Türkiye'de yıllardır ekonomik kriz, yüksek enflasyon, terör ve dış güçler gibi birçok sorun tartışılıyor.

Son dönemlerde tartışılan sorunların başında da "fahiş fiyat" konusu yer alıyor.

Vatandaşların yüksek fiyatlara ilişkin artan şikayetlerinden sonra hükümetten müdahale açıklaması geldi.

Bu kapsamda Ticaret Bakanlığı marketlere yönelik denetimlerini sıklaştırdı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da "fahiş fiyat" sorununa ilişkin, "Şu anda zincir market dediğimiz bu güçlü marketler bu işin ağırlığını oluşturuyor. Bunların bir de alt yapıları var. Şu anda bazı marketlerle ilgili bir denetim süreci olacak. Bazı cezai müeyyideler gelecek" ifadelerini kullandı.

3 Ekim'de Tarım Kredi Kooperatifi (TKK) marketlerinde alışveriş yapan ve fiyatlar için "gayet uygun" açıklamasında bulunan Erdoğan, 500 metrekareden az olmamak üzere Türkiye genelinde 1000 marketin açılması için talimat verdiğini söyledi.

Gerçekten TKK marketlerinde fiyatlar uygun mu?

5 Ekim ile 11 Kasım'da yapılan karşılaştırmada TKK marketlerinde bazı ürünlerin fiyatı şöyle:

Tablodan da görüleceği gibi sadece 38 gün içerisinde bazı ürünlerde fiyat değişmezken bazı ürünlerde ise gözle görülür bir artış söz konusu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, "fahiş fiyatlarla mücadele kapsamında 1000 adet market" açılacak demişti. 

Erdoğan'ın çıkışının üzerinden bir aydan fazla bir zaman geçti. 

Peki, kaç tane Tarım Kredi Kooperatifi marketi açıldı? Yüksek fiyatlar düşürüldü mü?

TKK marketinden alışvriş yapan Erdoğan, fiyatlar için "gayet uygun" demişti / Fotoğraf: AA

38 günde 63 market açıldı

Erdoğan'ın alışveriş yaptığı gün itibariyle Türkiye genelinde 483 kooperatif market hizmet veriyordu.

Edinilen bilgilere göre, Türkiye genelinde bugün itibariyle 546 kooperatif market hizmet veriyor.

Yani 38 günde toplam açılan kooperatif market sayısı 63.

Bir anlamda Erdoğan'ın gösterdiği hedefe ulaşılmasına 937 market kaldı.

"Gelinen ortamda enflasyonun yükselmesi kaçınılmazdır"

Independent Türkçe'ye konuşan Demokrasi ve Atılım Partisi Ekonomi ve Finans Politikalarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı İbrahim Çanakçı, TKK marketleri açtırma gibi adımların tamamen göz boyama ve işi savsaklamadan ibaret olduğu görüşünde.

Açıklanan enflasyon rakamlarından üretici ve tüketici fiyatlarındaki artışın devam ettiğine dikkati çeken Çanakçı, "Enflasyonda herhangi bir gerilemenin söz konusu değil" dedi.

Enflasyonla mücadelede sadece bazı ürünlerin fiyatını kontrol ederek enflasyonun kontrol altına alınamayacağını kaydeden Çanakçı, "Bu mümkün de değil. Önce bunun altını çizmek lazım; Türk lirasına itibar ve istikrar kazandırmadıkça, politika ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na (TCMB) olan güveni tesis etmedikçe ve beklentiler iyileştirilmeden enflasyonda bir düşüş sağlanmaz" diye konuştu. 

İbrahim Çanakçı / Fotoğraf: AA

"TKK marketleri açtırma göz boyama ve işi savsaklamadan ibaret"

Zabıta ve polisiye tedbirlerle enflasyonun düşmesinin mümkün olmadığına vurgu yapan Çanakçı, Türkiye'de en yüksek enflasyonun çok temel mal ve hizmetlerin fiyatını kamunun belirlediği dönemlerde yaşadığını belirterek, şunları kaydetti:

"Kamunun kontrolüyle, zabıta ve polisiye tedbirler düşseydi o dönem biz o enflasyonu yaşamazdık. Dolayısıyla enflasyonun ne olduğunu ve nasıl düşürüleceğini iyi anlamak gerekiyor. Genel olarak politikalara ve kurumlara olan güven çok çok önemlidir. Dediğim gibi TCMB'na olan güvenin ciddi biçimde zayıfladığı, politikalara olan güvenin kalmadığı, kurun istikrarını kaybettiği, paranın değersiz bir hale geldiği bir ortamda enflasyonun yükselmesi kaçınılmazdır.  

Zincir marketlere kesilen cezanın kartelleşme gerekçesiyle kesildiğini, fahiş fiyat uygulamasıyla bir ilgisinin olmadığını ifade eden Çanakçı, sözlerini şöyle tamamladı:

"Zabıta, polisiye tedbirler veya TKK marketlerini açtırma gibi adımlar tamamen göz boyama ve işi savsaklamadan ibarettir. Bunlarda mal ve hizmeti sahadan ya da çiftçiden alıyorlar. Gübre, mazot ve diğer tarımsal girdi fiyatları artarken gıda fiyatlarının artmaması mümkün mü? Eğer fiyatı düşük tutmaya çalışırsa TTK zarar eder. Peki bu zararı nereden karşılayacak? Yine vergi veya başka yollardan milletten tahsil edilecek. Dolayısıyla yüzeysel yaklaşımlarla fiyat artışı ve enflasyonla mücadele etmek mümkün değil."

"Uygulanan yöntem sonuç vermez"

İYİ Parti Mali İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ve Sakarya Milletvekili Ümit Dikbayır da Çanakçı ile benzer görüşte.

Ümit Dikbayır / Fotoğraf: AA

Son bir yıldır her ay market ve pazara gidip vatandaşın enflasyonunu hesaplayan Dikbayır, enflasyonun her ay yükselerek devam ettiğini söyledi.

Hükümetin fahiş fiyatlarla mücadelesinin sonuç vermediğini kaydeden Dikbayır, "Doğrusu uyguladıkları yöntemle sonuç vereceğini düşünmüyorum" dedi.

"TKK marketleri derde deva olmaz"

Asıl etki nedeninin girdi maliyetleri olduğuna vurgu yapan Dikbayır, "Enerji, elektrik, doğalgaz, vergi, gübre fiyatları ve tarım girdileri düşürülmeden nasıl sonuç versin? Doğal olarak bu girdiler ürüne yansıyor" ifadelerini kullandı. 

Tarım Kredi Kooperatifleri bünyesinde açılan marketlerin de derde deva olamayacağını belirten Dikbayır, "Enflasyon derdi TKK marketlerinde de var. Örneğin 5'e alacağını 4'e satabilir mi? Satamaz ayrıca bu çözüm de olmaz. Hükümet bu yöntemle başarılı olamaz. Dolayısıyla tek çözüm girdi maliyetlerinin düşürülmesidir" yorumunda bulundu.