Avrupa Birliği (AB), Mart 2025'te "ReArm Europe" (daha sonra "Readiness 2030") adıyla duyurduğu kapsamlı bir savunma paketiyle, önümüzdeki yıllarda 800 milyar euroya kadar mali kaynağı seferber etmek için kolları sıvadı.
Bu silahlanma, hem 650 milyar euro düzeyinde üye devletlere sağlanacak mali esneklik hem de 150 milyar euroluk savunma kredileri (SAFE) aracılığıyla finanse edilecek.
Bütçe kuralları gevşetilecek, var olan fonlar savunmaya yönlendirilecek, Avrupa Yatırım Bankası'na (EIB) destek artırılacak ve özel sermaye harekete geçirilecek.
Plan bu…
Bu silahlanmanın Brüksel için iki önemli amacı var: "Rus tehdidine" karşı caydırıcılığı güçlendirme ve Trump ABD'sinin askeri desteğini azaltacağı yönündeki endişeden kaynaklanan askeri bağımsızlık arayışları…
ReArm Europe nasıl ortaya çıktı?
Plan, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in 4 Mart 2025'te Avrupa'nın savunma alanında kritik bir eşikte olduğunu ilan etmesiyle ortaya çıktı.
Yeniden silahlanma, Avrupa'nın savunma harcamalarını hızla ve toplu biçimde artırmak için tasarlanmış 5 aşamalı bir stratejik savunma inisiyatifi.
Planın ilk adı "ReArm Europe" olsa da, İtalya ve İspanya liderlerinin itirazları sonucunda Nisan 2025'te "Readiness 2030" olarak yeniden adlandırıldı.
İtalya lideri Giorgia Meloni, "ReArm Europe" (Avrupa'yı yeniden silahlandır) ifadesinin "yanıltıcı bir isim olduğunu" söyleyerek, "Savunma kapasitemizi güçlendirmeye çağrılıyoruz ancak bu, öylesine silah satın almak anlamına gelmiyor" demişti.
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez de, "ReArm Europe" ismini sevmediğini belirterek, "Savunma, güvenlik gibi çok daha geniş bir şemsiye altında açıklanabilir" demişti.
Plan ne?
ReArm Europe/Readiness 2030, temelde 5 bileşenden oluşuyor:
- AB'nin İstikrar ve Büyüme Paktı'ndaki (İBP) savunma harcamalarına muafiyetler uygulanarak, üye başına 4 yıl içinde toplamda yaklaşık 650 milyar euro ek harcamaya ulaşılması,
- 150 milyar euroluk bütçe hedeflenen ve vadesi 45 yıla kadar uzanabilen "Ortak Savunma Kredileri" (SAFE) programıyla hava savunma, füze sistemleri ve insansız hava araçları gibi ortak projelere finansman desteği sağlanması,
- Bölgesel kalkınma ve uyum fonları gibi halihazırda yürürlükte olan AB kaynaklarının bir kısmının savunma yatırımlarına kaydırılması,
- EIB'nin savunma sanayine yönelik kredi ve sermaye piyasası desteğinin genişletilmesi,
- Tasarruf ve Yatırım Birliği çerçevesinde özel sektör kaynaklarının savunma projelerine kanalize edilmesi…
Bütün bu kesinti ve yeniden düzenlemelerle AB, hem kamu bütçelerini hem de özel sektör yatırımlarını seferber ederek toplamda 800 milyar euroluk bir mali havuz oluşturmayı planlıyor.
Bu plan, AB üye ülkelerinin sırtına ciddi düzeyde ekonomik yük bindirecek.
Peki, hangi ülkeye ne kadar yük binebilir?
Ekonomik yükümlülükler
Almanya, savunma harcamalarını GSYH'sinin yüzde 1,5'i kadar artırmayı planlıyor.
Bu, yıllık yaklaşık 60 milyar euro ek yük binmesi demek.
Berlin bu plana, AB mali kurallarından muafiyet talep ederek ulaşmayı planlıyor.
Polonya'nın, 2026 için GSYH'nin yüzde 5'i düzeyinde savunma harcaması öngörülüyor.
Bu oran şimdiden yüzde 4,7'ye ulaştı. Bu da, Polonya ekonomisinde yaklaşık 40 milyar euroluk bir ek anlamına geliyor.
Almanya ile aynı muafiyet fırsatını kullanacağını açıklayan Portekiz'in dışında, Baltık ve Doğu Avrupa ülkelerinin de benzer adımlar atması bekleniyor.
Fransa, İtalya ve İspanya gibi yüksek borçlu veya coğrafi olarak Rusya'dan nispeten uzak kalan diğer ülkeler ise, bütçe baskıları nedeniyle bu muafiyeti kullanma konusunda tereddütlü.
SAFE kredilerine başvurma hakkı, 2030'a kadar tüm Üye Devletler ve belirli ortak ülkeler (Ukrayna, aday ülkeler gibi) için açık olacak; bu krediler toplamda 150 milyar euro tutarında.
Toplamda, ulusal seviyede 650 milyar euro yeni harcama hakkı ile 150 milyar euroluk ortak kredi, 27 AB ülkesine dağıtıldığında dahi önemli bir ekonomik sorumluluk doğuruyor.
Avrupa bu yükü kaldırabilir mi?
Avrupa, son yıllarda savunma harcamalarını ciddi biçimde artırdı ancak savunma sanayi üretim kapasitesi ve Ar-Ge yatırımları bakımından hala ABD'nin gerisinde.
Mali esneklik ve krediler gibi, bütçe kurallarına takılmadan uygulanması planlanan hamleler ise, yüksek kamu borcu ve zayıf ekonomik büyüme ortamında yeni soru işaretleri yaratıyor.
Beklenen karmaşaya karşı şimdiden bu bütçenin denetlenmesinden ve yönetilmesinden sorumlu "merkez yetkili" tartışmaları başladı.
Eğer AB söz konusu "merkezi yetkiliyi" seçmeye kalkarsa, seçim sürecinin kendisi dahi yeni tartışmaların kapısını aralayabilir.
Avrupa'nın 2030 hazırlığının karşısındaki bir diğer risk ise, özel sermayeye biçilen kritik rol.
Rusya'yla beklenen savaşın yarattığı korku iklimi, özel sermaye üzerinde "mali tedirginliklere" yol açarsa, salt kamu bütçesine dayanmanın iyimser sonuçlar doğurmayacağı ortada.
AB'nin mali araçları güçlendirilmiş ve silahlanmaya ilişkin güncel planları olsa da, gidişatı günün sonunda üye devletlerin ekonomik dayanıklılığı ve sanayi kapasitesi belirleyecek.
Askeri yükün ekonomi üzerinde yaratacağı etkilere karşı, patlaması muhtemel sosyal huzursuzluklar ise, Avrupa siyasetinin en büyük meydan okumalarından biri olacak.
Transatlantik çatlağının rolü
ReArm Europe'un ardındaki en büyük motivasyonlardan bir diğeri kuşkusuz ABD Başkanı Donald Trump.
İkinci kez göreve gelen Trump'ın ve kurmaylarının Avrupa hakkındaki görüşleri, Almanya başta olmak üzere "iç siyasete" karışmaya yönelik hevesleri ve son açıklanan yüzde 25 gümrük vergileri, Avrupa'yı "kendi başının çaresine bakmaya" zorluyor.
Avrupalı yöneticiler, yeniden silahlanma konusunda her seferinde "Rusya tehdidini" gösterse de, Brüksel Rusya'yla birlikte Trump ABD'sinin yarattığı boşlukla da başa çıkmak zorunda.
Yine de, Avrupa'nın Trump yüzünden inşasına giriştiği stratejik özerklik, yine Trump yüzünden suya düşebilir.
Eğer, Trump'ın Ukrayna'daki barış planı başarıya ulaşırsa, Brüksel bütün hesapları baştan yapmak zorunda kalacak.
Kaynaklar:
https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI%282025%29769566
https://www.ft.com/content/a92db3e3-a473-4979-a812-451575fcc575
https://warontherocks.com/2025/04/rearming-europe-challenges-and-constraints-2/
https://www.businessinsider.com/europe-boosting-defense-spending-ukraine-rearm-plan-trump-zelenskyy-2025-3
https://www.theguardian.com/world/2025/mar/04/eu-plan-to-bolster-europes-defences-could-raise-800bn-for-ukraine
https://www.bruegel.org/policy-brief/governance-and-funding-european-rearmament
https://www.euronews.com/my-europe/2025/03/21/brussels-confirms-rearm-europe-rebrand-after-backlash-from-italy-and-spain
https://sanctionsnews.bakermckenzie.com/eu-publishes-framework-for-rearm-europe-the-eus-strategic-initiative-to-bolster-defence-capabilities-and-industry/
https://www.reuters.com/markets/europe/germany-likely-apply-eu-leeway-defence-spending-finmin-says-2025-04-25/
https://www.reuters.com/business/finance/poland-likely-apply-eu-leeway-defence-spending-worried-others-wont-2025-04-25/
https://www.reuters.com/world/europe/europes-plans-pay-surge-defence-spending-2025-03-19/
https://www.reuters.com/world/europe/poland-wants-spend-5-gdp-defence-2026-minister-says-2025-04-03/
https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/the-eu-just-released-a-roadmap-to-defend-europe-will-member-states-follow-it/
https://www.reuters.com/world/europe/europe-must-urgently-rearm-eus-von-der-leyen-says-2025-03-02/
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
