Araştırmacılar NFT ticaretinin, reel ekonomi kadar eşitsiz olduğunu ortaya koydu.

Açılımıyla "non-fungible token", Türkçede genellikle "değişimi mümkün olmayan para ya da çip" diye niteleniyor.

NFT'nin özgün ve biricik olması, taklit edilmesi ve kopyalanmasının önüne geçiyor. Bu nedenle dijital varlıkların ve sanat eserlerinin satışında sıklıkla kullanılıyor.

Twitter'daki bir paylaşım, bir sanat eseri ya da bir dijital oyundaki araç gereçler gibi çok farklı türden varlıkların NFT'si üretilip satışa sunulabiliyor.

Bazı kripto para destekçileri, NFT'nin sanat dünyasını ve dijital evreni demokratikleştirdiğini düşünüyor. Ancak 22 Ekim'de saygın bilim yayını Nature'da yayımlanan bir çalışma, durumun böyle olmadığını ortaya koydu.

Araştırma ekibi, Haziran 2017 ile Nisan 2021 arasında 4,7 milyon NFT'yi analiz etti. Bu NFT'lerle 160 farklı kripto para birimiyle 6,1 milyon işlem yapıldı. Kripto para birimleri arasında Ethereum ve VAX başı çekti.

Bulgular, NFT ticareti yapanların yüzde 10'unun, bütün işlemlerin yüzde 85'ini gerçekleştirdiğini gösterdi. Bu yüzde 10'luk kesimin, bütün NFT'lerin yüzde 97'si üzerinde yapılan işlemlerde parmağı olduğu görüldü.

Sanatla ilgili NFT'ler ortalama 6 bin 290 dolardan (yaklaşık 70 bin TL) işlem gördü. Metaverse NFT'lerinde bu meblağ 9 bin 485 doları (yaklaşık 105 bin TL) buldu. Ancak NFT'lerin dörtte üçünün ortalaması 15 dolar (yaklaşık 165 TL) oldu. NFT'lerin sadece yüzde 1'i 1594 dolardan (yaklaşık 17 bin TL) fazla para etti.

"NFT pazarı neredeyse tamamen 'balinaların' elinde"

Vice, "Araştırma, NFT pazarının neredeyse tamamen 'balinalar' tarafından ele geçirildiğini gösteriyor" diye yazdı. Yüksek miktarda kripto para sahibi olan kişilere "balina" deniyor.

Araştırma ekibinden Andrea Baronchelli, "Basında yayılan 'Sanat pazarını açtık. Artık herkesin koleksiyonculara doğrudan erişimi var. Bu sayede eşyalarını satabilirler' düşüncesi güzel. Ama muhtemelen gerçekle çok fazla örtüşmüyor"dedi.

Yapılan başka analizlerde Ethereum'daki işlemler için gereken "gas" ücreti nedeniyle NFT pazarında sadece birkaç kişinin hakimiyet kurduğu savunuluyor.

Baronchelli, bu durumun kendi çalışmalarında bir rol oynayabileceğini söylese de tam bir açıklama getirmediğini vurguladı. Zira VAX adlı kripto parada bu tür bir ücret yok.

NFT pazarında, bir kişinin piyasayı manipüle etmek için sıklıkla alım satım yapması endişe yaratıyor. Wash trading (yıkama ticareti) denen bu yöntem, genellikle bir NFT'nin değerini artırmak için kullanılıyor.

Matematikçi Baronchelli, çalışmalarının wash trading'in varlığını kanıtlamadığını ancak gözlemlerinin hem bunla hem de kara para aklamayla "uyumlu" olduğunu söyledi.

Independent Türkçe, Vice, Hyperallergic

Derleyen: Uğurcan Yıldız