Yılın üçüncü Enflasyon Raporu sunumu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu başkanlığında gerçekleşti. 

2021 yılı ilk çeyreğinde Türkiye’de milli gelirin yıllık bazda yüzde 7 oranında arttığını söyleyen Kavcıoğlu, “İktisadi faaliyet gücünü korudu ve potansiyelin üzerinde seyretmeye devam etti” dedi. 

Kavcıoğlu, birinci çeyrekteki yıllık büyümenin sürükleyicisinin iç talep olduğunu söyledi ve ekledi: Net ihracat büyümeye 2009 yılı üçüncü çeyreğinden bu yana ilk defa pozitif katkı verdi. 

Merkez Bankası Başkanı, marttan bu yana yüzde 19 seviyesinde tutulan politika faizi ve para politikası hakkında da konuşarak "Para politikasında sıkı duruşumuzu koruduk" dedi. 

Kavcıoğlu, döviz kuru oynaklığının bir önceki enflasyon raporu dönemine göre gerilediğini ancak hâlâ yüksek seviyede olduğunu vurguladı. 

Yılı cari fazla ile kapatmayı beklediklerini aktaran Şahap Kavcıoğlu, "Sıkı para politikası duruşunun enflasyonda düşüşü sağlama önceliği doğrultusunda kararlılıkla sürdürülmesi oynaklıklara karşı önemli bir tampon işlevi görmektedir" dedi. 

“Fiyat istikrarı temel amacımız doğrultusunda, elimizdeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edeceğiz” diyen TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, “Politika duruşu, enflasyonun üzerinde bir düzeyde oluşturulmaya devam edecektir” diye konuştu. 

"“Para politikası enflasyonu düşürmek için tek başına yeterli değil" 

Nisan ve mayıs aylarındaki enflasyonun tahminlerle uyumlu gerçekleştiğini belirten TCMB Başkanı, hazirandaki normalleşme adımları ile enflasyonun tahmin aralığının üst sınırına yaklaştığını hatırlattı. 

Kavcıoğlu, “Para politikası enflasyonu düşürmek için tek başına yeterli değil. Enflasyonu artıran yapısal sorunlar çözülmeli” ifadelerini kullandı. 
 

Enflasyon hedefi yükseltildi

Kavcıoğlu, Merkez Bankası’nın enflasyon tahminlerini de açıkladı. Buna göre: 

- Nisan Enflasyon Raporu’nda yüzde 13 öngörülen 2021 yılı gıda enflasyonu, yüzde 15’e çıkarıldı. 2022 için tahmin ise yüzde 9,8’den yüzde 10,1’e yükseltildi. 

- Bir önceki raporda yüzde 12,2 öngörülen 2021 yılı tüketici enflasyonu ise yüzde 14,1 ‘e revize edildi. 2022 için enflasyon tahmini yüzde 7,8, 2023 için ise nihai hedef olan yüzde 5 seviyesinde açıklandı. 

Raporda tüketici enflasyonu için şu ifadeler yer aldı: 

Enflasyonun yüzde 70 olasılıkla 

2021 yılı sonunda orta noktası yüzde 14,1 olmak üzere yüzde 12,2 ile yüzde 16 aralığında; 2022 yılı sonunda orta noktası yüzde 7,8 olmak üzere yüzde 5,4 ile yüzde 10,2 aralığında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 

Şahap Kavcığlu’nun yaklaşık yarım saat süren Enflasyon Raporu sunumu sonrası soru-cevap kısmına geçildi. Kavcıoğlu’nun açıklamalarından öne çıkan kısımlar şu şekilde: 

- Küresel enflasyon gelişmelerine baktığımızda hem arz hem de talepten kaynaklandığını görüyoruz. Ancak büyük ölçüde emtia fiyatlarından kaynaklanıyor. Dünyadaki bu enflasyonun geçici olduğunu düşünüyoruz. 

- Gelişmekte olan ülkelerin yalnızca bir kısmı faiz artırımına gitti. Gelişmiş ülkelerde sözlü yönlendirme dışında herhangi bir faiz artırımı olmadı. 

- Türkiye’de biz daha önce enflasyon ve cari açık problemi nedeniyle çok önceden başlattığımız sıkı para politikası duruşumuzun etkilerini yavaş yavaş görmeye başladık. Nisan enflasyon raporunda belirttiğimiz gibi yılın son çeyreğinde belirgin şekilde düşeceğini öngörüyoruz. 
 

Fotoğraf: Reuters

- Sıkı para politikası duruşumuzu, küresel risklere rağmen devam ettireceğiz. Olumlu gelişmeler, hem enflasyonun düşeceği hem politika faizinin enflasyonun üzerinde gerçekleşeceği konusunda ümidimizi artırıyor. Bunun en önemli göstergesi Türkiye’nin hem cari fazla verecek olması, turizmin canlanması… Bu yıl, 2019 yılının da üzerine çıkacak yaklaşık 20 milyar dolarlık turizm geliri bekliyoruz. 

- Bununla beraber ihracatımızın artmaya devam etmesi cari fazla vereceğimiz beklentisini devam ettiriyor. Enflasyon belirgin şekilde düşüşe geçecek. Cari fazla vermemiz, kur üzerinde de önemli bir etki edecek. 

"Merkez Bankası yalnız bırakıldı"

Konuşmasında enflasyonla mücadelenin sadece Merkez Bankası’nın para politikası ile yönetilemeyeceğini sık sık vurgulayan Şahap Kavcıoğlu, “Faiz oranları Merkez Bankası Başkanlarına göre değil, merkez bankasının kurumsal yapısı içerisinde, Türkiye’nin ekonomik yapısı içerisinde oluşan nedenlere göre belirleniyor” dedi. 

Faizin artırılacağı ya da indirileceği konusunda bir ifadelerinin olmadığını aktaran TCMB Başkanı, enflasyonla mücadelede tüm yetkili kurumlar ve odalar arasında da bir mutabakat olması gerektiği vurgusu yaptı. 

Kavcıoğlu, “Enflasyonla mücadele, toplumsal mutabakata varılarak verilmeli. Enflasyonda daha acil ve daha hızlı şekilde yol almamazı lazım. Erken uyarı sistemi önemli” dedi ve şöyle devam etti: 
 

Küreselde enflasyonun artması, Türkiye’de etkiledi. Ancak biz öncesinde zaten enflasyon problemi yaşıyorduk. Enflasyonla ilgili piyasa davranışları bozulmuş durumda. Bunun kontrol edilebilir hale gelmesi için bütün kurumların bir ortak mutabakatı sağlaması lazım. 

Enflasyon konusunda Merkez Bankası yalnız kalmış durumda. Biz, sıkı para politikasında taviz vermeden enflasyonun düşürülmesi için mücadelemizi sürdüreceğiz ancak tüm etkin kurumların destek vermesi lazım. 

Piyasada oluşan fiyatlama, enflasyonu doğru şekilde yansıtmıyor. 

Emtia fiyatlarından, döviz kuru geçişkenliğinden kaynaklanıyor” deniliyor ama hiç ilgisi olmayan sektörlerde de yüzde 70- 80 fiyat artışlarını görüyoruz. Tüm odalarımızın ve kurumların ortaka mutabakatla müdahil olması lazım 

Para politikası konusunda bizi eleştirmenizde sorun yok. Ancak ciddi mücadelemiz konusunda televizyonlarda bize destek vermenizi sizden ayrıca rica ediyorum.  

"Üretici fiyatları yüzde 40’a çıktı diye tüketici fiyatlarının da bu noktaya çıkacağı yönünde algı var"

Basın mensuplarına seslenen Şahap Kavcıoğlu, “üretici fiyatlarının bahane edilerek tüketici fiyatlarının daha da artacağı” yönündeki yorumları eleştirdil. 

Hürriyet Gazetesi yazarı Neşe Karanfil’in, bu eleştirinin detaylarını sorması üzerine TCMB Başkanı şu açıklamayı yaptı: 
 

Tabii ki ÜFE’nin yükselmesi TÜFE açısından bir risk teşkil ediyor ama biz Türkiye’de şu ana kadar önemli bir kısmını gördük. 

İfade etmek istediğim şey yurt içi ÜFE’de vergiler hariç satış fiyatı, TÜFE’de ise vergi dahil fiyatlar değerlendirilmekte. Kapsam anlamında hizmetler, üretici değil tüketici fiyatları içerisinde. Hizmetlerin tüketici enflasyonuna yansıması yüzde 13 civarında. 

Üretici fiyatlarından tüketici fiyatlarına yansıma, ortalama yüzde 40-45 civarında. Bizde bu, söylediğim nedenlerden dolayı yüzde 35 civarında. 

Bugüne kadar yüzde 35’in de önemli kısmı, fiyatlara yansımış durumda. Dolayısıyla medyada şöyle bir algı oluşturuluyor: Üretici fiyatları yüzde 40’a çıktı. Bu, tüketici fiyatlarını da bu noktaya taşıyacak. 

Bunun doğru olmadığını şuradan da görüyoruz: Norveç’e bakın, Rusya’ya bakın… Çok düşük tüketici enflasyonu olan ülkelerde 7,8,9 katı üretici fiyatları var. 

Enflasyon, beklenti yaratma işi. Ne kadar çok yükseleceği söyleniyorsa insanların davranışları o yönde belirginleşiyor. 

“Cumhurbaşkanı’nın açıklaması üzerinizde baskı yaratıyor mu?” 

Dünya Gazetesi yazarı, ekonomist Emrah Lafçı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın haziran ayında katıldığı TRT yayınındaki yorumlarını hatırlattı. 

Erdoğan, o dönem yaptığı açıklamada Merkez Bankası Başkanı ile görüştüğünü, faizlerin düşmesi yönündeki arzusunu ilettiğini söylemiş, “Bizim bir defa faizleri düşürmemiz şart, onun için de yani Temmuz-Ağustos, buraları bulacağız ki faiz düşmeye başlasın" demişti. 

Açıklama üzerine Dolar/TL kuru, 8,80'i aşarak tüm zamanların en yüksek düzeyini görmüştü. 

Lafçı’nın “Cumhurbaşkanı’nın bu açıklaması, ağustostaki Para Politikası Kurulu (PPK) öncesi üzerinizde bir baskı yaratıyor mu?” sorusuna Kavcıoğlu şu yanıtı verdi: 
 

Küresel enflasyonun, emtia fiyatlarının, arz kısıtlarının, tedarik zincirlerinin problemleri bizim üzerimizde daha fazla baskı yaratıyor. Dolayısıyla biz, sorunları çözdüğümüz sürece enflasyonun düşeceğini düşünüyoruz.

Bizim para politikası kurulu olarak, PPK toplantısı öncesi tamamen veri seti değerlendirilerek kararlarımızı uyguluyoruz. Küresel gelişmeler, bu kararlarımızı olumlu ya da olumsuz yönde etkiliyor.  

Enflasyon yüzde 18'e dayandı

Şahap Kavcıoğlu, yaklaşık 4,5 ay TCMB Başkanlığı görevinde kalan Naci Ağbal’ın ardından 20 Mart’ta bu göreve atanmıştı. 

Kavcıoğlu’nun göreve gelmesinden sonra gerçekleşen ikinci Enflasyon Raporu sunumunda 2021 yılı enflasyon tahmini yüzde 12,2 seviyesinde açıklanmıştı. Naci Ağbal’ın sunduğu yılın ilk Enflasyon Raporu’nda ise bu hedef yüzde 9,4’tü. 

Kavcıoğlu’nun 29 Nisan’da gerçekleşen sunumu sonrası en fazla yapılan eleştiri, “ekonomist ve gazetecilerle iletişiminin yetersiz olduğu” yönündeydi. 

Başkan'ın, gelen sorulara önceden hazırlanmış cevapları okuyup geçmesi, metin dışına hiç çıkmaması, bazı kişilerin sorularını almaması da çok eleştiri aldı. 

İkinci Enflasyon Raporu’nda en fazla öne çıkan konulardan biri “Politika faizini güçlü dezenflasyonist etkiyi muhafaza edecek şekilde enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturmaya devam edeceğiz” ifadesinin sık tekrarlanmasıydı. 

O dönem olduğu gibi bugün de Merkez Bankası’nın politika faizi yüzde 19 seviyesinde. Nisanda yüzde 17,14 olan yıllık enflasyon oranı ise haziran itibarıyla yüzde 17,53’e çıkmış durumda.