Taliban'ın geçen yıl ağustos ortalarında Afganistan yönetimini ele geçirmesiyle, yüzlerce medya kuruluşu kapandı ve binlerce basın mensubu işsiz kaldı.

Sınır Tanımayan Gazeteciler'in (RSF) 20 Aralık 2021 tarihli araştırmasına göre, Taliban hakimiyetinden bu yana 231 basın kuruluşu kapandı ve 6 bin 400 medya mensubu işini kaybetti.

Kadın gazetecilerin yüzde 80'i işsiz kaldı

Taliban'ın kadınlara yönelik uyguladığı kısıtlamalar ve ekonomik kriz sonucunda her 5 kadın gazeteciden 4'ü görevini terk etmek zorunda kaldı. 

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), 2 bin kadın gazetecinin işsiz kaldığını söylese de bu rakamın daha fazla olduğu ifade ediliyor. Halihazırda Afganistan'ın 34 vilayetinden 15'inde hiçbir kadın gazeteci bulunmuyor.

Taliban'ın Afganistan hakimiyetini ele geçirmesiyle basın özgürlüğü ciddi hasar gördü. 

Ülke genelindeki basın kuruluşlarının sayısı daha önce 543 iken, Taliban'ın ülke hakimiyetini ele geçirmesiyle bu sayı 312'ye düştü. Bu rakamlar, son 3 ayda basın kuruluşlarının yüzde 43'ünün kapandığını gösteriyor.

Taliban'dan önce 543 olan basın kuruluşu sayısı 312'ye düştü / Fotoğraf: AA

"Kadın gazeteciler, karanlık bir gelecekle karşı karşıya"

Süheyla Yusufi, 5 yıldan bu yana bir yerel medyada muhabir olarak çalışan kadınlardan biri. 

Yusufi, iş hayatı boyunca hiç bu kadar sıkıntı çekmediğini iddia etti. 

Bir yere haber yapmaya gittiklerinde, devlet yetkililerinin ve Taliban'ın görüşlerini almak zorunda kaldıklarını ifade eden Yusufi, "Onlar karşı tarafın bayan bir gazeteci olduğunu anlayınca, asla cevap vermez ve konuşmak istemezler. Telefonu hemen kapatıverirler" dedi

"Bazı Taliban yetkilileriyle röportaj yapmaya gittiğimizde, yüzümüze bakmıyorlar aşağıya bakıyorlar" diyen Yusufi, "Halbuki özel bir röportaj yaparken, sorulara doğru cevap alabilmek için göz göze gelmek ve birbirimize bakmak icap eder. Ama Taliban tarafımıza bakmak bir yana sorulara bile düzgün cevap vermiyor, bir kadın olarak bizimle yüz yüze gelmek istemiyorlar. Halbuki erkek gazetecilerle çok rahat konuşurlar" şeklinde konuştu. 

"Gazeteciler keyfi tutuklanıyor ve işkence görüyor"

Kadın gazetecileri karanlık bir gelecek beklediğini savunan Süheyla, şöyle devam etti: 

Eğer durum böyle devam ederse, biz kadın gazetecileri kötü bir gelecek bekliyor. Bana göre eskiden özgürce doğru haberler yaptığımız gibi, şimdi özgürce çalışamıyoruz ve türlü engellerle karşı karşıya kalıyoruz. Taliban'ın basın özgürlüğünü kısıtlayan talimatları, bizi eskisi gibi rahatça haber yapmamızı engelliyor. Artık hiçbir şey eskisi gibi rahat değil. Taliban'ın Afganistan'ı işgal etmesiyle, basın özgürlüğü kanunu askıya alındı. Gazeteciler keyfi olarak tutuklanıyor ve işkence görüyorlar. Artık onları koruyabilecek hiçbir kanun yok.

Taliban yönetimi basına nefes aldırmamakla eleştiriliyor / Fotoğraf: AA 

Şibirgan'da 12 medya kuruluşu kapatıldı, gazetecilerin işine son verildi

Taliban'ın çıkardığı 11 maddelik "gazetecilik kuralı" başlıklı kararname, özellikle kadın gazetecilerin faaliyet alanını daralttığı belirtiliyor. 

Bu kısıtlamalar neticesinde bölgesel medya kuruluşları, Taliban korkusundan kadın muhabir çalıştıramıyor. Geçen günler, bazı vilayetlerde kadın muhabirler Taliban'ın basın konferanslarında alınmadı. 

Kadınların basın açıklamalarına izin verilmemesi de tepkilere sebep oluyor.  Örneğin Afganistan'ın kuzey vilayetlerinden Şibirgan'da Taliban öncesinde 12 medya kuruluşu ile 112 kadın basın mensubu çalışıyordu. 

Afganistan'ın Taliban eline geçmesiyle 12 medya kuruluşu kapandı ve kadın gazetecilerin hepsinin görevlerine son verildi.

Afganistanlı kadın gazeteciler işlerini yapmak istiyor / Fotoğraf: Sohrab Omar

"Taliban uzak yerlere gitmemize izin vermiyor" 

İki yıldan bu yana muhabir olarak çalışan Parwin Ooya da mağdurlardan biri.

Parwin Ooya'ya göre Afganistan'da gazeteci olarak çalışmak çok zor. Çünkü kadın gazeteciler olarak türlü sıkıntılarla karşı karşıya kalıyorlar. 

"Kadın gazeteciler basın özgürlüğü haklarına sahip değil" diyen Parwin Ooya, şunları kaydetti: 

"Muhabir olarak çalışmama ilk önce ailem karşı çıktı. Ailemi ikna edince, dışarıdaki sıkıntılar baş göstermeye başladı. Taliban daha uzak yerlere gitmemize izin vermiyor. Kadın olduğumuz için Taliban yetkilileri ile röportaj yapamıyoruz. Bunları görünce, karanlık bir gelecekle karşı karşıya olduğumuzu düşünüyorum ve bir gün çalışma hakkının bizden alınacağını ve evde hapsedileceğimden korkuyorum. Belki gelecek aylar, çok sevdiğim gazetecilik mesleğini yapmamıza müsaade etmeyecekler. Bu durum endişe verici."