Türkiye, orta gelirlileri tanımlamak için kullanılan "orta direk" kavramıyla 1980'li yıllarda eski Başbakan Turgut Özal ile tanıştı.
Özal, hedefleri arasına orta direkte yer alan kesimin yaşam standartlarını yükseltmeyi koymuştu.
Bu tanım kısa sürede halkın diline de yerleşti. 1984 yılında Kemal Sunal'ın başrolünü oynadığı, "Orta Direk Şaban" adlı bir filme konu oldu.
Filmde peş peşe gelen zamlardan bunalan orta gelirli Şaban'ın maceraları anlatılıyordu.
Peki orta direk diye tabir edilenler kimlerden oluşuyor? Farklı kaynaklardaki benzer tanımlamalara göre ücretli çalışan, esnaf, emekli olup belli bir düzeyde gelire sahip olup, temel ihtiyaçlarını zorlanmadan karşılayabilen kesimlere orta gelirli deniyor.
Zenginler gibi istediklerini kolayca ve zorlanmadan alamasalar bile yoksullar gibi temel ihtiyaçlarının teminin de sorun yaşamıyorlar.
Bu krizde orta sınıf kalmaz! Toplumun %10 zengin, %90 yoksul olur. Orta sınıf kalmaz…
— Özgür Erdursun (@ozgurerdursun) December 12, 2021
"Bu krizde orta sınıf kalmaz"
Türkiye'de insanların önemli bir kısmı orta direk diye tabir edilebilir.
Ancak son süreçlerde yaşanan ekonomik sıkıntılar özellikle de artan pahalılıktan dolayı orta direk için tehlike çanları çalmaya başladı.
Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun, 12 Aralık 2021 Pazar günü Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Bu krizde orta sınıf kalmaz! Toplumun yüzde 10'u zengin, yüzde 90'ı yoksul olur. Orta sınıf kalmaz…" iddiasında bulundu.
"Yüksek enflasyonda yaygın bir yoksullaşma, üst gelir grubunun aşırı zenginleşmesi yaşanır"
Erdursun'un bu iddiasını ekonomist Prof. Dr. Zeynep Ökten ile Prof. Dr. Korkut Boratav’a sorduk.
Prof. Dr. Ökten, yüksek enflasyon ortamında en çok ezilenin ücretliler olduğunu belirterek, "Orta gelirli dediğimiz kesim, ağırlıklı olarak ücretli çalışanlardır" dedi.
Ökten'e göre ücretli kesimin ezilmesiyle orta kesimin azalıyor, gelir dağılımı adaletsizliği ise gittikçe artıyor. Yüksek enflasyon ortamında ise yaygın bir yoksullaşma ve en üst gelir grupta ise aşırı zenginleşmesi durumu yaşanıyor.
"Ücretlilerin yüzde 70 asgari ücret seviyesinde ve artan pahalılıkla orta gelir düzeyinde kopuyorlar"
Türkiye'de orta gelirli kesimlerin seneler itibariyle gittikçe azaldığını öne süren Ökten, nedenini şöyle anlattı:
Türkiye'de yaygın bir şekilde asgari ücretli çalışan kesim var. Ücretlilerin neredeyse yüzde 50 -55'i asgari ücretli. Yüzde 10 veya 15'lik asgari ücretin biraz üstünde kazananları da eklediğimizde ücretlilerin neredeyse yüzde 70'i asgari ücret seviyesinde yaşıyor. Ancak artan hayat pahalılığında asgari ücretli kesimin gittikçe orta gelir düzeyinden koptuğunu görüyoruz. Sadece beyaz yakalıların bir parça daha yukarı çıktığını gözlemliyoruz.
Küçük esnaf ve zanaatkar için de durum parlak değil
Orta gelir grubunda yer alan küçük esnaf ve zanaatkarlar için de durumun parlak olmadığını söyleyen Ökten, "Onlar da enflasyonist baskıyla karlılıklarını ayarlayamadıklarından bu işten zarar görüyor" ifadelerini kullandı.
"Uzun süreli enflasyon ve devalüasyon orta kesimi çok olumsuz etkiler"
Ökten, sözlerini "Bu yüzden yüksek enflasyonist ortam orta kesimin yok olmasına sebep olur. Asgari ücretlilere enflasyon üzerinde zam yapılsa bile ne fark edecek ki üç ay sonra yüzde 30 ile 35 enflasyonda erimiş olacak. Dolayısıyla uzun süreli uzun süreli enflasyon ve devalüasyon orta kesimi çok olumsuz etkiler" diye tamamladı.
"Dipte yığılmalar başlar, orta sınıf aşağı doğru sürüklenir"
Prof. Dr. Korkut Boratav da "Yüksek enflasyon orta kesimi yok eder mi?" sorusunun istatistik verileriyle değil, eğilim olarak yanıtlamanın mümkün olduğunu söyleyerek şöyle konuştu:
Bu krizin özelliği ücret ve benzeri emek gelirli olan kesimlerin alt katmanlarını iyice yoksulluğa sürüklüyor. Orta gelir içerisinde görünen özel sektör ve bürokraside yönetici olarak çalışıp yüksek maaş alan grup ise buharlaşmaz ama alt katmanlara sürüklenir. O anlamda sınıfsal gelir dağılımı aşağıya doğru baskı altına alınır. Dipte yığılmalar başlar. Orta sınıf aşağı doğru sürüklenir.
"Yüzde 10'da iyi para var. Yüzde 50 yoksul ama bazısı yoksul olduğunun farkında değil"
Yaşanan ekonomik kriz nedeniyle insanların daha fazla fakirleşeceğini sosyal medyasında gündeme getiren Erdursun da Independent Türkçe'ye bu konuda değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye’deki gelir dağılımın adaletli olmadığını vurgulayan Erdursun, yüzde 10'luk bölümde çok fazla para olduğunu dile getirdi.
"Yüzde 50'lik bir yoksul kesim var. Bunların bazıları yoksul olduğunun bile farkında değil" diyen Erdursun, şunları kaydetti:
"Çünkü doğru dürüst bir tatile isteseler de gidemezler. Gitseler bile ne istediğini yiyebilir ne de içebilirler. Bir de bunlar dışında yüzde 40'lık orta kesim diye tabir ettiğimiz bir grup var. Bunlar yılda bir kez de olsa doğru dürüst bir tatile gidebilir, lüks yaşamasa bile en azından istediğini yiyebilir, misafir ağırlayabilir, güç bela da olsa çocuğunu belki bir özel okula veya kursa gönderebilirdi. Ancak son süreçte bu orta kesimin geliri yüzde 10-15 en fazla 25 oranında artarken hissedilir enflasyon neredeyse yüzde 80’ne çıktı. Sonuç olarak bu insanların birçoğu fiyat artışlarının ardından belki önümüzdeki yaz geçmişte gittiği otellerdeki tatili rüyasında görecek."
"Bu fiyat artışları ile orta direk biter"
Orta direği çalışanlar ve emekliler olarak ikiye ayırmak gerektiğini söyleyen Erdursun, "Adam emekli. Diyelim ki 4 bin lira maaşı var ve evi de kendisinin. Bu adam yakın zamana kadar kendini iyi kötü geçindirirken artık yoksullaştığını, birçok şeyi alamayacağını görecek. Aynı şekilde ücretli orta kesimlerde gittikçe yoksullaştığını fark edecek. Bu fiyat artışları ile orta direk biter ve bu kesimde yer alanlar yoksulluk kategorisine geçer" diyerek iddialarını bitirdi.
© The Independentturkish
