lavman yapıyorlar. Beş kez ağızdan altı kez de sifon diye tabir edilen şekilde... Amonyum bromürün de çok zararları var. Mesela bu madde karaciğer fonksiyonlarını bozuyor, nöropsikiyatrik anomalilere neden oluyor. Bunu şu anda bile kitaplarda rahatlıkla okuyabiliyoruz. Yine bir ilginç anekdot mesela… Bu amonyum bromürün üzerinde niye durdum? Notlara bakacak olursam Atatürk'ün son nöbet defterinde bilinen bir defter bu… Celal Bayar'ın hazırlattığı bir defter… 20-22-23-24-25-26-27-29 ve 31 Ekim ile 4 Kasım tarihlerinde yapılan lavmanlar not alınıyor. Ama hiçbirinde "amonyum bromür" ibaresi kullanılmıyor. Sadece "ağızdan" ve "sifondan" diye tabir ediliyor. Yani bromürleri incelediğimde farmakologlara, eczacılara sorduğumuzda "Merkezi sinir sistemine gerçekten çok büyük etki altına alıyor" yanıtını alıyoruz. Az miktarda bromür sersemlik yaratıyor, dikkatsizlikler göze çarpıyor. Aynı Atatürk'ün komaya girdikten ve komadan çıktıktan sonraki hallerini hatırlatıyor.
Kocakarı ilaçları mı kullanıldı?
Tedavi için birçok yöntemden söz ediliyor. O dönemin modern tıbbından öyle ya da böyle doğru ya da yanlış bir şekilde faydalanılıyor. Ama kitapta dikkat çekici başka bir unsur daha karşımıza çıkıyor. Tamam, yurtdışından gizlice getirilen ilaçlar var. Tamam, farklı hekimlerin farklı yöntemleri var. Ama sanıyorum bir de Mustafa Kemal'in sağlığına olumlu etki etmesi için medet umulan "kocakarı ilaçları" diye tabir edilen alternatif yöntemler var. Bu fikir kimin aklına geliyor? Ne tarz yöntemler uygulanıyor? Son çare olarak mı uygulanıyor yoksa Atatürk'ün tedavisinin başlarında mı deneniyor?
Yaptığım araştırmaya göre bu konu aslında devlet erkânı tarafından önerilmiyor. Yalnız Atatürk'ün çok samimi arkadaşları var.
Biliyorsunuz Kılıç Ali diye, Salih Bozok diye… Onlarla çocukluğundan beri özellikle Salih Bozok'la tanıştığı için onun annesinden bazı ilaçlar alıyor. Hani hepimizin yaptığı gibi…
Kişisel güven duygusundan hareketle?
Evet. Atatürk komadayken veya komadan çıktıktan sonra Avusturya'da bulunan bir Türk kadını da Dolmabahçe Sarayı'na bir mektup gönderiyor. "İyi niyetli bir mektuptur" notuyla. "Eğer benim tarifimi uygularsanız, Atatürk iyi olacaktır" diyor. Elbette merak ediyorlar. Önce kāle almıyorlar. Sonra kadın ısrarcı oluyor, İstanbul'a kadar geliyor. Çamlıca'da evi var, oraya adam gönderiyorlar. Yani kabul ediyorlar "kocakarı" tedavi yöntemini. "Mezbahadan bir hayvanın karın içi zarını alacaksınız. Bunu bir suda ısıtacaksınız. Ardından sıcak zarı hastanın karnına bastırıp hastayı tamamen saracaksınız. Bu şekilde idrar dışarı çıkacak, hasta rahatlayacak" diyor. Bu sefer kāle alıyorlar. Özellikle Atatürk'ün özel doktoru Ömer Reşit İrdelp dikkate alıyor. O zamanki Cerrahpaşa Hastanesi başhekimi Osman Barlas'a bu yöntemi gönderiyor. O da kimi sirozlu hastalarda bunu deniyor. Fakat tedaviye yanıt almadığını belirterek tekrar kadına olumsuz yanıt veriyorlar. Başka bir olay daha var aslında. Bu da yine o dönemlerde Büyük Britanya Krallığı'ndan bir muhafazakâr milletvekili var. Bunun eşi Grace Queen diye bir kadın. Atatürk'e bir mektup gönderiyor. Bu mektup 18 Temmuz'da yola çıkıyor, saraya ulaşıyor. Mektupta dikkat çeken şey bir doktorun adından söz edilmesi. "Türk liderinin tedavisinde benim söyleyeceğim doktoru çağırırsanız iyi olacaktır" diyor. Yalnız orada enteresan bir şey var. Bu doktorun adı Victor Elwood. Homeopatik ilaç uzmanı kendisi. Yani canlı hayvanlarda ya da insanlarda birtakım deneyler yaparak onlardan aldığı dokularla hastalığa karşı hastalık üreterek tedavi yapan bir doktor. Ama dediğim gibi enteresan olan şu, o milletvekilinin eşi olan kadın mektubun altına bir not düşüyor. "Atatürk bu tedaviyi gördükten sonra Türkiye İngiltere ile birlikte büyük işler yapacaktır" diyor.
Nazi Yanlısı Doktor Nasıl Dolmabahçe'ye Girdi?
Atatürk'ün tedavisinde görev alan Fransız hekim Profesör Fissenberg ile ilgili bir soru soracaktım ama "deney" deyince aklıma malum doktor Profesör Eppinger geldi. Eppinger Romanya Kraliçesi Marie'nin, Bulgar Kral Boris'in, Yunan Başbakan Metaksas'ın tedavilerinde hazır bulunan bir isim. Yahudi bir doktor, Hitler'in özel olarak seçtiği bir doktor olduğu belirtiliyor. Hatta daha sonra II. Dünya Savaşı sırasında adı toplama kamplarında deneylere karışan, çingeneler, Roman azınlıklar üzerinde deneyler yapan, canlı hayvanlar üzerinde deneyler yapan bir kimse... Bu isim nasıl oluyor da Dolmabahçe Sarayı'na giriyor? Az önce biraz bahsettiniz ama biraz daha açabilmek namına soruyorum. Atatürk'ün tedavisinde nasıl bir rol üstleniyor? Atatürk'ün bedenine enjekte edilen cıvalı ilaç meselesinden biraz daha bahsedelim.
Profesör Hans Eppinger bir karaciğer uzmanı. Yani her dönem dünya çapında alanında uzmanlaşmış bir kişi vardır. Yalnız bu kişinin özelliği mesela Romanya Kraliçesi 18 Temmuz 1938'de ölüyor. Sirozdan ölüyor ama içki kullanmıyor, alkol kullanmıyor. Muayenesini ve tedavisini bizzat Eppinger yapıyor. Ölümünden sonra törene katılıyor. 13 gün sonra Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'ndaki odasına giriyor.
Kim çağırıyor?
Dönemin başvekili Celal Bayar, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve sağlık müsteşarı Asım Arar getirtiyor ama Dolmabahçe'deki odaya girişi ile ilgili hiçbir kayıta rastlanmıyor. Normal şartlarda bilindiği gibi doktorlar hastaların üzerinde konsültasyon yapmadan, yani görüş alışverişi yapmadan kesinlikle hastaya müdahale edemez. Yani bu tıbbi bir gerçektir ama o her nedense giriyor. Acaba ilk buluşmasında mı acaba cıva içerikli saligran ilacını yaptı? O da bilinmiyor. Ama üç kez yapıldığını, diğer Türk hekimlerin yanında yapıldığı biliniyor. 18 Temmuz'da İngiliz kökenli bir babanın kızı olan Romanya konsort Kraliçesi Marie ölüyor. Kendisi Bahai tarikatına mensup birisi, dünya çapında tanınan birisi. Öldükten sonra şüphe duyuyorlar ama kimse bir şey diyemiyor. Ardından on üç gün sonra Atatürk'e geliyor Eppinger.
Hemen şuraya bir anekdot da ekleyeyim. Atatürk öldükten sonra bu kez Metaksas 1941 yılında tedavi görüyor. Tedavisini yine Profesör Hans Eppinger yapıyor. Ondan yine bir sene sonra bu sefer Bulgaristan Kralı Boris yine aynı hastalıktan hayatını kaybediyor. Yine başında Profesör Hans Eppinger var. II. Dünya Savaşı çıktıktan sonra toplama kamplarında 90 çingeneye bu kişi damarlarından tuzlu su enjekte ederek insanların ölümüne sebebiyet veriyor. Neden bunu testi yapıyor? Çünkü Hitler diyor ki kendisine "Çok küresel bir savaş olacak. Bizim askerlerimiz deniz suyunda kaldıkları süre zarfında deniz suyunu içerek hayatta kalabilirler mi?" Bunun deneyini yaptırıyorlar. Ve 90 çingene ölüyor. Ayrıca Nürnberg Mahkemesinde bu çingenelerden kurtulanlar da durumu anlatıyor. Profesör Eppinger'in kendilerine bu eziyeti çektirdiğinden bahsediyorlar.
"Beni Türk hekimlerine emanet ediniz" sözü gerçek mi?
Atatürk'ün rahatsızlığı süresince kendisiyle ilgilenen birçok hekim oldu. Onlardan biri de Fransız hekim Profesör Fissenger. Kitabınızdan aktarıyorum: "Prof. Fissenger, Atatürk'ü son kez muayene ettikten sonra Fransa'ya dönmek istediğini bildirdi. Başbakan Celal Bayar ve diğer hükümet erkanı, bir hafta-on gün daha kalmasını rica edince Fransız profesör ilginç bir yanıt verdi: Bırakın döneyim. Bir gün daha kalacak olursam, ben onun dediklerini yapmaya başlayacağım. Öylesine tesiri altındayım" Buradan Gazi Mustafa Kemal'in hekimlerin önerilerine kulak asmadığı sonucunu mu çıkarmalıyız?
Bu konuyla ilgili bunu söylemek mümkün değil bence. Ama Atatürk çok zeki bir lider. Bilindiği gibi yurt dışına çıkmıyor. Yani cumhurbaşkanı olduktan sonra uzun yıllar İstanbul'a bile gelmiyor. Atatürk'ün yabancı doktor istememesinin nedeni aslında o dönemde Hatay sorununun olması. Yakınlarına "Böyle bir durumda bir ajan gelip benim hayatımı tehdit edebilir, hayatıma kast edebilir" diyor. O nedenle yabancı doktor istemiyor. Hani diyorlar ya, "Beni Türk hekimlerine emanet ediniz" diye. Böyle bir klişe cümle. Yok böyle bir şey aslında. Yaptığım araştırmalarda bunlara rastlanmıyor. Ancak bazı durumlarda Atatürk, mealen söylüyorum "Yabancı doktorlara vermeyin, durum çok ciddi. Hatay sorununu çözmeden benim başıma bir şey getirmesinler" deyip "Tetkikleri bizim Türk hekim arkadaşlara gösterelim" diyor. Atatürk ayrıca Fransız hekim Fissenger'ı da seviyor.
Profesör Hans Eppinger'i ise sevmediğini bizzat söylüyor. Hatta Eppinger ile ilgili "Beni tavşana benzetti" diyor. Atatürk Türk hekimleriyle ilgili de enteresan bir mektup yazıyor. Yazdığı kişi manevi kızı Afet İnan. O sırada Cenevre'de bulunuyor İnan. Aynen şunu söylüyor: "Vasiyetim şudur Afet. Bence doktorların yanlış görüş ve hükümleri sebebiyle hastalık durmamış, ilerlemiştir. Vakitsiz ayağa kalkmak, yürümek hususiyle bundan sonra yapılan bazı tetkiklere ne cevap vereceğimi bilemiyorum." Bunu yazdığı tarih 14 Haziran 1938. Yani ölmeden öncesinde…
© The Independentturkish
