Yaz mevsimi ile birlikte Türkiye’nin farklı bölgelerinden özellikle Doğu ve Güneydoğu’nun Mardin, Siirt, Diyarbakır, Adıyaman ve Şanlıurfa gibi şehirlerden 10 binlerce mevsimlik tarım işçisi Malatya’ya kayısı hasadı için çalışmaya gidiyor.
İşçiler, bahçelerde veya çalıştıkları yerin yakınında kurdukları çadırlarda yaşıyor.
Kurdukları çadır kamplarda su, tuvalet ve banyo gibi temel ihtiyaçlardan mahrum olan işçiler, birçok problem ile mücadele ettiklerini söylüyor.
Malatya İl Tarım ve Orman Müdürü Tahir Macit, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü Vahap Toman, Ziraat Odası Başkanı Mehmet Başar ve Malatya’ya her yıl yüzlerce mevsimlik işçi götüren simsarlar Adıyamanlı Mehmet Karakoç ve Diyarbakırlı Fesih Aydın Independent Türkçe’ye konuştu.
Çalışanlar muhatap bulamamaktan şikayetçi
Yılda yaklaşık 350 mevsimlik tarım işçisini kayısı toplamaya götüren Adıyamanlı Mehmet Karakoç yaşadıkları sorunun çözümü için muhatap bulamamaktan şikayetçi.
Uzun saatler çalışmalarına rağmen düşük ücret aldıklarını ve yetkililerin konuyla ilgilenmediklerini söyleyen Karakoç sorunlarını şu sözlerle anlattı:
Biz işveren ile yevmiye konusunda anlaşıp çalışmaya başlıyoruz ama bizden sonra ziraat odası farklı bir fiyat belirliyor. Ziraat odasının belirlediği fiyat, normalden 10-15 TL daha az oluyor. Yaşadığımız sorunla ilgili daha kaç önce Vali Bey'e de gittik. Mesela geçen sene işveren ile 65 TL’ye anlaştık ama ziraat odası 55 TL olarak belirledi. Doğal olarak bu da bizim işverenler ile problem yaşamamıza neden oluyor
Karakoç, anlaşma esnasında kimi işverenlerin bazı sözler verdiğini ama su, tuvalet ve banyo gibi temel ihtiyaçların bile karşılanmadığını söyledi.
Sabah 05.30’dan akşam 19.00-20.00’ye kadar günde ortalama 12-13 saat hiçbir ek ücret ödemeden çalıştırıldıklarını aktaran Karakoç, hak ettikleri ücreti alamadıklarını savundu.
45 derecede naylon çadırda...
Diyarbakırlı simsar Fesih Aydın da yılda yaklaşık 600 civarında tarım işçisini Malatya’ya götürdüğünü ve işçilerin 40-45 derece sıcaklıkta, naylon çadırlarda konaklamaya mecbur bırakıldığını anlattı.
Aydın, ücret ve çalışma şartlarının düzeltilmesi için yardım çağrısında bulundu:
Biz 12 saat çalışmaya razıyız ama daha fazla çalışıyoruz. Bazen bu 14 saati bile buluyor. İnsanca yaşam ve çalışma düzenimiz olsun istiyoruz. Temmuz sıcağında naylon çadırlarda kim yaşayabilir? Aşırı sıcak ve havasızlıktan işçiler hastalanıyor. Temel ihtiyaçlardan mahrumuz. Bırakın banyo yapmayı bazen içme suyunu bile bulmakta zorlanıyoruz.
Kendileri de işçi çalıştırdıkları için Ziraat Odası Başkanlarının yevmiye belirlemelerinin doğru olmadığı yorumunda bulunan Aydın, “Tüm başkanların kendilerine ait kayısı bahçeleri var ve işçi çalıştırıyorlar. İşçi çalıştıran bir işveren fazla yevmiye vermek ister mi? Geçen sene 55 TL yevmiye aldık. Sadece sabah, öğle ve akşam yemek masraflarını bu ücretten düştüğünüzde geriye bir şey kalmıyor. Hem ücretimiz az hem de çalışma şartlarımız çok kötü.” diye konuştu.
Malatya İl Tarım Müdürü: İşçiler 8 saatten fazla çalıştırılamaz
Malatya İl Tarım ve Orman Müdürü Tahir Macit ise yasalara göre işçilere asgari ücretin altında yevmiye verilemeyeceğini, üst limitin olmadığını ama günlük yevmiye için asgari ücretin altına inilemeyeceğini söyledi ve ekledi:
Yasa işçilerin çalışma saatlerini de belirlemiştir. Kimse 8 saatten fazla çalıştırılamaz. Ama işveren çalışma saatlerini belirleyebilir çünkü kayısı güneş doğmadan toplanmalıdır. Güneş doğduktan sonra toplanan kayısılar yumuşayıp bozulabiliyor. Bunun için işveren çalışma zamanlarını erkene veya daha geç saatlere alabilir.
Malatya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü: Kimse asgari ücretin altında para teklif edemez
Malatya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü Vahap Toman ise asgari ücretin altında olan yevmiyenin işçiye teklif edilemeyeciğine dikket çekti ve küçük yaşta işçilik yapan çocuklara vurgu yaptı:
Normal şartlarda 16 yaşından gün almamış çocuklar çalıştırılamaz ama çalışanlar arasında 10-12 yaşındaki çocuklar da var ve herkes eşit ücret alıyor. Kimi yerlerde işçiler bazen 04.30’da başlar saat 10.00-16.00 arası istirahat eder. Kimi yerlerde gündüz yatıp gece çalışırlar. Yani sıcağın yoğun olduğu saatlerde çalıştırılmıyorlar çünkü bu kayısıya da zarar veriyor. Tabii durum böyle olunca kimi işçiler fazla çalıştırılıyoruz diye şikayette bulunuyor. Öte yandan işverenlerle aile gibi olmuş işçiler de var.
Kaymakamlık aracılığıyla ulaştıkları yerlere sağlık ve eğitim hizmetlerini götürdüklerini ama işçi barınma yerlerinin toplu olmadığı için hepsine ulaşmanın güç olduğunu söyleyen Toman, il genelinde 165 bin çiftçinin olduğunu ve her yıl ortalama 60 bin civarında işçinin kente geldiğini belirtti.
Toman, İşçilerin “yaşam koşulları çok kötü” iddialarını da eleştirdi:
Valilikle beraber işçilerin toplu kalabileceği barınma merkez projesini hazırladık ve bakanlıktan ödenek de ayrıldı. İşçilerin toplu kalabileceği yerler yapacaktık ama buraya gelen işçiler Karadeniz’deki gibi değil. İşçiler geldiği gibi bahçe veya yakınlarında konaklıyorlar. Her bahçeye prefabrik yapma şansımız olmadığı gibi maalesef tüm çalışanlara da ulaşamıyoruz.
“12 yaşındaki çocuğa da 70 yaşındaki amcaya da aynı ücreti veriyoruz”
Malatya Ziraat Odası Başkanı Mehmet Başar, günlük yevmiyeyi Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanlığında toplanan 11 ziraat odasının katıldığı komisyonun aylık asgari ücreti 30 güne bölerek belirlediğini ifade etti.
Haksızlık yapmadıklarını ve işçilerden yana olduklarını savunan Başar devamında şunları söyledi:
Kayısı toplamaya genelde 8-10 kişilik aileler gelir ve aralarında küçük yaşta çocuklar da var. 12 yaşındaki çocuğa da 70 yaşında yaşlı amcaya da aynı ücret veriliyor. Ama yaşam koşulları ile ilgili koca Malatya’da bazen küçük problemler yaşanıyor olabilir. İşimiz gereği birçok işvereni tanıyoruz. Kimse işçisini mağdur etmek istemez. Ben de işçi çalıştırıyorum ve bu güne kadar kimseden yaşam ve çalışma şartları ile ilgili bir şikayet almadım.
Kimi simsarların işverenler ile özel anlaşmalar yaptıklarını ve işçilerin fazla çalıştırılması karşılığında ek ücret aldıklarını öne süren Başar, ortalama çalışma saatlerinin sabah 06.00’dan akşam 18.00 olduğunu ama gün içerisinde işçilerin yaklaşık 3 saat dinlendiklerini belirtti.
© The Independentturkish
