Hürmüz Boğazı’nda Stena Impero adlı tankere el konması bölgede İngiltere, ABD ve İran arasında yükselen tansiyona eklenen son halka oldu.
Donald Trump’ın ABD’nin yanı sıra dünyanın beş büyük gücünün katılımıyla imzalanan uzun süreli nükleer anlaşmadan ülkesini tek taraflı çekmesinin ardından Washington’la yaşanan gerilim daha da kötüleşti.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
İran herhangi bir değişiklik konusunda müzakerede bulunmayı reddetti ve Avrupa’nın ABD yaptırımlarının etkilerini sınırlamaya yardım etmemesi halinde anlaşmanın şartlarını daha fazla ihlal etmekle tehdit etti. Tahran ayrıca reaktör yakıtı sağlamada kullanılan ancak nükleer bomba yapma potansiyelini de taşıyan zenginleştirilmiş uranyum üretimindeki kısıtlamaları aştı.
İngiltere’yle İran arasındaki gerilim, geçen haftalarda İngiliz Kraliyet Deniz Piyadeleri’nin Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarını ihlal ettiği şüphesiyle bir İran tankerine el koymasıyla alevlendi. İngiltere, Suriye’ye petrol taşıdığından kuşku duyduğu Grace 1 adlı gemiyi Cebelitarık yakınlarında alıkoydu.
İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, Tahran’ın petrolün Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad rejimine verilmeyeceğini garanti etmesi halinde bırakılacağını söyledi.
Üç ülkenin karıştığı son hadiselerde şunlar yaşandı:
13 Haziran: ABD’ye ait iki petrol tankeri Hürmüz Boğazı yakınlarında saldırıya uğradı, içlerinden biri alev aldı ve denizde sürüklendi. Gemilerdeki 44 denizci tahliye edildi. Tankerlere eşlik etmek üzere ABD donanması devreye girerken Trump olaydan İran’ı sorumlu tuttu.
Tankerlere yönelik saldırılarda müdahil olmadığını savunan İran ise ABD’yi “İranfobik” bir kampanya yürütmekle suçladı.
20 Haziran: Tahran, ABD ordusuna ait 100 milyon dolar (yaklaşık 564 milyon TL) değerindeki bir insansız hava aracını düşürdü. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, aracın hava sahalarını ihlal ettiğini ileri sürdü.
Bu olay iki ülke arasında artan gerilimde yeni bir doruk noktası haline geldi. İran donanma komutanı, hava sahalarına girmeleri halinde ABD’ye ait daha fazla insansız hava aracını düşürmede tereddüt etmeyecekleri uyarısında bulundu.
Ardından Trump, misilleme için İran’a yönelik askeri hava saldırılarını, kendisine böyle bir operasyonda 150 kişinin ölebileceğinin söylenmesi üzerine son anda iptal etti.
Trump daha sonra İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’i ve çevresini hedef alan mali yaptırımları içeren bir başkanlık kararnamesini imzaladı.
4 Temmuz: İngiliz Kraliyet Deniz Piyadeleri’ne bağlı 42. Komando Birliği, Suriye’de Beşar Esad rejimine petrol taşıdığı şüphesiyle bir dev tankere Cebelitarık açıklarında el koydu. Gemiye Wildcat tipi helikopterden halatlarla baskın yapılan operasyonda ayrıca şişme rijit botlar da kullanıldı.
Birlik, AB yaptırımlarını ihlal ederek Banyas rafinerisine gittiğine inanılan İranlı Grace 1 tankerine el koyarken Cebelitarık yetkilileriyle birlikte çalıştı. Bunun üzerine İran Devrim Muhafızları misilleme için bir İngiliz petrol tankerine el koyacakları uyarısını yaptı.
10 Temmuz: İngiliz Kraliyet Donanması’na bağlı HMS Montrose fırkateyni, British Heritage adlı ticari gemiyi durdurmaya çalışan İran’a ait üç gemiyi uzaklaştırdı.
İran gemilerinin söz konusu tankere Basra Körfezi çıkışı Hürmüz Boğazı’ndan geçerken yaklaştığı belirtildi. HMS Montrose yakınlardaydı ve araya girmek için ilerlemişti.
Bu olay sırasında uyarılar yapıldı ancak hiç ateş açılmadı. Daha sonra İranlı gemiler vazgeçip bölgeyi terk etti.
11 Temmuz: Cebelitarık polisi İranlı dev tanker Grace 1’in kaptanını ve ikinci kaptanını AB’nin Suriye’ye yönelik yaptırımlarının ihlal edildiği şüphesiyle tutukladıklarını açıkladı.
Bundan iki gün sonra polis birimleri, kaptan, ikinci kaptan ve onların ardından gelen üst düzey iki yetkilinin herhangi bir suçlama olmadan şartlı olarak kefaletle serbest bırakıldığını bildirdi.
13 Temmuz: İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif’le bir telefon görüşmesi yapan İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, Tahran’dan tankerin Suriye’de Esad rejimine karşı AB yaptırımlarını ihlal etmeyeceğine garanti gelmesi karşılığında Grace 1’in bırakılmasını kolaylaştırmayı teklif etti.
15 Temmuz: İran nükleer anlaşmasına dair Brüksel’de düzenlenen AB dışişleri bakanları toplantısına katılan Hunt, Tahran’ın nükleer silah edinmesini durdurmayı amaçlayan uluslararası anlaşmayı çözülmeden kurtaracak “küçük bir umut penceresinin açık olduğunu” söyledi.
Gerek Hunt gerekse onun Muhafazakar Parti liderliği yarışında rakibi Boris Johnson, Trump’ın Körfez’de askeri eyleme başvurma seçeneğine destek vermedi.
16 Temmuz: Grace 1 gemisine el konmasını “korsanlık” diye niteleyerek bu işin intikamının alınacağına dair ant içen Ali Hamaney, “Allah’ın izniyle İslam Cumhuriyeti ve onun kendini adamış birlikleri bu şeytanlığı yanıtsız bırakmayacaktır” dedi.
17 Temmuz: Amerikalı yetkililer, Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) Panama bandıralı bir petrol tankerine İran’ın Hürmüz Boğazı’ndan geçerken el koyduğundan kuşku duyduklarını söyledi. Bahsi geçen tankerin takip cihazı İran sularına girmeden üç gün önce devre dışı bırakılmıştı.
İran daha sonra Devrim Muhafızları’nın ülkeye kaçak yakıt sokulmasından dolayı yabancı bir petrol tankerini ve 12 mürettebatını alıkoyduğunu belirtti.
18 Temmuz: Trump, USS Boxer adlı taarruz gemisinin kendisine 1000 yard (yaklaşık 914 metre) yaklaşan ve çekilme uyarılarını dikkate almayan İran insansız hava aracını vurarak düşürdüğünü söyledi.
İran ordu yetkilileriyse insansız hava araçlarından birini Hürmüz Boğazı’nda kaybettikleri iddiasını yalanladı.
19 Temmuz: İki petrol tankerinin Basra Körfezi’nde İranlı yetkililer tarafından ele geçirildiği kaydedildi.
İran’ın yarı resmi haber ajansı Fars’a göre İran Devrim Muhafızları, İngiltere kayıtlı Stena Impero gemisine “uluslararası denizcilik kurallarını ihlal ettiği” gerekçesiyle Hürmüz Boğazı’nda el koydu.
Liberya bandıralı, Glasgow merkezli Norbulk firmasının mülkiyet ve işletme hakkına sahip olduğu Mesdar adlı ikinci petrol tankeriyse görünüşe bakılırsa İran sahillerine doğru yönünü değiştirdi.
Geminin işletmecisi, silahlı muhafızların tankere indiğini ancak “sağ salim” bırakılan mürettebatın yoluna devam etmesine izin verildiğini söyledi.
Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, hükümetin acil durumlarda bir araya geldiği COBRA komitesi toplantısı öncesi yaptığı açıklamada geminin ele geçirilmesinin “kabul edilemez” olduğunu vurguladı.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/news
Independent Türkçe için çeviren: Elvide Demirkol
© The Independent
